Τι είναι οι ψευδομνήμες και γιατί προκαλούνται;
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι οι ψευδομνήμες προέρχονται από τη διαστρέβλωση των μνημών, για να καταλάβετε τι είναι. Αυτό επειδή η μνήμη είναι μία από τις ανθρώπινες γνωστικές διεργασίες που έχουν μελετηθεί περισσότερο. Παραμένει, όμως, ένα περίπλοκο θέμα.
Τα γεγονότα στη μνήμη σας δεν είναι ακριβές αντίγραφο γεγονότων. Κάθε άτομο θυμάται ένα γεγονός με διαφορετικό τρόπο και βεβαιώνει πως έγινε με αυτόν τον τρόπο. Είναι μια παραμόρφωση της πραγματικότητας λόγω της απώλειας της πληροφορίας.
Ένα ξεκάθαρο παράδειγμα συμβαίνει στους ηλικιωμένους ανθρώπους που παρουσιάζουν μείζονα νευρογνωστική διαταραχή (γεροντική άνοια). Είναι πεπεισμένοι ότι βίωσαν κάτι με εντελώς διαφορετικό τρόπο από το πραγματικό γεγονός.
Τύποι και κατηγορίες
Οι ψευδομνήμες είναι ένα γνωστικό φαινόμενο το οποίο ορίζεται δύσκολα, λαμβάνοντας υπόψιν πως μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Ωστόσο, υπάρχουν πέντε κριτήρια για την κατηγοριοποίηση αυτών των γνωστικών αλλοιώσεων.
Ας τους ρίξουμε μια ματιά.
1. Αυθόρμητες ψευδομνήμες
Αυτός ο πρώτος τύπος ψευδομνημών είναι βραχύς. Είναι μια παράξενη ιδέα την οποία το άτομο διαβεβαιώνει ότι είναι πραγματική, με ξεκάθαρο τρόπο. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε ασθενείς με σύνδρομο Korsakoff.
2. Βεβιασμένες ψευδομνήμες
Σε αυτή την περίπτωση, αυτό που συμβαίνει είναι ότι η μνήμη δε μπορεί να αποσπαστεί με ακρίβεια. Αυτό είναι πολύ συχνό σε ανθρώπους με αμνησία. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει όταν ένα υγιές άτομο προσπαθεί να συγκρατήσει μια πληροφορία με βεβιασμένο τρόπο για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Παραδείγματος χάρη, η μελέτη για μια εξέταση μέσω του διαβάσματος μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία ανάκλησης μνημών. Ορισμένες πληροφορίες ίσως αλλάξουν μεταξύ τους και το άτομο κατά τη διάρκεια της εξέτασης είναι σίγουρο πως είναι σωστές, παρότι κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
3. Απλές βεβιασμένες “εισβολές”
Αυτές οι αλλοιώσεις εμφανίζονται όταν ένα άτομο πρέπει να θυμηθεί, λεπτομερώς, πληροφορίες. Σκεφτείτε για μια στιγμή ότι ξεχνάτε τη λίστα με τα ψώνια και προσπαθείτε να θυμηθείτε τι έγραφε. Ίσως αγοράσετε υποσυνείδητα κάτι το οποίο δεν ήταν στη λίστα, ενώ είστε πεπεισμένοι ότι ήταν.
4. Στιγμιαίες ψευδομνήμες
Αυτός ο τύπος αποτυχίας μνήμης είναι ο πιο συχνός και οι ιστορίες μπορεί να είναι φανταστικές αλλά είναι πλήρως πιστευτές.
Επιπλέον, αυτές ανιχνεύονται ευκολότερα. Για παράδειγμα, όταν ένας ασθενής μιλά για τα πλάνα του με λεπτομέρειες, αλλά δεν είναι καθόλου εφικτά. Στους οίκους ευγηρίας, πολύ συχνά οι ηλικιωμένοι ισχυρίζονται ότι θα πάνε να συναντήσουν τους παιδικούς τους φίλους, ακόμη και αν έχουν ήδη πεθάνει.
5. Φανταστικές ψευδομνήμες
Αυτός ο τύπος είναι πιο έντονος εξαιτίας της υψηλής αποσύνδεσης του ατόμου από το παρόν. Όπως υποδεικνύει το όνομα, πρόκειται για φανταστικές ιστορίες οι οποίες είναι ρεαλιστικές μόνο για τον ασθενή. Επίσης, αυτές οι αλλοιώσεις της πραγματικότητας είναι συχνές σε ψυχωτικούς ασθενείς και σε άτομα με παραλυτική άνοια.
Άλλες κατηγορίες
Η κατηγοριοποίηση που είδατε παραπάνω έχει προταθεί από τον Kopelman και είναι η πιο ακριβής για τον προσδιορισμό της έντασης και της συχνότητας των ψευδομνημών. Άλλη μία μέθοδος η οποία χρησιμοποιούταν για χρόνια είναι αυτή του Schnider, η οποία αποτελείται από τέσσερα κριτήρια:
- Περιεχόμενο. Προσδιορίζοντας πόσο πιθανά είναι τα σενάρια χρησιμοποιώντας όρια από αληθινά έως ψευδή.
- Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζονται. Είναι αυθόρμητα ή προκαλούμενα;
- Τα σκηνικά στα οποία εμφανίζονται. Είναι επεισοδιακά, αυτοβιογραφικά, είναι γενικά σημασιολογικά, ή προσωπικά σημασιολογικά;
- Το κλινικό σύνδρομο στο οποίο εμφανίζονται.
Διαβάστε ακόμη: Αποτελεσματικά κόλπα για την ενδυνάμωση της μνήμης σας
Ποια συμπτώματα συνδέονται με τις ψευδομνήμες;
Η συμπτωματολογία διαφέρει ανάλογα με την υποβόσκουσα διαταραχή που τα προκαλεί. Για παράδειγμα, τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ είναι η γνωστική ανεπάρκεια, η πνευματική φθορά, και τα προβλήματα μνήμης.
Ας δούμε τι άλλο μπορεί να εμφανιστεί ανάλογα με τη νευρολογική διαταραχή:
- Η άνοια αφορά την εξασθένιση της μνήμης με νευρικότητα.
- Η σχιζοφρένεια είναι μια διαταραχή σκέψεων, ακουστικών παραισθήσεων, και παράνοιας.
- Το σύνδρομο Korsakoff είναι η απώλεια της πρόσφατης μνήμης, η μανία, και η επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά.
- Η ασωματογνωσία είναι η ανικανότητα της αφομοίωσης των μελών του σώματος του ατόμου ή της αναγνώρισής τους, υπάρχουν ψευδείς αισθήσεις που συνδέονται με την απώλεια ενός άκρου.
Πιθανές αιτίες των ψευδομνημών
Οι αιτίες της αποτυχίας της μνήμης που προκαλεί τις ψευδομνήμες σε ασθενείς, είναι το αποτέλεσμα βλάβης στην πρόσθια περιοχή του εγκεφάλου. Συγκεκριμένα, η περιοχή που επηρεάζεται είναι η βασική πρόσθια όψη όπου βρίσκονται η κογχομετωπιαία και η μεσοκοιλιακή περιοχή.
Υπάρχουν τρεις θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν τους λόγους για τους οποίους προκαλούνται οι ψευδομνήμες. Τώρα, θα τις εξετάσουμε μία προς μία. Ο λόγος είναι πως είναι σημαντικό να γνωρίζετε αυτές τις θεωρίες οι οποίες προέρχονται από νευροψυχολογικές προσεγγίσεις.
1. Δυσλειτουργία μνήμης
Αυτή η θεωρία δηλώνει ότι οι ψευδομνήμες είναι ένα είδος αμνησίας. Επιπλέον, η κύρια υπόθεση αναφέρει ότι οι αποτυχίες ανάκλησης μνημών είναι ένας τρόπος κατανόησης μη ολοκληρωμένων μνημών. Γενικά, υπάρχει αποδοχή αυτής της υπόθεσης.
2. Εκτελεστική δυσλειτουργία
Αυτή η θεωρία δηλώνει ότι οι αποτυχίες μνήμης που δίνουν χώρο στις ψευδομνήμες προκαλούνται όταν υπάρχουν σοβαροί πνευματικοί περιορισμοί σχετικά με τον σχεδιασμό και την εδραίωση στόχων.
3. Διπλή υπόθεση
Σε αυτή τη θεωρία, η προσέγγιση δεν αποκλείει καμία από τις προηγούμενες δύο θεωρίες. Για την ακρίβεια, αναφέρει ότι οι ψευδομνήμες οφείλονται σε μια ανεπάρκεια της εκτελεστικής διαδικασίας (υψηλότερες λειτουργίες συνείδησης), πέραν από τις αποτυχίες της μνήμης.
Ανακαλύψτε: Συμβουλές για τη βελτίωση της μνήμης σας
Θεραπεία
Οι ψευδομνήμες θεωρούνται μια αθεράπευτη επιπλοκή, παρότι υπάρχει μια προσέγγιση ικανή να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών των οποίων οι ψευδομνήμες προκλήθηκαν μετά από τραυματισμό του εγκεφάλου. Γι’ αυτόν τον λόγο, αυτή η νευροψυχολογική διαδικασία βασίζεται στην αντιπαράθεση ως μέσο για τη γνωστική διέγερση.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας σχεδίασαν αυτή τη θεραπεία. Αυτή αποτελείται από την επίδειξη μιας σειράς εικόνων στους ασθενείς. Η σειρά τους ίσως διαφέρει στο περιεχόμενο και έπειτα οι ερευνητές θα τους ζητήσουν να θυμηθούν ό,τι είδαν. Οι ψευδομνήμες προκαλούνται όταν αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν να θυμηθούν και εκεί είναι που επερωτούν οι ειδικοί.
Θα πρέπει να δώσουν έμφαση στους ασθενείς των οποίων η μνήμη που ισχυρίζονται ότι είναι αληθινή, δεν είναι, και έπειτα τους δείχνουν ξανά την εικόνα. Φυσικά, τους εξηγούν ότι η μνήμη τους αποτυγχάνει, ως ανάδραση στην νευροψυχολογία. Το άτομο μπορεί να περιμένει βελτίωση σε, περίπου, εννέα εβδομάδες.
Τι να κάνετε αν γνωρίζετε κάποιον που έχει ψευδομνήμες
Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να μην επιμένετε ότι το άτομο έχει λάθος, αν γνωρίζετε κάποιον που έχει ψευδομνήμες. Θα πρέπει να θυμάστε ότι αυτά τα γεγονότα είναι πραγματικά για εκείνον, γι’ αυτό δείξτε κατανόηση και αποφύγετε τη δημιουργία επιπλέον άγχους.
Έπειτα, συμβουλευτείτε έναν ειδικό ο οποίος θα μπορέσει ν’ αξιολογήσει το άτομο και να προσδιορίσει την ένταση της βλάβης ώστε να καθορίσει τον δρόμο που πρέπει ν’ ακολουθήσετε. Ορισμένοι ασθενείς σταματούν να έχουν ψευδομνήμες μετά από λίγο και έτσι δεν απαιτείται νοσηλεία.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Lorente-Rovira, Esther et al. “Confabulaciones ( I ): Concepto , Clasificación y Neuropatología.” Actas Españolas de Psiquiatría 39.4 (2011): 251–259. Print.
- Jenkinson, Paul, Valentina Moro, and Aikaterini Fotopoulou. “Definition: asomatognosia.” Cortex (2018).
- Pérez, Florencia, et al. “Las Confabulaciones: más allá de un déficit mnésico.” Revista Chilena de Neuropsicología 7.3 (2012): 134-140.
- Lorente-Rovira, Esther et al. “Confabulaciones (II): Modelos Explicativos.” Actas Espanolas de Psiquiatria Nov. 2011: 384–392. Print.
- Truffino, J. Cabanyes. “Neuropsicologia del sindrome de Korsakoff.” Neurologia 19.4 (2004): 183-192.
- Triviño M, Ródenas E, Lupiáñez J, Arnedo M (2017) Effectiveness of a neuropsychological treatment for confabulations after brain injury: A clinical trial with theoretical implications. PLoS ONE 12(3): e0173166.