Εξάρτηση από οπιοειδή: Γιατί συμβαίνει;

Μία εξάρτηση από οπιοειδή συμβαίνει εξαιτίας του ντοπαμινεργικού συστήματος στον εγκέφαλο, το ίδιο σύστημα που είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο συγκέντρωσης ντοπαμίνης. Η ευφορία και ο υποαερισμός που προκαλεί είναι οι κύριοι ένοχοι για την εξάρτηση.

Η εξάρτηση από οπιοειδή έγινε επιδημία τη δεκαετία του ’80, όταν οι άνθρωποι ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν αυτά τα φάρμακα αδιακρίτως. Θα πρέπει να θυμάστε ότι η εξάρτηση αφορά τόσο ασθενείς, όσο και τους επαγγελματίες υγείας.

Η συνεχής χρήση μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση με κύριο χαρακτηριστικό τη δυνατή επιθυμία κατανάλωσης μιας συγκεκριμένης ουσίας. Τα άτομα χάνουν την ικανότητά τους να θέσουν υπό έλεγχο την ουσία παρά τις καταστροφικές της συνέπειες. Η εξάρτηση από οπιοειδή είναι μια χρόνια ασθένεια με συχνές υποτροπές. Πολύ συχνά οδηγεί σε σημαντική αύξηση των πιθανοτήτων να πεθάνει από αυτή το άτομο.

Σε ό,τι αφορά τη συνταγογράφηση κάποιας αναλγητικής θεραπείας που βασίζεται σε οπιοειδή υπάρχει πάντα ένα δίλημμα. Το δίλημμα εμφανίζεται όταν αξιολογούνται οι θετικές επιδράσεις των φαρμάκων πάνω στην μείωση του πόνου και οι αρνητικές, συμπεριλαμβανομένων της εξάρτησης ή της υπερδοσολογίας.

Επιπλέον, ο κίνδυνος για την εξάρτηση από οπιοειδή αυξάνεται όταν χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγικούς λόγους χωρίς ιατρική συνταγή. Δεν έχει σημασία αν το άτομο λαμβάνει μεγάλες δόσεις ή τις χορηγεί από οδούς που δεν πρέπει. Ο κίνδυνος μεγαλώνει όταν λαμβάνετε αυτές τις ουσίες μαζί με αλκοολούχα ποτά.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι γιατροί ήταν πιο προσεκτικοί όταν τα συνταγογραφούσαν πριν τη δεκαετία του ’80. Ωστόσο, κάποια άτομα δημοσίευσαν άρθρα με ελάχιστες επιστημονικές αποδείξεις όπου διαβεβαίωναν πως τα φάρμακα είναι ασφαλή. Αυτός ήταν και ο λόγος που ξεκίνησε η αδιάκριτη κατανάλωση.

Εξάρτηση από οπιοειδή – Πώς γίνεται;

Η κατανάλωση οπιοειδών επηρεάζει το ντοπαμινεργικό σύστημα του εγκεφάλου το οποίο είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο της συγκέντρωσης ντοπαμίνης. Αυτή η ουσία εμπλέκεται σε πολλές διεργασίες του σώματος. Η επαναλαμβανόμενη διέγερσή του αλλοιώνει την πλαστικότητα του εγκεφάλου.

Η πλαστικότητα του εγκεφάλου είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του ανθρώπινου εγκεφάλου. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι αυτό που επιτρέπει την ανάρρωση και την αναδόμηση. Επιτρέπει στους νευρώνες να αναγεννιούνται τόσο ανατομικά όσο και λειτουργικά, αλλά και να σχηματίζουν νέους συνδέσμους.

Έτσι, όταν τραυματίζεται η πλαστικότητα του εγκεφάλου, εξαφανίζεται ο αυτοέλεγχός σας σε ό,τι αφορά την λήψη συγκεκριμένων ουσιών. Αυτή η παρόρμηση προς αναζήτηση και κατανάλωση μιας ουσίας είναι γνωστή ως εξάρτηση.

Εξάρτηση από οπιοειδή – Χαρακτηριστικά

Τα οπιοειδή προκαλούν θετικές και αρνητικές επιδράσεις. Οι θετικές οφείλονται στην ευφορία και την επιβράβευση του εγκεφάλου που παράγουν. Ομοίως, οι αρνητικές είναι επιπτώσεις της ανακούφισης του πόνου. Όχι μόνο φυσικού τύπου, αλλά και συναισθηματικού που έχει προκληθεί από αγχωτικά ή τραυματικά γεγονότα.

Αυτός είναι ο λόγος που στα άτομα με ψυχικές διαταραχές έχει μεγαλύτερη επίδραση, και τα κάνει πιο ευάλωτα. Υπάρχουν μελέτες οι οποίες υποστηρίζουν τις παραπάνω δηλώσεις.

Περίπου το 90% των ανθρώπων με εξάρτηση από οπιοειδή έχουν μια επιπλέον ψυχιατρική διαταραχή και οι πιο συχνές είναι:

• Σοβαρές καταθλιπτικές διαταραχές
• Αλκοολισμός
• Διαταραχές αντικοινωνικής προσωπικότητας
• Αγχώδεις διαταραχές

Η διέγερση που παράγουν τα οπιοειδή στο σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο καταναλώνουν οι άνθρωποι αυτό το φάρμακο ταχύτατα. Αυτό είναι ακόμη πιο έντονο στα πρώτα στάδια της εξάρτησης. Όμως, με το πέρασμα του χρόνου η παρόρμηση για τη χρήση οπιοειδών πέραν από την απόλαυση αυξάνεται. Αυτή συνδέεται άμεσα με την ανοχή και την εξάρτηση.

Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο κίνδυνος εξάρτησης αυξάνεται όταν τα χρησιμοποιείτε για διαφορετικούς λόγους από αυτούς για τους οποίους σας τα έγραψε ο γιατρός. Είτε είναι μεγαλύτερες δόσεις, είτε χορηγούνται από πιο άμεση οδό και όχι δια στόματος.

Μια ακόμη κατάχρηση των οπιοειδών είναι η κατανάλωσή τους μαζί με άλλα φάρμακα ή αλκοόλ. Ο λόγος είναι πως αυτές οι ουσίες μπορούν να δράσουν σε συνεργασία και να αυξήσουν τον κίνδυνο υπερβολικής δόσης.

Συμπέρασμα

Η εξάρτηση από οπιοειδή συνδέεται στενά με την επαναλαμβανόμενη ενεργοποίηση του ντοπαμινεργικού συστήματος του εγκεφάλου το οποίο επηρεάζει την πλαστικότητά του. Το αποτέλεσμα είναι να μειώνεται ο αυτοέλεγχος όταν χρησιμοποιούνται τα φάρμακα αυτά.

Είναι σημαντικό να εκπαιδευτούν οι γιατροί πάνω στη σωστή χρήση αυτών των φαρμάκων. Επιπλέον, είναι απαραίτητες οι ενημερωτικές καμπάνιες γι’ αυτά τα φάρμακα ώστε να προληφθούν τέτοια προβλήματα.