Τι είναι η σχιστοσωμίαση και πώς προκαλείται;

Η σχιστοσωμίαση είναι μια παρασιτική ασθένεια ιδιαίτερα συχνή σε όλον τον κόσμο. Συχνά συναντάται σε χώρες με τροπικό κλίμα, με λίγες πηγές και περιορισμένη πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό. Εδώ σας έχουμε ορισμένα στοιχεία γι' αυτή την ασθένεια.

Γνωρίζετε τι είναι η σχιστοσωμίαση; Πρόκειται για μια παρασιτική ασθένεια που προκαλείται από το παράσιτο Schistosoma. Η ασθένεια αυτή είναι επίσης γνωστή με το όνομα βιλαρζίωση. Βάσει της βιολογικής του κατηγοριοποίησης, το προαναφερόμενο παράσιτο είναι ένα τρηματώδες παράσιτο, ένα είδος σκουληκιού.

Τα παγκόσμια δεδομένα για τη μετάδοση της ασθένειας συγκλονίζουν. Η σχιστοσωμίαση είναι συχνότερη στην Αφρική, τη Βραζιλία, και την Ασία. Όμως, 78 χώρες έχουν επιβεβαιώσει πως η ασθένεια έχει εξαπλωθεί και σε αυτές. Διακόσια εκατομμύρια άνθρωποι πιστεύεται πως έχουν μολυνθεί, ενώ άλλα οκτακόσια εκατομμύρια κινδυνεύουν να μολυνθούν.

Η τελευταία αξιόπιστη μελέτη η οποία διεξήχθη το 2000 υπολόγισε και το ποσοστό θανάτων που προκλήθηκαν από την ασθένεια. Το ίδιο διάστημα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι περίπου 200.000 θάνατοι ετησίως οφείλονται στη σχιστοσωμίαση. Πλέον, το νούμερο αυτό έχει πιθανόν πέσει χάρη στη μεγαλύτερη χρήση αντιπαρασιτικών φαρμάκων.

Τι είναι η σχιστοσωμίαση;

Αυτό το παράσιτο είναι το μοναδικό από τη βιολογική του οικογένεια που μπορεί να διαπεράσει το δέρμα. Αυτό είναι το “πλεονέκτημα” όταν πρόκειται να μολύνει ανθρώπους. Καθώς η σχιστοσωμίαση είναι μια παρασιτική ασθένεια, χρειάζεται ξενιστές. Το είδος που φιλοξενεί αυτόν τον “καλεσμένο” είναι το ανθρώπινο και τα σαλιγκάρια του γλυκού νερού.

Στον κύκλο μετάδοσης, τα σαλιγκάρια του γλυκού νερού λειτουργούν ως ενδιάμεσοι ξενιστές. Μέσα σε αυτό το μικρό ζώο, το Schistosoma ολοκληρώνει μέρος του αναπαραγωγικού του κύκλου και έπειτα κολυμπά και παραμένει στο ανθρώπινο σώμα.

Αν έπρεπε να συνοψίσουμε τον κύκλο ζωής του, τα ακόλουθα στάδια θα τον περιέγραφαν αρκετά καλά:

• Τα αβγά του παρασίτου φεύγουν μέσω των κοπράνων ή των ούρων του προηγούμενου μολυσμένου ατόμου και φτάνουν στις πηγές νερού.
• Στο νερό, τα αβγά απελευθερώνουν το παράσιτο σε ένα στάδιο που ονομάζεται “miracidium”.
• Έπειτα αυτά διαπερνούν το δέρμα των σαλιγκαριών του γλυκού νερού.
• Μέσα στο σαλιγκάρι, το παράσιτο μεγαλώνει και φτάνει στο στάδιο “cercaria”.
• Αυτά φεύγουν από το σαλιγκάρι και κολυμπούν στις πηγές γλυκού νερού μέχρι να συναντήσουν τον ανθρώπινο ξενιστή.
• Εκείνη τη στιγμή, το παράσιτο εισέρχεται στο σώμα μέσα από το δέρμα.
• Εφόσον μπει στο ανθρώπινο σώμα, το Schistosoma φτάνει στα αιμοφόρα αγγεία και μεταναστεύει στο συκώτι. Εκεί, ωριμάζει και γίνεται ένα ενήλικο παράσιτο.
• Τα ενήλικα παράσιτα μένουν μέσα στο αίμα και αναπαράγονται κάνοντας αβγά. Μπορούν να ξεκινήσουν τον κύκλο τους από την αρχή όταν ο άνθρωπος απελευθερώσει τα αβγά μέσω των κοπράνων ή των ούρων. Επιπλέον, το παράσιτο μπορεί να ζήσει σε διαφορετικά όργανα, προκαλώντας διαφορετικά συμπτώματα.

Τα συμπτώματα της σχιστοσωμίασης

Το πρώτο σημάδι σχιστοσωμίασης είναι η πληγή που εμφανίζεται απ’ όπου μπήκε το παράσιτο. Σε εκείνη την περιοχή, εμφανίζεται συνήθως ένα εξάνθημα και αποχρωματισμός του δέρματος. Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί και μία εβδομάδα μετά τη μόλυνση από το παράσιτο, σε ορισμένες περιπτώσεις.

Αυτή η πάθηση είναι γνωστή και ως Σύνδρομο Katayama. Είναι το αποτέλεσμα της αντίδρασης του σώματος στα αβγά των ενήλικων παράσιτων.

Ίσως εμφανιστούν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Πυρετός
• Γενικό αίσθημα δυσφορίας
• Μυαλγία ή μυϊκοί πόνοι
• Κόπωση
• Διάρροια
• Αιματουρία ή αίμα στα ούρα

Από εδώ και πέρα, η μόλυνση μπορεί να γίνει χρόνια, και μπορεί να μετατραπεί σε επίμονες εκδοχές παρασίτωσης. Οι συχνότερες χρόνιες εκδοχές της ασθένειας είναι:

• Γαστρεντερική: Τα αβγά προσκολλώνται στα τοιχώματα των εντέρων. Ο ανθρώπινος ξενιστής βιώνει εναλλαγές μεταξύ διάρροιας και δυσκοιλιότητας, όπως επίσης εμφανίζει αίμα στα κόπρανα. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο ξενιστής ίσως υποφέρει από εντερική παρεμπόδιση.
• Ηπατική: Τα αβγά παραμένουν στο συκώτι προκαλώντας φλεγμονή και μεγέθυνση. Αυτό μπορεί να προκαλέσει με τη σειρά του την απόφραξη των αιμοφόρων αγγείων του ήπατος, οδηγώντας στην υπέρταση.
• Ουρογεννητική: Τα αβγά φωλιάζουν στην ουροδόχο κύστη και εμφανίζεται αίμα στα ούρα. Αν προχωρήσει η ασθένεια, είναι πιθανή η εμφάνιση του νεφρωσικού συνδρόμου, όπου τα νεφρά εξουδετερώνουν τις πρωτεΐνες. Η πιο θανάσιμη κατάληξη είναι η νεφρική ανεπάρκεια. Αυτή συμβαίνει όταν τα νεφρά δε μπορούν πλέον να εκτελέσουν τις απαραίτητες λειτουργίες τους.

Τι είναι η σχιστοσωμίαση – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Με τη χρήση του μικροσκοπίου, μπορούν να ανιχνευτούν εύκολα τα αβγά τα οποία έχουν χαρακτηριστικό σχήμα. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, τα αβγά δεν είναι ορατά για τουλάχιστον δύο μήνες από τη στιγμή που μπαίνει το παράσιτο στον ξενιστή.

Το αντιπαρασιτικό πραζικουαντέλη  είναι συνήθως η φαρμακευτική επιλογή, και διάφορες επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητά του. Επιπλέον, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το διανέμει δωρεάν.

Στις εναλλακτικές θεραπείες προτείνεται η ιβερμεκτίνη. Όμως, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν δοκιμές που να δείχνουν ότι είναι πιο δραστικό φάρμακο από το προηγούμενο.

Πρόληψη

Αυτή η παρασιτική μόλυνση συμβαίνει συχνά όταν το σώμα εκτίθεται σε γλυκό νερό ή μολυσμένο πόσιμο νερό.

Επίσης, αυτό ισχύει περισσότερο σε άτομα που μένουν στο νερό κολυμπώντας ή κάνοντας άλλες δραστηριότητας για πάνω από 30 λεπτά. Έτσι, είναι σημαντικό να θυμάστε το παραπάνω και να παίρνετε τις απαραίτητες προφυλάξεις.

Σε περιοχές όπου η ασθένεια είναι ενδημική, όπως στην Αφρική ή σε μέρη της Βραζιλίας,  θα πρέπει να λαμβάνονται δείγματα από το νερό στο οποίο κολυμπούν άνθρωποι, κάνουν μπάνιο, ψαρεύουν ή πλένουν τα ρούχα τους. Επιπλέον, είναι σημαντικός ο συχνός έλεγχος του γλυκού νερού που χρησιμοποιείται για το πότισμα χωραφιών.