Aπαρατήρητες μορφές συναισθηματικής κακοποίησης
Οι διάφορες μορφές συναισθηματικής κακοποίησης έχουν τεράστιο αντίκτυπο. Χωρίς να προκαλούν ορατά σημάδια στο δέρμα, επιδρούν ύπουλα στο μυαλό μας και συχνά χρειάζεται μεγάλο χρονικό διάστημα για να τις αντιληφθούμε.
Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί αυτό το είδος κακοποίησης κατά τη διάρκεια μιας μακράς περιόδου της ζωής τους χρειάζονται συνήθως περισσότερο χρόνο για να ανακάμψουν. Για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν πλήρως το τραύμα που συνήθως συνεπάγεται η συναισθηματική κακοποίηση, μπορεί να χρειαστούν ακόμη και χρόνια.
Η συναισθηματική κακοποίηση είναι πολύ περίπλοκη. Όταν ένα άτομο δέχεται ένα φυσικό χτύπημα, ενστικτωδώς γνωρίζει ότι πρέπει να φτάσει όσο το δυνατόν πιο μακριά για να υπερασπιστεί τη φυσική του ασφάλεια.
Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι στην περίπτωση της ψυχολογικής βίας.
Οι μορφές συναισθηματικής κακοποίησης, σε αντίθεση με τη σωματική κακοποίηση, έχουν ορισμένες πιο υπόγειες προειδοποιητικές ενδείξεις: διαρκή ειρωνεία, λεπτή περιφρόνηση, μία αίσθηση κενού…
Συχνά, το πρόσωπο που υφίσταται μορφές συναισθηματικής κακοποίησης τείνει πρώτα να θεωρήσει τον εαυτό του ή τον εαυτό της, όχι ως αδιαφιλονίκητα θύμα που πρέπει να αναλάβει δράση για να αποφύγει την κατάσταση, αλλά ως ένοχο μέρος μέσα σε μία τοξική κατάσταση.
Διαβάστε σχετικά: 6 επιπτώσεις της ψυχολογικής κακοποίησης που πρέπει να γνωρίζετε
Τα στάδια της συναισθηματικής κακοποίησης
Αρχικά, είναι πολύ συνηθισμένο οι άνθρωποι να σκέφτονται: “Κάτι πρέπει να κάνω λάθος για να με αντιμετωπίζουν έτσι.”
Αργότερα, όμως, ένα πολύ πιο περίπλοκο και εξαντλητικό σύνολο συναισθημάτων συχνά κάνει την εμφάνισή του. Πολλοί άνθρωποι κάνουν σκέψεις όπως: “Δεν είμαι απλά σε θέση να ασχοληθώ με αυτό. Αναγνωρίζω πλήρως ότι αυτή η κατάσταση με ενοχλεί, αλλά είναι τόσο λεπτή που δεν έχω ιδέα πώς την χειριστώ.”
Στο τέλος, όσοι υπόκεινται σε μορφές συναισθηματικής κακοποίησης επιτρέπουν συχνά στην κατάσταση να συνεχιστεί. Περιμένουν μέχρι τα μικρά αυτά τραύματα να κλιμακωθούν σε συναισθηματικά χτυπήματα και αισθήματα περιφρόνησης. Στη συνέχεια, πριν το συνειδητοποιήσουν, η κατάσταση τους αφήνει να αισθάνονται εντελώς ακυρωμένοι συναισθηματικά.
Δεν είναι εύκολο να ξεφύγεις από τη συναισθηματική κακοποίηση. Γι’ αυτό, σήμερα, θα μιλήσουμε για 5 μικρές συμπεριφορές που δρουν ως μορφές συναισθηματικής κακοποίησης. Στόχος είναι να τις αναγνωρίσουμε, να ενημερωθούμε και να αντιδράσουμε.
1. Είναι τέλειοι και γοητευτικοί, αλλά δεν θα μπορούσατε ποτέ να ταιριάξετε μαζί τους
Μπροστά σε ένα πλήθος, έξω από το σπίτι, το πρόσωπο αυτό θα είναι το πιο γοητευτικό πλάσμα που μπορείτε να φανταστείτε.
Μπορεί να είναι προσιτοί, ευγενικοί, πνευματώδεις, συμπονετικοί και επιμελείς. Τόσο πολύ, στην πραγματικότητα, που δεν θα έβρισκες ποτέ κάποιον να σε πιστέψει, αν κάποια στιγμή έλεγες κάτι αρνητικό γι’ αυτούς.
Γι’ αυτόν το λόγο είναι πολύ συνηθισμένο οι άνθρωποι να μην το βλέπουν να έρχεται μέχρι να είναι πολύ αργά. Μπορεί να είναι σχεδόν αδύνατο να αναγνωρίσετε εκ πρώτης όψεως έναν συναισθηματικό θύτη. Ωστόσο, καθώς ο χρόνος περνά, ο τρόπος με τον οποίο σας αντιμετωπίζουν καθημερινά θα είναι το πιο ξεκάθαρο σημάδι: λίγα σημάδια περιφρόνησης και προσπάθειες υπονόμευσης θα γίνουν εμφανείς.
Ωστόσο, αυτό δεν θα συμβεί μόνο ιδιωτικά. Οι συναισθηματικοί θύτες δεν θα ντραπούν, όπως και να έχει, να αστειευτούν για εσάς δημόσια. Αυτός είναι συχνά ένας τρόπος να συγκεντρώσουν την προσοχή σε αυτούς, προσπαθώντας να φανούν καλοί στα μάτια των άλλων εις βάρος σας.
Εντωμεταξύ, το άτομο στο τέλος αυτής της μεταχείρισης, διατρέχει κίνδυνο να παραμείνει σε μια δύσκολη πορεία. Λίγο λίγο και μέρα με τη μέρα, αυτή ή αυτός θα οδηγηθεί αναπόφευκτα σε μια βαθιά άβυσσο ψυχολογικής κακοποίησης.
2. Υπερβολική ενσυναίσθηση
Είναι συχνό να λέμε πως οι συναισθηματικοί θύτες δεν έχουν ενσυναίσθηση, αυτό όμως δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια.
Ας δούμε ένα παράδειγμα. Είχατε μια άσχημη μέρα στη δουλειά και μόλις γυρνάτε σπίτι, ο σύντροφός σας καταλαβαίνει αμέσως την κούρασή σας, την πεσμένη ψυχολογική σας διάθεση ή τη θλίψη σας.
Παρ’ όλα αυτά, αντί να σας βοηθήσει και να σας προσφέρει μια στενή και φιλική συναισθηματική υποστήριξη, ο συναισθηματικός εκβιαστής θα σας κατηγορήσει για την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε. Εσκεμμένα θα αποδυναμώσει την αυτοπεποίθησή σας για να σας ελέγξει καλύτερα.
“Φυσικά πέρασες άσχημα στη δουλειά. Το πρόβλημα είναι πως δεν ξέρεις να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου. Πάντα κάθεσαι στη γωνιά σου και γι’ αυτό εξαρτάσαι από μένα για όλα. Χωρίς εμένα δεν θα μπορούσες να αντιμετωπίσεις το παραμικρό”.
Σε μια παρόμοια κατάσταση, είναι σημαντικό να θυμάστε πως η ενσυναίσθηση είναι μια θετική και άξια ιδιότητα όταν χρησιμοποιείται για να βοηθήσει τους άλλους. Δεν θα έπρεπε ποτέ να χρησιμοποιείται για να ωθεί κάποιον σε μεγαλύτερη κατάθλιψη και απελπισία.
3. Μορφές συναισθηματικής κακοποίησης: Ό,τι κι αν κάνετε, πάντα σας συγκρίνουν με κάποιον άλλον
Ό,τι κι αν κάνετε, ο συναισθηματικός εκβιαστής πάντα θα σας συγκρίνει με κάποιον. Και βέβαια ποτέ με σωστό και εποικοδομητικό τρόπο.
Η ανωριμότητα του θύτη τον εμποδίζει από το να μπορεί να κάνει λογικές, χρήσιμες και με σεβασμό κρίσεις.
Στον αντίποδα, ένα από τα πράγματα που τον ενδιαφέρουν περισσότερο είναι να συγκρίνει τις τωρινές του σχέσεις με παλιότερες, με στόχο να κάνει το σύντροφό του να νιώθει μειονεκτικά και να υποφέρει.
4. Μορφές συναισθηματικής κακοποίησης: Ποτέ δεν μπαίνουν στη θέση σας
Αυτό ισχύει τόσο από τα πιο μικρά και φαινομενικά ασήμαντα θέματα, μέχρι τα πιο μεγάλα και σημαντικά. Ο συναισθηματικός εκβιαστής δεν μπορεί ποτέ να δει τα πράγματα από τη δική σας σκοπιά. Δεν θα μπουν ποτέ στη θέση σας ή δεν θα αντιληφθούν το πώς βλέπετε εσείς τα πράγματα.
Μπορούν να αντιλαμβάνονται πώς νιώθετε, επειδή, όπως προείπαμε, συχνά έχουν ισχυρή ενσυναίσθηση. Δεν μπορούν, ωστόσο, ποτέ να “συνδεθούν” με όσα νιώθετε. Και αυτό διότι δεν νοιάζονται για ποια πράγματα σας πληγώνουν ή αν οι ίδιοι είναι αυτοί που σας προκαλούν κακό.
5. Οι στόχοι, οι προτιμήσεις και οι συνήθειές σας δεν έχουν καμιά σημασία για εκείνους
Η γελοιοποίηση και τα ειρωνικά σχόλια σχετικά με τους στόχους ή τις φιλοδοξίες σας είναι ένας ακόμα τρόπος που οι συναισθηματικοί εκβιαστές προσπαθούν να σας έχουν υπό τον έλεγχό τους.
Όταν κάποιος κριτικάρει ή γελοιοποιεί τα πράγματα που σας αρέσουν, τα όνειρα που έχετε για ένα πλάνο που έχετε στο μέλλον και σας προκαλεί ενθουσιασμό, ο στόχος του είναι απλός και τοξικός: θέλει να καταστρέψει την αυτοπεποίθησή σας.
Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμάστε είναι πως κάποιος με χαμηλή αυτοεκτίμηση γίνεται εύκολα υποχείριο. Αυτό είναι ακριβώς που ενδιαφέρει τους συναισθηματικούς θύτες.
Στη βασική του έννοια, αυτός είναι ο στόχος με τις διάφορες μορφές συναισθηματικής κακοποίησης. Ο θύτης θέλει να συνθλίψει την ικανότητα να εκτιμάτε τον εαυτό σας.
Κρατήστε καλά στο μυαλό σας τα χαρακτηριστικά των σχέσεων που περιγράψαμε. Αν παρατηρήσετε κάποια από αυτές τις συμπεριφορές να εμφανίζεται, ενεργοποιήστε άμεσα τον σωστό αμυντικό σας μηχανισμό . Έτσι θα περιφρουρήσετε την αυτοεκτίμησή σας, την ταυτότητά σας, τη συναισθηματική σας υγεία και τη συνολική ευημερία σας.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Perles, F., San Martín, J., Canto, J., & Moreno, P. (2011). Inteligencia emocional, celos, tendencia al abuso y estrategias de resolución de conflicto en la pareja. Escritos de Psicología / Psychological Writings. https://doi.org/10.5231/psy.writ.2011.0605
- Blázquez, M., & Moreno, J. (2005). El maltrato psicológico en la pareja. Sociology The Journal Of The British Sociological Association. https://doi.org/10.1049/mnl.2011.0310
- Gómez de Terreros, M. (2006). Maltrato psicológico. Cuad Med Forense. https://doi.org/10.4321/S1135-76062006000100008
- Rey Anacona, C. A. (2009). Maltrato de tipo físico, psicológico, emocional, sexual y económico en el noviazgo: un estudio exploratorio. Acta Colombiana de Psicología.