Φαινόμενο επαναθυματοποίησης: Τι είναι και γιατί πρέπει να το αποφύγετε
Όταν ένα άτομο έχει πέσει θύμα βίας και η κοινωνία επεμβαίνει για την προστασία του, μπορεί να συμβεί το φαινόμενο επαναθυματοποίησης. Αυτό σημαίνει πως το θύμα υποβάλλεται σε διαδικασίες μέσα από τις οποίες ζει ξανά το μαρτύριο που έπρεπε να υπομείνει προηγουμένως. Παραδείγματος χάρη, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εξαντλητικές ανακρίσεις αναφορικά με ένα τραύμα.
Ορισμένες από τις πιο περιβόητες συνέπειες αυτού του φαινομένου είναι το άγχος και η ανησυχία. Δηλαδή, αυτά τα άτομα μπορεί να αναπτύξουν διπλό μετα-τραυματικό στρες: πρώτα ως προς το αρχικό τραύμα και έπειτα προς τις νομικές διαδικασίες στις οποίες εκτέθηκε με αγχωτικό τρόπο.
Η έκθεση σε μνήμες αρνητικών εμπειριών είναι μια φυσική αντίδραση όλων των ανθρώπων. Όμως, ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να ξεπεράσουν τα τραύματά τους πιο γρήγορα από άλλους, κάτι που μειώνει την πιθανότητα της διπλής θυματοποίησης.
Πώς προκαλείται το φαινόμενο επαναθυματοποίησης;
Αυτή η κατάσταση μπορεί να προκληθεί σε διάφορες περιστάσεις, με τις νομικές διαδικασίες να είναι οι συχνότερες. Για παράδειγμα, όταν ένα θύμα βίας θα πρέπει να καταθέσει στο δικαστήριο και του γίνονται ερωτήσεις χωρίς καμία ενσυναίσθηση μέσα από τις οποίες ξαναζεί τα δυσάρεστα γεγονότα, τότε προκαλείται το φαινόμενο επαναθυματοποίησης.
Βάσει του παραπάνω παραδείγματος, μπορούμε να κατανοήσουμε πως η διπλή θυματοποίηση προκαλείται όταν οι υπεύθυνοι ενός δημόσιου ή ιδιωτικού οργανισμού υποβάλλουν ένα άτομο, θύμα μιας τραυματικής εμπειρίας, σε δημόσια περιφρόνηση ή το πιέζουν να ζήσει ξανά τις κρίσιμες στιγμές της τραυματικής εμπειρίας στη διάρκεια ανακρίσεων.
Η οικογένεια του θύματος ή οι φίλοι του μπορούν να είναι τα άτομα που κάνουν τα επιβλαβή σχόλια. Στο τέλος, είναι η έλλειψη ενσυναίσθησης, όταν μιλάμε για τραυματικές εμπειρίες, αυτή που θυματοποιεί το άτομο σε μια αρνητική κατάσταση για δεύτερη φορά.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι οι πλατφόρμες που μπορούν να εκθέσουν γρήγορα τους ανθρώπους σε τέτοιου είδους αρνητικές καταστάσεις. Αυτό συμβαίνει και με τις ειδήσεις που γίνονται viral, όταν νέα για τον βιασμό ή τη δολοφονία ενός ατόμου αρχίζουν να κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το θύμα ή η οικογένειά του υποφέρουν έντονα.
Πιθανές ψυχολογικές συνέπειες της επαναθυματοποίησης
Η ψυχολογική επιπλοκή της επαναθυματοποίησης είναι η πρόκληση ενός μεγαλύτερου επιπέδου ευπάθειας. Δηλαδή, υπάρχει μια αύξηση στην ένταση των αρχικών συμπτωμάτων, και ίσως αναδυθούν νέες δυσπροσάρμοστες συμπεριφορές.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα άτομα που έχουν υποφέρει από κάποιο είδος βίας ή από τραυματική συμπεριφορά αναπτύσσουν συμπεριφορές μετα-τραυματικού στρες, παράλογους φόβους για καταστάσεις που σχετίζονται με το τραύμα.
Το μετα-τραυματικό στρες σε άτομα που έχουν εκτεθεί στη διπλή θυματοποίηση, συνδέονται με θεσμούς. Για παράδειγμα, ένα άτομο αναπτύσσει έναν φόβο για τις δικαστικές διαδικασίες επειδή υπήρξε θύμα μια απαξιωτικής ανάκρισης όπου έπρεπε να ζήσει εκ νέου το αρχικό τραύμα του.
Πέραν από το μετα-τραυματικό άγχος, η επαναθυματοποίηση κάνει το άτομο να σκεφτεί πως είναι αδύνατο να λάβει βοήθεια. Έτσι, αποκτά μια απόγνωση ως προς τις νομικές διαδικασίες. Αυτοί οι άνθρωποι δεν πηγαίνουν ξανά σε τέτοια ιδρύματα επειδή θεωρούν πως δεν ωφελούν.
Διαβάστε ακόμη: Συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες: Τι είναι
Μέτρα για να αποφύγετε το φαινόμενο της επαναθυματοποίησης
Αυτά τα ιδρύματα μπορούν να υιοθετήσουν πιο ανθρώπινες μεθόδους προσέγγισης όταν έρχονται αντιμέτωπα με θύματα τραυματικών εμπειριών. Γι’ αυτό, θα πρέπει να ευαισθητοποιήσουμε τους αρμόδιους για τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων με ευάλωτα άτομα. Άλλα μέτρα που θα πρέπει να λάβετε υπόψιν σας είναι:
- Προσφορά ψυχολογικής φροντίδας. Θα ωφελούσε τα θύματα να έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας προτού συζητήσουν με άλλους τις τραυματικές τους εμπειρίες.
- Αποφυγή έναρξης διαλόγου με ερωτήσεις που σχετίζονται με το τραύμα. Δεν είναι ποτέ καλό να προσεγγίζετε ένα άτομο άμεσα με άβολα θέματα. Θα πρέπει να εδραιώσετε έναν βαθμό εμπιστοσύνης πρώτα.
- Εξασκήστε την ενεργή ακρόαση. Μια αναπόσπαστη πτυχή της ενσυναίσθησης είναι να γνωρίζετε πώς ν’ ακούτε όταν σας μιλούν. Ιδανικά, θα πρέπει να δώσετε στο άλλο άτομο την ελευθερία να σας μιλήσει για την κατάστασή του χωρίς πίεση, με τον ρυθμό που χρειάζεται, και κάνοντας τις απαραίτητες παύσεις για την επιβεβαίωση των συναισθημάτων του.
- Μπείτε στη θέση του άλλου. Η ενσυναίσθηση προϋποθέτει την ύπαρξη της ικανότητας να μπαίνετε στη θέση του άλλου προκειμένου να κατανοήσετε τον πόνο του. Αποφύγετε την κριτική και μην υποτιμάτε τη σημασία των συναισθημάτων του ατόμου.
Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ανοσία στην επαναθυματοποίηση;
Ορισμένα άτομα διαθέτουν κάποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας που τα κάνουν λιγότερο επιρρεπή στο φαινόμενο επαναθυματοποίησης. Πάνω απ’ όλα, η αντοχή παίζει σημαντικό ρόλο όταν μπορεί να επηρεαστεί κάποιος από τα σχόλια άλλων.
Όταν ένα άτομο είναι ανθεκτικό, έχει την ικανότητα να ξεπερνά τις δυσκολίες και ν’ αποκτά σημαντική γνώση. Με άλλα λόγια, στο μέλλον, θα μπορέσει να αντιμετωπίσει αντίξοες καταστάσεις με λιγότερο τραυματικό τρόπο. Υπό αυτή την έννοια, οι πιο “ανθεκτικοί” άνθρωποι δεν έχουν πρόβλημα να μιλούν για ευαίσθητα θέματα.
Αυτό δε σημαίνει ότι τα άτομα με υψηλότερο δείκτη αντοχής έχουν ανοσία στις μνήμες ενός τραύματος που προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις. Όμως, μπορούν ν’ ανταπεξέλθουν στις δύσκολες καταστάσεις.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Bezanilla, José Manuel, Ma. Amparo Miranda, and Jorge Humberto González Fabiani. “Violaciones Graves a Derechos Humanos: Violencia Institucional y Revictimización.” Cuadernos de crisis y emergencias 15 (2016): n. pag. Cuadernos de crisis y emergencias. Web.
- Mantilla, Saida. “La Revictimización Como Causal de Silencio de La Víctima.” Revista de Ciencias Forenses de Honduras 1.2 (2015): 5. Revista de Ciencias Forenses de Honduras. Web.
- Quintero Rojas, Karen Lizette. “Los Integrantes de La Fuerza Pública Como Víctimas Del Conflicto y La Revictimización.” Revista Científica General José María Córdova 16.24 (2018): 109–127. Revista Científica General José María Córdova. Web.
- Dias, Aida et al. “Maltrato Infantil, Revictimización y Trastorno de Estrés Postraumático En Adultos de Una Muestra Comunitaria.” International Journal of Clinical and Health Psychology 17.2 (2017): 97–106. International Journal of Clinical and Health Psychology. Web.