Ανοσολογική απόκριση: Μια ανασκόπηση του μηχανισμού

Ανοσολογική απόκριση είναι μια διεργασία του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος με την οποία το σώμα αναγνωρίζει και κρατά σε απόσταση τους εξωτερικούς παράγοντες. Είναι ένας περίπλοκος μηχανισμός αλλά θα τον εξηγήσουμε στο σημερινό μας άρθρο.

Η ανοσολογική απόκριση είναι ένας σημαντικός μηχανισμός του ανθρώπινου σώματος και τη χρησιμοποιούμε για να αμυνθούμε ενάντια σε εξωτερικούς παράγοντες οι οποίοι μπορούν να μας βλάψουν. Επίσης, αποτελείται από διαφορετικές διεργασίες και κύτταρα. Σήμερα θα σας πούμε όλα όσα πρέπει να ξέρετε.

Ανοσολογική απόκριση – Μία ανασκόπηση του μηχανισμού

Η ανοσολογική απόκριση είναι η ομάδα των φαινομένων που λαμβάνουν χώρα στο σώμα προκειμένου ν’ αναγνωρίσει και να εξουδετερώσει τους εξωτερικούς παράγοντες που θεωρεί επιβλαβείς. Αυτά τα φαινόμενα βασίζονται στην αναγνώριση των ξένων ουσιών, γνωστών ως αντιγόνων.

Τα αντιγόνα βρίσκονται συνήθως στις επιφάνειες των ιών, των βακτηρίων, και των μυκήτων. Ομοίως, βρίσκονται και σε άλλες αδρανείς ουσίες όπως στα χημικά, αλλά και σε διάφορα υλικά ή τοξίνες που μπορούν να είναι επίσης αντιγόνα.

Οι άνθρωποι έχουν δύο τύπους ανοσίας. Σήμερα θα μιλήσουμε για τις λειτουργίες και των δύο.

Έμφυτη ανοσία

Η έμφυτη ανοσία δεν είναι συγκεκριμένη. Είναι παρούσα ακόμη και πριν έρθουμε σε επαφή με κάποιο αντιγόνο, και όπως προδίδει το όνομά της, γεννιόμαστε με αυτή. Αυτή την ανοσολογική αντίδραση μπορούμε να την χωρίσουμε σε δύο διαφορετικούς μηχανισμούς:

• Τα φράγματα μπορεί να είναι φυσικά, όπως το δέρμα το οποίο αποτρέπει την είσοδο της ουσίας στο σώμα, ή χημικά. Υπάρχουν πολλά χημικά φράγματα στο ανθρώπινο σώμα. Η μύτη που τρέχει, τα δάκρυα, το σάλιο, ή η κολπική έκκριση είναι ορισμένα παραδείγματα. Αυτές οι ουσίες έχουν χαρακτηριστικά που κάνουν δύσκολη την επιβίωση ιών ή βακτηρίων. Μπορούν να αναφέρουμε το pH των κολπικών εκκρίσεων ως παράδειγμα, τα περισσότερα παθογόνα δεν μπορούν να επιβιώσουν εκεί.
• Οι κυτταρικοί μηχανισμοί αποτελούνται από το συμπληρωματικό σύστημα, τον φλεγμονώδη μηχανισμό, και τα φαγοκύτταρα. Η βάση και των τριών μηχανισμών είναι οι ουσίες που βρίσκονται στο αίμα και κυκλοφορούν συνεχώς στα αιμοφόρα αγγεία. Αυτά τα συστήματα ενεργοποιούνται για την εξουδετέρωση οποιουδήποτε ξένου παράγοντα εισέλθει στο σώμα.

Ειδικοί τύποι ανοσίας

Αυτός είναι ο δεύτερος τύπος ανοσολογικής απόκρισης. Σε αντίθεση με την έμφυτη απόκριση, δε γεννιόμαστε με ανεπτυγμένη ειδική ανοσία. Αυτή δημιουργείται καθώς το σώμα έρχεται σε επαφή με διάφορα αντιγόνα. Έτσι γίνεται πιο γρήγορη και αποτελεσματικότερη στην εξουδετέρωση των αντιγόνων.

Ο υπεύθυνος γι’ αυτόν τον τύπο ανοσίας ιστός είναι ο λεμφοειδής ιστός ο οποίος απαρτίζεται από όργανα όπως τη σπλήνα ή θύμο, και τα λεμφικά αγγεία. Αυτός ο ιστός φιλοξενεί την παραγωγή λεμφοκυττάρων, τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για τη διεξαγωγή αυτής της ανοσολογικής αντίδρασης.

Έτσι, συγκεκριμένα μέρη των αντιγόνων, τα επίτοπα, αναγνωρίζουν τα νέα αντιγόνα που εισβάλλουν. Η έμφυτη ανοσία ενεργοποιείται ταχύτερα όταν ένα από αυτά εισέρχεται στο σώμα, αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματική. Ομοίως, η επίκτητη (ειδική) είναι πιο αργή αλλά περισσότερο αποτελεσματική.

Ένα λεμφοκύτταρο θα αναγνωρίσει το επίτοπο ενός αντιγόνου. Ίσως να μη το γνωρίζετε αλλά τα λεμφοκύτταρα είναι υπεύθυνα για την παραγωγή των ουσιών που ονομάζουμε αντισώματα, τα οποία με τη σειρά τους είναι υπεύθυνα για την εξουδετέρωση των παθογόνων. 

Επιπλέον, αυτό το λεμφοκύτταρο θα ενεργοποιήσει περισσότερα λεμφοκύτταρα τα οποία θα φτάσουν στο σημείο για να βοηθήσουν στην απομάκρυνση του αντιγόνου. Αυτή είναι η πρωτογενής επίκτητη/ειδική ανοσολογική απόκριση.

Πέραν από την πρωτογενή ανοσολογική απόκριση, υπάρχει και η παραγωγή των λεμφοκυττάρων μνήμης. Αυτά τα λεμφοκύτταρα μνήμης θα προκαλέσουν ειδική ανοσία όταν έρθουν σε επαφή με τον ίδιο τύπο αντιγόνου. Για την ακρίβεια, θα ενεργοποιηθούν ταχύτερα ώστε να εξουδετερώσουν τον επιβλαβή παράγοντα. Αυτή είναι γνωστή ως δευτερογενής ανοσολογική απόκριση.

Παθητική και ενεργητική ανοσία

Η ενεργητική ανοσία είναι περίπλοκη. Το ανθρώπινο σώμα την κάνει φυσικά όταν έρχεται σε επαφή με ένα αντιγόνο. Η έμφυτη απόκριση ενεργοποιείται πρώτη, έπειτα η πρωτογενής ειδική, και τέλος, και στην περίπτωση διαδοχικών επαφών, η δευτερογενής ανοσολογική απόκριση.

Ομοίως, ειδικά αντισώματα κυκλοφορούν ήδη στο σώμα χωρίς να έχουν έρθει σε επαφή με τα αντιγόνα στην περίπτωση της παθητικής ανοσίας. Αυτό μπορεί να συμβεί μονάχα δύο φορές:

• Στα νεογέννητα μωρά, μέσω των αντισωμάτων που περνά η μητέρα στο βρέφος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Σε εμβολιασμένα άτομα, επειδή τα εμβόλια κατασκευάζονται με αντισώματα ή τμήματα του παθογόνου τα οποία προκαλούν την παραγωγή λεμφοκυττάρων μνήμης χωρίς να προκαλούν την ασθένεια.

Η ανοσολογική απόκριση ως σύστημα άμυνας

Η ανοσία είναι το φυσικό σύστημα άμυνας του σώματος και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να τη φροντίσετε και να τη διατηρήσετε. Θα πρέπει να κάνετε τα απαραίτητα εμβόλια και έτσι να διατηρείτε σε καλή κατάσταση το ανοσοποιητικό σας σύστημα.