Τύποι αμνησίας: Μια επισκόπηση των διαφορών τους

Η αμνησία είναι μια ασθένεια με πολλές διαφορετικές αιτίες, από χρήσεις φαρμάκων μέχρι τραύμα, και από τραυματισμούς στο κεφάλι μέχρι κατάχρηση αλκοόλ. Στο άρθρο που ακολουθεί θα ρίξουμε μια ματιά στους πιο συχνούς τύπους αμνησίας.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι αμνησίας ή αμνησιακά σύνδρομα, καθώς και κατηγορίες αυτών. Πρόκειται για διαταραχή την οποία χαρακτηρίζει η μερική ή πλήρης απώλεια μνήμης ενός ατόμου.  Σύμφωνα με διαγνωστικά βιβλία, εκτιμάται ότι η αποσυνδετική αμνησία, μια συγκεκριμένη μορφή της, παρουσιάζεται έως και στο 2,6% ορισμένων πληθυσμών.

Υπάρχουν δύο κύριοι τρόποι για την κατηγοριοποίηση των διαφορετικών τύπων αμνησίας. Ο πρώτος αναφέρεται στη χρονολογία της απώλειας μνήμης, δηλαδή, τι είδους πληροφορίες δε μπορεί να θυμηθεί ο ασθενής. Ο δεύτερος συγκεντρώνει διάφορες ομάδες βάσει της αιτιολογίας τους, ή, με άλλα λόγια, της υποβόσκουσας αιτίας της ασθένειας.

Γενικά, η προέλευση της αμνησίας μπορεί να είναι οργανική ή λειτουργική. Ορισμένα στοιχεία ενεργοποίησης είναι το τραύμα στον εγκέφαλο και η χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων.

Τύποι αμνησίας βάσει της χρονολογίας τους

Γενικά, μπορούμε να διαχωρίσουμε δύο τύπους αμνησίας: Την οπισθοδρομική και την πρόδρομη αμνησία. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ένας ασθενής μπορεί να παρουσιάζει και τις δύο ταυτόχρονα, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν δύο συμπληρωματικές διαταραχές.

Ταυτόχρονα, αυτή η κατηγοριοποίηση δεν αναφέρεται στις αιτίες, αλλά στα συμπτώματα. Η ιστοσελίδα Memory Health Check (Έλεγχος Υγείας Μνήμης), μας παρέχει τους ορισμούς αυτών των όρων.

Πρόδρομη αμνησία

Σε αυτή την περίπτωση, ο εγκέφαλος δε μεταφέρει νέα γεγονότα στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο θυμάται μόνο όσα έγιναν πριν την έναρξη της αμνησίας.

Αυτός ο τύπος αμνησίας ενέχει σοβαρή απώλεια της αυτονομίας στην καθημερινή ζωή καθώς η ανικανότητα επινόησης νέων μνημών και εμπειριών προκαλεί διάφορες διαταραχές, από ψυχολογικής άποψης. Ταυτόχρονα, ενέχει κινδύνους και για την υγεία με την μορφή ατυχημάτων. Παραδείγματος χάρη, ίσως ξεχάσετε ότι έχετε ανάψει μια φωτιά αμέσως μόλις το κάνετε.

Τύποι αμνησίας: Οπισθοδρομική αμνησία

Εδώ βλέπουμε την άλλη όψη του νομίσματος, επειδή στην οπισθοδρομική αμνησία, ο ασθενής δε θυμάται τίποτα πριν από την έναρξη της ασθένειας. Σύμφωνα με το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Βαλένθια, είναι δυνατό να ξεχάσετε όλες τις πληροφορίες που έχετε συλλέξει σε όλη σας τη ζωή μέχρι πριν το τραύμα στον εγκέφαλο, ή το γεγονός που πυροδότησε την ασθένεια.

Τύποι αμνησίας βάσει της αιτιολογίας τους

Από την άλλη, η Cleveland Clinic αναφέρει ότι μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τους τύπους της αμνησίας σύμφωνα με την αιτιολογία τους. Δηλαδή, βάσει του παράγοντα πρόκλησης της ασθένειας. Ας ρίξουμε μια ματιά σε κάθε έναν.

Μετατραυματική αμνησία

Σύμφωνα με νευρολογικές μελέτες, ο τραυματισμός του εγκεφάλου είναι η συχνότερη αιτία αναπηρίας και θνησιμότητας στον κόσμο. Τα δεδομένα δείχνουν ότι πάνω από 2,5 εκατομμύρια εισαγωγές σε νοσοκομεία αφορούν αυτόν τον τύπο τραυματισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, κάτι που μεταφράζεται σε 16% των νοσηλειών οι οποίες οφείλονται σε πτώσεις και χτυπήματα.

Η μετατραυματική αμνησία συμβαίνει από τραυματισμούς οι οποίοι προκαλούν βλάβη στον εγκέφαλο, αλλά δε διαπερνούν το κρανίο. Αυτός ο τύπος διαταραχής συνοδεύεται συνήθως από λιποθυμία, ακόμη και κώμα. Ευτυχώς, η απώλεια μνήμης είναι παροδική στις περισσότερες περιπτώσεις.

Τύποι αμνησίας: Παροδική σφαιρική αμνησία

Σύμφωνα με τη Mayo Clinic, η παροδική σφαιρική αμνησία είναι μια προσωρινή απώλεια μνήμης η οποία δε μπορεί να αποδοθεί στις πιο κοινές νευρολογικές διαταραχές, όπως είναι η επιληψία ή το εγκεφαλικό. Η συχνότητα αυτής της ασθένειας, δηλαδή ο αριθμός νέων περιπτώσεων σε έναν δεδομένο τόπο, είναι περίπου 2,9 στα 10 περιστατικά ανά 100.000 ανθρώπους.

Γι’ αυτό, οι ειδικοί τη θεωρούν μια πολύ σπάνια ασθένεια. Παρότι οι επιστήμονες δε γνωρίζουν ακόμη τι προκαλεί την παθολογία, υποψιάζονται μια συσχέτιση με την ύπαρξη ημικρανιών ή ασθενειών αγγειακής προέλευσης.

Διεγκεφαλική αμνησία

Όπως δηλώνει το όνομα, αυτό που χαρακτηρίζει αυτόν τον τύπο αμνησίας είναι οι τραυματισμοί στον διεγκέφαλο. Οι κύριες λειτουργίες αυτής της δομής είναι να συνδέει το νευρικό με το ενδοκρινικό σύστημα, καθώς επίσης και να ελέγχει την έκκριση συγκεκριμένων αδένων.

Ένα παράδειγμα αυτού του είδους διαταραχής είναι το σύνδρομο Korsakoff. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό που προσδιορίζει την απώλεια μνήμης και τις ικανότητες είναι μια ανεπάρκεια στην απορρόφηση βιταμινών, της βιταμίνης Β1 κατά κύριο λόγο, εξαιτίας γαστρικών βλαβών από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Τύποι αμνησίας: Παιδική αμνησία

Η παιδική αμνησία είναι κοινή για όλους τους ανθρώπους καθώς αναφέρεται στην ανικανότητα των ενηλίκων να θυμηθούν τα 3 με 4 πρώτα χρόνια της ζωής τους (παιδική ηλικία). Η έρευνα έχει δείξει ότι το όριο αυτής της απώλειας μνήμης ποικίλλει και επηρεάζεται τόσο από ατομικούς, όσο και από πολιτισμικούς παράγοντες.

Αμνησία εξαιτίας του Αλτσχάιμερ

Παρότι δε γνωρίζουμε ακόμη όλες τις αιτίες πρόκλησης του Αλτσχάιμερ, οι ειδικοί υποψιάζονται ακόμη και διαταραχές του μεταβολισμού, οι σύνδεσμοι όπως το Elalzheimer.com αναφέρουν ότι η αμνησία είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα της ασθένειας. Αυτή η πάθηση προκαλεί την απώλεια της βραχυπρόθεσμης μνήμης του ασθενή, αλλά και των άμεσων γεγονότων.

Αμνησία που οφείλεται στα φάρμακα

Σύμφωνα με το Νοσοκομείο του San Diego, ορισμένα φάρμακα όπως η φλουνιτραζεπάμη προκαλούν πρόδρομη αμνησία. Αυτό, όπως είπαμε νωρίτερα, κάνει τον ασθενή να μη θυμάται τίποτα απ’ όσα έχουν συμβεί όσο βρισκόταν υπό την επήρεια του φαρμάκου.

Δυστυχώς, η φλουνιτραζεπάμη είναι γνωστή ως το χάπι του βιασμού. Ο λόγος είναι πως χρησιμοποιείται από τους δράστες στα ποτά των γυναικών προκειμένου να μη θυμούνται οτιδήποτε έχει συμβεί και να μη μπορούν ν’ αναγνωρίσουν τον βιαστή τους.

Αποσυνδετική αμνησία

Σε αυτή την περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με έναν τύπο αμνησίας που έχει έναν υποσυνείδητο μηχανισμό άμυνας. Οι ασθενείς που υποφέρουν από αποσυνδετική αμνησία μπλοκάρουν τις προσωπικές πληροφορίες που συνδέονται με το τραυματικό γεγονός.

Σύμφωνα με τα εγχειρίδια MSD, τα κενά μνήμης αφορούν από μερικά λεπτά έως και δεκαετίες. Η ύπνωση και οι συνεντεύξεις με τη χορήγηση φαρμάκων μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να θυμηθούν χαρακτηριστικά από την τραυματική εμπειρία.

Παραμνησία

Σύμφωνα με το Ιατρικό Λεξικό, η παραμνησία είναι μια αλλοίωση της μνήμης η οποία εμπεριέχει διαστρέβλωση των αναμνήσεων. Αυτά τα φανταστικά γεγονότα αντικαθιστούν πραγματικές καταστάσεις τις οποίες δε μπορεί να θυμηθεί το άτομο.

Αυτός ο τύπος αμνησίας εμφανίζεται συχνά σε περιπτώσεις χρόνιου αλκοολισμού και οργανικών ψυχοσυνδρόμων. Τα κατανοούμε με τους όρους deja vú και jamais vú. Η πρώτη έκφραση αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου μια νέα εμπειρία το άτομο αισθάνεται ότι την έχει ξαναζήσει. Από την άλλη, η δεύτερη περιγράφει ένα άτομο το οποίο δε θυμάται ρητά να έχει δει κάτι προηγουμένως.

Πότε να συμβουλευτείτε γιατρό;

Μετά από μια σοβαρή διάσειση που προκαλεί λιποθυμία, ακόμη και για λίγα δευτερόλεπτα, μια επίσκεψη στα επείγοντα περιστατικά είναι απαραίτητη. Ορισμένοι τραυματισμοί του εγκεφάλου δεν εκδηλώνονται αμέσως, γι’ αυτό θα πρέπει να δείτε έναν γιατρό το συντομότερο δυνατό.

Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να δώσουμε έμφαση στο γεγονός πως η απώλεια βραχυπρόθεσμης μνήμης είναι κάτι συχνό στον γενικό πληθυσμό. Ζούμε σε πολύ γοργούς ρυθμούς και κάποιες φορές οι αγχώδεις διαταραχές προκαλούν αποσύνδεση και σύγχυση. Έτσι, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας αν δε θυμάστε κάτι τέλεια.

Οι τύποι αμνησίας είναι πολλοί και διάφοροι

Όπως μπορείτε να δείτε, παρότι είναι μια διαταραχή με απλό ορισμό, υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι αμνησίας ανάλογα με τη χρονολογία τους και την αιτιολογία τους. Γενικά, η αμνησία προέρχεται έπειτα από έναν τραυματισμό στο κεφάλι και η απώλεια μνήμης είναι παροδική.

Το να ξεχνάτε είναι κάτι συνηθισμένο σε μια κοινωνία γεμάτη ερεθίσματα. Ωστόσο, όταν ένα άτομο ξεχνά σημαντικές λεπτομέρειες για την καθημερινότητά του, νιώθει μπερδεμένο μέσα στο ίδιο του το σπίτι, ή δε μπορεί ν’ αναγνωρίσει το μέρος στο οποίο βρίσκεται, τότε είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε έναν γιατρό.