Αδράνεια ύπνου: Γιατί ξυπνάτε με κακή διάθεση
Σήμερα, θα ρίξουμε μια ματιά στην αδράνεια ύπνου. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν κουρασμένοι όταν ξυπνούν παρότι έχουν κοιμηθεί τον συνιστώμενο αριθμό ωρών. Το μυαλό τους δυσκολεύεται να σκεφτεί καθαρά και το σώμα τους είναι αδέξιο. Φαίνεται σαν να έχουν κυριευθεί από αδεξιότητα και κακή διάθεση ξαφνικά. Όμως, αυτό που νιώθουν δεν είναι κάποιο παράξενο φαινόμενο. Είναι ένα πρόβλημα γνωστό ως αδράνεια ύπνου.
Οι επιστήμονες άρχισαν να διαδίδουν πληροφορίες σχετικά με την αδράνεια ύπνου από το 1960. Ανακάλυψαν ότι πρόκειται για μια προσωρινή κατάσταση μειωμένης γνωστικής ικανότητας και εγρήγορσης η οποία διαρκεί περίπου μία ώρα από την αφύπνιση του ατόμου.
Όμως, αυτή η περίοδος διαφέρει ανάλογα την περίπτωση, ορισμένοι άνθρωποι τη βιώνουν για 15 λεπτά, ενώ άλλοι για μία ώρα ή παραπάνω. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η διάρκεια σχετίζεται με τη φάση του ύπνου η οποία διακόπηκε όταν ξύπνησε το άτομο.
Τα χαρακτηριστικά της αδράνειας ύπνου
Αυτή η περίοδος παραξενιάς και κακής διάθεσης μετά τον ύπνο χαρακτηρίζεται από μια αξιοσημείωτη μείωση της τυπικής εγρήγορσης του ατόμου. Υπάρχει μεγάλη αύξηση της υπνηλίας και της φτωχής απόδοσης του εγκεφάλου.
Ομοίως, ίσως βιώσετε ευερεθιστότητα, έλλειψη ανεκτικότητας, κακή διάθεση, ακόμη και κατάθλιψη. Η αδράνεια ύπνου ίσως συνοδεύεται από γενικό αποπροσανατολισμό ή σύγχυση.
Είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρεμβάλλεται στις φυσιολογικές πνευματικές ή σωματικές λειτουργίες και προκαλεί μείωση του χρόνου απόκρισης, φτωχή βραχυπρόθεσμη μνήμη, και μειωμένη ταχύτητα σκέψης. Είναι σχεδόν όπως ένα τζετ-λαγκ.
Διαβάστε επίσης: Όσα κάνετε την ημέρα επηρεάζουν τον ύπνο σας
Αδεξιότητα και κακή διάθεση στο ξύπνημα: Ένα ιατρικό ζήτημα
Σε αντίθεση με την πεποίθηση πολλών ανθρώπων, η βίωση αδεξιότητας και κακής διάθεσης μετά το ξύπνημα είναι ένα ιατρικό ζήτημα και δεν έχει να κάνει με τον χαρακτήρα ή την προσωπικότητα του ατόμου. Για την ακρίβεια, η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής Ύπνου έχει κατατάξει την αδράνεια ύπνου στη λίστα με τις παραϋπνίες ή διαταραχές ύπνου.
Η αδράνεια ύπνου επηρεάζει εφήβους και ενήλικες το ίδιο. Γι’ αυτό, η ηλικία δεν αποτελεί λόγο πρόκλησης. Αντιθέτως, μπορεί να συνδέεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής ο οποίος μας απομάκρυνε από τους φυσικούς κύκλους και δεν ακολουθεί τους κιρκάδιους ρυθμούς ύπνου.
Οι κιρκάδιοι ρυθμοί είναι οι σωματικές, πνευματικές, και συμπεριφορικές αλλαγές που ακολουθούν έναν καθημερινό κύκλο σε απευθείας σχέση με το φως και το σκοτάδι. Ορισμένες θεωρίες υποστηρίζουν ότι “σπάζοντας” έναν φυσικό κύκλο αφύπνισης με την αυγή και ύπνου με τεχνητά φώτα όπως των τηλεοράσεων ή άλλων οθονών, έχει επηρεάσει τον ύπνο μας.
Κατά τη διάρκεια της αδράνειας ύπνου, ο εγκέφαλος εκτελεί λειτουργίες τυπικές για τις φάσεις του βαθύ ύπνου. Έτσι, κάποιες μελέτες θεωρούν ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στους κιρκάδιους ρυθμούς και την αδράνεια ύπνου. Αυτό μπορεί να εξηγήσει την αδράνεια ύπνου μετά την αφύπνιση του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της φάσης αποκατάστασης στον ύπνου, βάσει του βιολογικού σας ρολογιού.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Ο καλός ύπνος μπορεί να αποτρέψει την εγκεφαλική νόσο
Αδράνεια ύπνου – Πληροφορίες που πρέπει να θυμάστε
Παρότι η αδράνεια ύπνου φαίνεται άκακη καθώς στην αδεξιότητα και την κακή διάθεση του ατόμου που υποφέρει εκτίθενται μόνο όσοι ζουν μαζί του, μπορεί να είναι κάτι παραπάνω. Επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι αν διακοπεί ο ύπνος στο βαθύ στάδιο, η εγκεφαλική απόδοση μπορεί να μειωθεί δραματικά.
Η φτωχή απόδοση του εγκεφάλου, η αργή απόκριση στις καθημερινές καταστάσεις, και η δυσκολία να ξεπεράσετε την υπνηλία ίσως προκαλέσουν κινδύνους σε ορισμένα επαγγέλματα. Εργαζόμενοι οι οποίοι κοιμούνται στη δουλειά κινδυνεύουν να διακόψουν βίαια τον ύπνο τους και να υποφέρουν από αδράνεια ύπνου, κάτι που μπορεί να ενέχει κινδύνους για τους άλλους.
Παρότι οι ερευνητές δεν έχουν βρει αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης για να αποφύγετε την αδεξιότητα και την κακή διάθεση όταν ξυπνάτε, προτείνουν να διατηρείτε μια αυστηρή υγιεινή ύπνου.
Αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, να κοιμάστε για 7-8 ώρες ημερησίως χωρίς διακοπές. Επίσης θα πρέπει να κοιμάστε χωρίς τηλεοράσεις ή υπολογιστές στο δωμάτιο. Τέλος, είναι σημαντικό να έχετε μια ρουτίνα και ν’ αποφεύγετε την κατανάλωση διεγερτικών (όπως καφέ) πριν πάτε για ύπνο.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Valdez Ramírez, P. (2005). Ritmos circadianos en los procesos atencionales del ser humano (Doctoral dissertation, Universidad Autónoma de Nuevo León).
- Millán Arroyo, C. (2017). Efectos de la luz azul en el ritmo circadiano del sueño.
- Urrestarazu, E., Escobar, F., & Iriarte, J. (2015). El sueño y su patología. Medicine-Programa de Formación Médica Continuada Acreditado, 11(73), 4385-4394.