Επίκτητη ανοσία: Περιγραφή και χαρακτηριστικά

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ο καλύτερος σύμμαχός σας στην πρόληψη ασθενειών. Έχει δύο σημαντικά μέρη: τη σύμφυτη ανοσία και την επίκτητη ανοσία. Στο σημερινό μας άρθρο θα συζητήσουμε για τη δεύτερη. Εσείς γνωρίζετε πώς λειτουργεί;

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από βιολόγο Samuel Antonio Sánchez Amador.

Τελευταία ενημέρωση: 30 Ιανουαρίου, 2023

Το ανοσοποιητικό σύστημα, το σύμφυτο και το επίκτητο, είναι απαραίτητα για την υγεία μας. Όμως από τι αποτελείται η επίκτητη ανοσία; Πώς δυναμώνει με τον καιρό; Η κατανόηση των παραπάνω είναι σημαντική για την αποφυγή ασθενειών.

Συμπτώματα όπως κρυολόγημα, επαναλαμβανόμενοι πυρετοί, και βακτηριακές λοιμώξεις μπορεί να δείχνουν ένα αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία για τις Αλλεργίες, το Άσθμα, και την Ανοσολογία, πάνω από τρία επεισόδια βακτηριακής ιγμορίτιδας, ή πάνω από δύο θεραπείες με αντιβιοτικά τον χρόνο, δηλώνουν προβλήματα με το ανοσοποιητικό.

Βιολογικά εμπόδια

Το ανθρώπινο σώμα έχει περιοριστικά εμπόδια πέραν του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπάρχουν τρεις τύποι:

• Πρωτεύοντα εμπόδια. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, το δέρμα είναι το πρώτο περιοριστικό εμπόδιο ενάντια σε πιθανά παθογόνα. Τα λιπίδια και η κερατίνη είναι στοιχεία που συνθέτουν την επιδερμίδα και αποτελούν ένα τείχος το οποίο συγκρατεί τους ιούς και τα βακτήρια.
• Δευτερεύοντα εμπόδια. Μόλις αποτύχουν οι πρωτεύοντες μηχανισμοί, υπεύθυνα για τον περιορισμό και την καταστροφή των παθογόνων είναι τα ουδετερόφιλα και τα μακροφάγα (λευκά αιμοσφαίρια). Αυτό το γνωρίζουμε ως φαγοκυττάρωση, και είναι ένα ξεκάθαρο παράδειγμα ενός δευτερεύοντος εμποδίου.
• Τριτεύοντα εμπόδια. Τα Τ και Β λεμφοκύτταρα αναγνωρίζουν πολλές δομές που παράγονται από παθογόνα και τις απενεργοποιούν ή τις καταστρέφουν αποτελεσματικά.

Ο διαχωρισμός των βιολογικών εμποδίων είναι σημαντικός. Ο λόγος είναι πως μας επιτρέπει να καταλάβουμε ότι όταν μιλάμε για το επίκτητο ανοσοποιητικό σύστημα, αναφερόμαστε στα τριτεύοντα βιολογικά εμπόδια.

Τι είναι η επίκτητη ανοσία;

Όπως μπορείτε να δείτε, το επίκτητο ανοσοποιητικό σύστημα ορίζεται ως μια σειρά εξειδικευμένων κυττάρων και συστημικών διεργασιών για την εξουδετέρωση ή την αποφυγή παθογόνων. Αυτό το σύστημα το έχουν μόνο τα σπονδυλωτά ζώα, βάσει των εξειδικευμένων βιβλίων της ανοσολογίας.

Η λειτουργία του είναι ν’ αναγνωρίζει μικρόβια με έναν συγκεκριμένο τρόπο ώστε να μπορεί να τα καταπολεμήσει γρήγορα και αποτελεσματικά. Μπορεί να προκαλεί έκπληξη, όμως μπορούμε να πούμε ότι αυτό το βιολογικό εμπόδιο έχει μνήμη, καθώς η απόκριση στο ίδιο παθογόνο είναι όλο και πιο ισχυρή.

Τα στοιχεία του

Οι πρωταγωνιστές αυτού του προστατευτικού συστήματος είναι τα Τ και Β λεμφοκύτταρα (λευκά αιμοσφαίρια). Αυτά δημιουργούνται στον θύμο και τον μυελό των οστών αντίστοιχα.

Η επίκτητη ανοσία δε μπορεί να κατανοηθεί χωρίς τη σύμφυτη. Όπως αναφέρουν διάφορες πηγές, τα κύτταρα του σύμφυτου συστήματος επεξεργάζονται τα αντιγόνα (ουσίες ιών και βακτηρίων) και τα παρουσιάζουν στα λεμφοκύτταρα, ώστε να δράσουν ανάλογα.

Για να μην περιπλέξουμε τα πράγματα, θα περιοριστούμε στη σπουδαιότητα των λεμφοκυττάρων.

• Κάθε τύπος λεμφοκυττάρων έχει έναν υποδοχέα για κάθε αντιγόνο που παρουσιάζεται από τα παθογόνα.
• Αυτή η πληροφορία αντιγράφεται σε κάθε νέα γενιά αυτών των κυττάρων και έτσι δημιουργεί μια ακόμη πιο αποτελεσματική άμυνα ενάντια σε κάθε κύμα μόλυνσης.

Συμπτώματα ενός αδύναμου ανοσοποιητικού

Υπάρχουν αρκετά σημάδια που προκαλούν υποψία όταν το επίκτητο ανοσοποιητικό σύστημα δε λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Ορισμένα από αυτά είναι:

• Πάνω από δύο θεραπείες με αντιβιοτικά τον χρόνο.
• Πάνω από τέσσερις λοιμώξεις στα αυτιά τον χρόνο.
• Δύο περιπτώσεις πνευμονίας σε κοντινές χρονικές περιόδους.
• Τρία ή παραπάνω επεισόδια χρόνιας ιγμορίτιδας τον χρόνο.
• Ανάγκη για λήψη αντιβιοτικών ως μέτρο προστασίας για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης λοιμώξεων.
• Τέλος, ανάπτυξη σοβαρών λοιμώξεων από κοινά βακτηριακά παθογόνα.

Σε περίπτωση που κάποιος άνθρωπος πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις, θα πρέπει να πάει για ιατρικό έλεγχο άμεσα. Τα αποτελέσματα θα τα δει ένας ανοσολόγος, ο οποίος θα διαγνώσει την υποβόσκουσα αιτία της ανοσοκαταστολής.

Πώς να λάβετε επίκτητη ανοσία

Όπως έχουμε δει, ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να ενισχύσετε τα τριτεύοντα εμπόδια είναι να μην εκτίθεστε σε παθογόνα. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει ν’ αρρωστήσετε πρώτα. Πλέον έχουμε εμβόλια γι’ αυτόν τον σκοπό.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τα εμβόλια είναι παρασκευάσματα που περιέχουν αποδυναμωμένα ή νεκρά στελέχη βλαβερών μικροοργανισμών προκειμένου να προάγουν τη διέγερση των αντισωμάτων (υποδοχείς των προαναφερθέντων λεμφοκυττάρων) όταν εισάγονται στο ανθρώπινο σώμα.

Το επίκτητο ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά σε αυτά τα ερεθίσματα καταστρέφοντάς τα και πλέον θυμάται τις πιθανές απειλές που βρίσκονται στο εμβόλιο. Ωστόσο, όλα τα παραπάνω δεν προκαλούν πραγματική βλάβη στον ασθενή. Έτσι, όταν βρεθεί στον οργανισμό το πραγματικό παθογόνο, τα λεμφοκύτταρα θα το αναγνωρίσουν αμέσως και δε θα προλάβει να ξεκινήσει η μόλυνση.

Τι θα πρέπει να θυμάστε για την επίκτητη ανοσία

Η επίκτητη ανοσία είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό τριτεύον βιολογικό εμπόδιο. Ο λόγος είναι πως προστατεύει κατ’ επανάληψη τους ανθρώπους από πληθώρα παθογόνων. Έτσι, είναι απαραίτητο να γνωρίζετε τα εμβολιαστικά προγράμματα της χώρας σας και να τα ακολουθείτε.

Τέλος, τα εμβόλια δε μας προστατεύουν μόνο επειδή ενθαρρύνουν την επίκτητη ανοσία. Δημιουργούν επίσης και μια ανοσία “αγέλης” η οποία προστατεύει τους πιο αδύναμους.