Τα αίτια της ηλίασης και πώς να την αντιμετωπίσετε
Τα αίτια της ηλίασης συνήθως περιλαμβάνουν ένα συνδυασμό υψηλής υγρασίας και έντονης φυσικής δραστηριότητας. Πρόκειται για μια πάθηση που τη χαρακτηρίζει η υψηλή θερμοκρασία του σώματος (άνω των 40º C). Συνήθως συμβαίνει σε πολύ ζεστά περιβάλλοντα.
Η ηλίαση μπορεί να μετατραπεί σε θερμοπληξία, η οποία είναι πολύ πιο σοβαρή και πιθανόν θανατηφόρα πάθηση. Το τελευταίο μεγάλο κύμα καύσωνα που επηρέασε την Ευρώπη ήταν το 2003 και προκάλεσε 35.000 θανάτους όταν η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 46º C.
Ρίξτε μια ματιά και εδώ: Τα καλύτερα κόλπα για να προστατεύσετε τα μαλλιά από τον ήλιο
Τα συμπτώματα της ηλίασης
Τα συμπτώματα της ηλίασης μπορεί να μην είναι συγκεκριμένα και ο/η ασθενής ίσως να μη μπορέσει να συνδέσει ό,τι του/ης συμβαίνει με τη ζέστη, την υγρασία, και την άσκηση.
Με μια φυσική εξέταση, ο/η ασθενής έχει συνήθως θερμοκρασία κάτω των 40ºC ή ακόμη και απολύτως φυσιολογική. Όμως, αυτό οφείλεται στους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, όπως είναι ο ιδρώτας.
Τα κυριότερα συμπτώματα είναι:
- Υπερβολική εφίδρωση.
- Χλωμό και κρύο δέρμα.
- Αυξημένοι παλμοί.
- Μυϊκές κράμπες.
- Δυσφορία.
- Αδυναμία.
- Ζαλάδα.
- Πονοκέφαλος.
- Ναυτία και εμετός.
- Σκούρα ούρα εξαιτίας αφυδάτωσης.
Αντίθετα με όσα συμβαίνουν στη θερμοπληξία, οι ασθενείς που υποφέρουν από ηλίαση συνήθως διατηρούν την πνευματική τους κατάσταση και δε βιώνουν σύγχυση ή απώλεια συνείδησης. Αυτές οι καταστάσεις είναι πολύ σπάνιες στην ηλίαση, αν και οι ασθενείς ίσως νιώσουν ζάλη όταν σηκώνονται πολύ γρήγορα.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Σημάδια από τον ήλιο: 7 φυσικές θεραπείες
Ποια είναι τα αίτια της ηλίασης;
Η ηλίαση συμβαίνει όταν το σώμα προσπαθεί να ρυθμίσει, ανεπιτυχώς, τη θερμοκρασία του μέσω του ιδρώτα.
Βασικά, η ηλίαση προκαλείται εξαιτίας της αποτυχίας του σώματος να διατηρήσει τη θερμοκρασία του σε φυσιολογικά επίπεδα, ενώ βρίσκεται σε περιβάλλοντα με υψηλή θερμοκρασία και υγρασία, λόγω φυσικής εξάντλησης. Το σώμα προσπαθεί να ρυθμίσει τη θερμοκρασία μέσω του ιδρώτα αλλά υπάρχουν φορές όπου αυτό δεν πετυχαίνει.
Πέραν από νερό, το σώμα χάνει και ηλεκτρολύτες όπως νάτριο και κάλιο μέσω του ιδρώτα, πράγμα που προκαλεί μυϊκές κράμπες και ταχυπαλμία.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η θερμοκρασία του θερμόμετρου δεν αντικατοπτρίζει πάντα τους αληθινούς κινδύνους της θερμοκρασίας του αέρα. Ακόμη και αν η θερμοκρασία δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή, είναι πιθανό να προκληθεί ηλίαση αν είναι υψηλή η υγρασία.
Ο δείκτης θερμότητας μετρά τη θερμοκρασία του αέρα καθώς και την επίδραση της υγρασίας και αυτή είναι η σημαντικότερη τιμή που πρέπει να λάβετε υπόψιν. Γι’ αυτό, οι θερμοκρασίες οι οποίες θεωρούνται ανεκτές μπορούν να γίνουν επικίνδυνες υπό συγκεκριμένες συνθήκες.
Παράγοντες επικινδυνότητας
Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, και εδώ η καλύτερη λύση είναι η πρόληψη.
Στην Ισπανία, για παράδειγμα, οι εταιρείες υποχρεούνται από το νόμο να κάνουν ανεκτές τις θερμοκρασίες στο περιβάλλον εργασίας. Σε γραφεία και όσα μέρη εργασίας καθόμαστε, οι θερμοκρασίες θα πρέπει να είναι ανάμεσα στους 17 και 27ºC. Αν η θερμοκρασία είναι λιγότερη ή παραπάνω από αυτή την κλίμακα, θεωρείται θερμικό στρες. Ωστόσο, υπάρχει ένα νομικό παραθυράκι σε ό,τι αφορά τις εξωτερικές δουλειές.
Επίσης, υπάρχουν πολλές καταστάσεις και παθήσεις που μπορούν να επιδεινώσουν την επίδραση της θερμοκρασίας και της υγρασίας:
- Παχυσαρκία.
- Καρδιακές παθήσεις.
- Αναπνευστική ανεπάρκεια.
- Ορισμένα φάρμακα: αντιβιοτικά, αντισπασμωδικά, διουρητικά, καθαρτικά, αντισταμινικά, αγγειοσυσταλτικά, β-αποκλειστές, αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωτικά, μεταξύ άλλων, και ορισμένα ναρκωτικά όπως κοκαΐνη και αμφεταμίνες.
Ασθενείς με παχυσαρκία είναι περισσότερο ευαίσθητοι/ες στην ηλίαση.
Οι εργαζόμενοι δεν είναι η μόνη ομάδα που κινδυνεύει. Όποιο άτομο κάνει εξωτερικά αθλήματα όπως ποδηλασία, αθλητισμό, πεζοπορία, κ.λπ., επικίνδυνες ώρες μέσα στην ημέρα και χωρίς την κατάλληλη προστασία, κινδυνεύει επίσης να υποστεί ηλίαση.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα παιδιά και τους ηλικιωμένους των οποίων τα σώματα δε μπορούν να ρυθμίσουν εύκολα τη θερμοκρασία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, αυτές οι ομάδες να είναι περισσότερο ευαίσθητες στην ηλίαση, ακόμη και σε χαμηλότερες θερμοκρασίες και έπειτα από έκθεση μικρής διάρκειας.
Αίτια της ηλίασης – Προληπτικά μέτρα
- Φοράτε ελαφρύ ρουχισμό, χαλαρό, και ανοιχτόχρωμο.
- Επίσης, να φοράτε καπέλο ή να χρησιμοποιείτε ομπρέλα για να μην έρχεστε σε απευθείας επαφή με τον ήλιο.
- Να βάζετε ξανά και ξανά αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας, ανάλογα με την εποχή του χρόνου και το δείκτη ακτινοβολίας.
- Να πίνετε αρκετό νερό. Πίνετε πολύ και αρκετά συχνά. Για να δείτε αν έχετε ενυδατωθεί αρκετά, παρατηρήστε απλώς το χρώμα των ούρων: αν είναι ανοιχτό, τότε είστε καλά ενυδατωμένοι/ες. Όμως, αν είναι σκούρο, ίσως έχετε αφυδατωθεί και χρειάζεστε περισσότερο νερό.
- Αντικαταστήστε τους ηλεκτρολύτες που έχουν χαθεί με το νερό μέσω του ιδρώτα. Τα ισοτονικά ποτά ή η κλασική αλκαλική λεμονάδα (λεμονάδα με ζάχαρη, μαγειρική σόδα, και αλάτι) μπορούν να βοηθήσουν.
- Μειώστε την πρόσληψη διεγερτικών ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη όπως αναψυκτικά, καφέ, κ.λπ..
- Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ καθώς προκαλεί αφυδάτωση.
- Όσο γίνεται περισσότερο, προγραμματίστε τις δραστηριότητες που προκαλούν σωματική εξάντληση, είτε αφορούν άσκηση είτε δουλειά, σε ώρες της ημέρας όπου υπάρχει λιγότερη ζέστη. Επιπλέον, είναι επίσης σημαντικό να κάνετε διαλείμματα ώστε να ξεκουράζεστε σε ένα δροσερό μέρος για λίγα λεπτά πριν ξεκινήσετε πάλι τη δραστηριότητά σας.
- Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να αφήνετε παιδιά μέσα σε αυτοκίνητο όταν είναι ζεστός ο καιρός. Η θερμοκρασία μπορεί να ανέβει αρκετούς βαθμούς και να οδηγήσει γρήγορα στον θάνατο.
Τι να κάνετε σε περίπτωση ηλίασης
Η σωστή ενυδάτωση είναι το κλειδί για ν’ αντιμετωπίσετε την επίδραση και τα αίτια της ηλίασης. Επίσης, είναι σημαντικό να βρείτε ένα δροσερό μέρος για να ξεκουραστείτε.
Σε περίπτωση ηλίασης:
- Φύγετε από μέρη με υψηλή θερμοκρασία και αναζητήστε ένα δροσερό μέρος με σκιά.
- Μπορείτε να ξαπλώσετε στο πάτωμα και να σηκώσετε τα πόδια σας ώστε να διευκολύνετε τη ροή του αίματος στην καρδιά και τον εγκέφαλο.
- Ξεφορτωθείτε τον αχρείαστο ρουχισμό, ξεκουμπώστε λίγα κουμπιά από τον λαιμό ή άλλες περιοχές που σας ενοχλούν.
- Δροσιστείτε με ένα κρύο μπάνιο ή ντους. Βάλτε υγρές πετσέτες στο κεφάλι, το σβέρκο, και το στήθος.
- Ενυδατωθείτε αργά με νερό ή ηλεκτρολυτικά ποτά.
- Τα συμπτώματα της ηλίασης ίσως κρατήσουν για αρκετές ημέρες. Μη γυμνάζεστε ή μην εκτίθεστε στη ζέστη ή τον ήλιο μέχρι να αναρρώσετε πλήρως.
Αν δεν αναρρώσετε μετά από αυτές τις συστάσεις και η θερμοκρασία του σώματός σας παραμένει υψηλή ή αν λιποθυμήσετε ή έχετε επιληπτικές κρίσεις, θα πρέπει να καλέσετε τα επείγοντα ή να δείτε άμεσα γιατρό. Θα πρέπει να είστε προσεκτικοί/ες με τις εξαντλητικές δραστηριότητες και άλλες αιτίες που προκαλούν ηλίαση. Πάρτε όλα τα προληπτικά μέτρα που χρειάζονται.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Ballester, F. (1996): “Metereología y salud. Relación entre temperatura ambiental y salud”, Revista Española de Salud Pública, 70, pp. 251-259
- Montero, J.C., Mirón, I.J., Díaz, J. y Alberdi, J.C. (1997): “Influencia de las variables atmosféricas sobre la mortalidad por enfermedades respiratorias y cardiovasculares en lo mayores de 65 años en la Comunidad de Madrid”, Gaceta Sanitaria 11, pp.164-170.
- Moreno, A. y Fernández, F. (2003): “El confort climático en los entornos residenciales de las capas altas, medias y bajas de la Comunidad de Madrid: Otra forma de desigualdad socio-espacial”, en Moreno, A. (coord.): La distribución de la renta en la Comunidad de Madrid. Análisis y aplicaciones. Madrid, Instituto de Estadística de la Comunidad de Madrid, pp. 153-175.
- Olivera, A. (1993): Geografía de la Salud. Colección Espacios y Sociedades. Madrid, Síntesis.
- Sierra, M., Díaz, J., Montero, J.C., Alberdi, J.C., y Mirón, I.J. (1997): “Mortalidad diaria en la Comunidad de Madrid durante el periodo 1986-1991 para el grupo de edad de 45 a 65 años: su relación con la temperatura del aire”, Revista Española de Salud Pública, 71, pp.149-160.