Πώς η φιλοσοφία μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινή ζωή

Η φιλοσοφία υπερβαίνει κατά πολύ τις ακαδημαϊκές σπουδές. Είναι παρούσα στην καθημερινή ζωή όλων μας. Θέλετε να μάθετε πού και πότε; Εδώ είναι οι λεπτομέρειες!

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από απόφοιτο φιλοσοφίας Maria Alejandra Morgado Cusati.

Τελευταία ενημέρωση: 17 Οκτωβρίου, 2023

Ετυμολογικά μιλώντας, η λέξη φιλοσοφία σημαίνει “αγάπη για τη σοφία”. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι υποθέτουν ότι αυτή η γνώση περιορίζεται στη θεωρητική και ακαδημαϊκή μελέτη. Ωστόσο, η φιλοσοφία πηγαίνει πολύ παραπέρα. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, όλοι μας εφαρμόζουμε τη φιλοσοφία στην καθημερινή μας ζωή.

Με αυτή την έννοια, τα μικρά παιδιά είναι σπουδαίοι φιλόσοφοι, καθώς διατηρούν μια στάση περιέργειας για τον κόσμο και διερωτώνται συνεχώς το γιατί ή το πώς των πραγμάτων. Ομοίως, οι ενήλικες φιλοσοφούν επίσης όταν έχουμε ανησυχίες για τη ζωή, όταν επανεξετάζουμε καθημερινές καταστάσεις ή όταν υιοθετούμε δικαιολογημένες θέσεις που βασίζονται σε ένα πλαίσιο πεποιθήσεων.

Πώς μπορεί να εφαρμοστεί η φιλοσοφία στην καθημερινή ζωή

Σύμφωνα με τον Γερμανό φιλόσοφο Wolfram Eilenberger, όλοι έχουμε μια φιλοσοφία, χωρίς την οποία δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε τη ζωή μας. Εξάλλου, αυτή περιλαμβάνει πολύ γενικές ιδέες για το ποιοι είμαστε εμείς, ποιοι είναι οι άλλοι, πώς ήταν οι πράξεις στο παρελθόν και πώς θα είναι στο μέλλον.

Επομένως, ο εν λόγω στοχαστής δηλώνει ότι η ιδέα της εφαρμογής της φιλοσοφίας στην καθημερινή ζωή δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά ήταν πάντα μαζί μας. Απλώς πρέπει να αναγνωρίσουμε πού βρίσκεται και πότε συμβαίνει.

Σε συμφωνία με αυτό που επιβεβαιώνει ο Eilenberger, είναι μια πραγματικότητα της ζωής ότι όλοι φιλοσοφούμε. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι απλώς δεν έχουν επίγνωση ότι το κάνουν.

Για παράδειγμα, εφαρμόζουμε τη φιλοσοφία στην καθημερινή ζωή όταν αναρωτιόμαστε πώς να κατανοήσουμε τους άλλους και την κοινωνία, όταν αμφισβητούμε το νόημα της ζωής μας ή όταν αναλογιζόμαστε ποιες ενέργειες είναι οι πιο σωστές σε μια δεδομένη κατάσταση.

Τούτου λεχθέντος, η φιλοσοφική εργασία ξεκινά με την αμφιβολία. Επομένως, κάθε συζήτηση που είναι ρευστή, ευρεία και εμπλουτιστική πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα μπορεί να είναι φιλοσοφική. Ακόμη και ο ατομικός στοχασμός, προϊόν της ανησυχίας, είναι επίσης μια φιλοσοφική πράξη.

Ωστόσο, δεν αρκεί μόνο να είμαστε ανήσυχοι. Η ουσία της υπόθεσης, σύμφωνα με τον Eilenberger, είναι ότι πρέπει να παίρνουμε σοβαρά τα ίδια μας τα ερωτήματα. Τότε είναι που αρχίζει πραγματικά η φιλοσοφία.

Πολλοί άνθρωποι έχουν ερωτήματα, μπορεί να τα θέτουν, αλλά στη συνέχεια τα βάζουν στην άκρη. Δεν εξετάζουν σοβαρά τις αμφιβολίες τους. Μόλις κάποιος το αντιστρέψει αυτό, τότε αρχίζει να φιλοσοφεί.

7 δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε καθημερινά σχετικά με τη φιλοσοφία

Η αναγνώριση ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε τη φιλοσοφία στην καθημερινή ζωή μπορεί να μας οδηγήσει σε μια καλύτερη ζωή και στην καλύτερη επίγνωση των σκέψεων, των πράξεων και των συναισθημάτων μας. Μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να γίνουμε πιο γαλήνιοι όταν αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα της ύπαρξης.

Πολλοί άνθρωποι που επιθυμούν να προσεγγίσουν τη φιλοσοφία το κάνουν μέσω βιβλίων και θεωριών, τα οποία μπορεί να είναι συντριπτικά και παραλυτικά. Σύμφωνα με τον Eilenberger, μια καλή αρχή είναι οι βιογραφίες και οι επιστολές των φιλοσόφων που δίνουν κάποια εικόνα για το γιατί οι σκέψεις τους ήταν σημαντικές γι’ αυτούς.

Επιπλέον, συνιστούμε να τοποθετήσετε τον εαυτό σας στο δικό σας πλαίσιο. Δείτε πώς είναι ο κόσμος σήμερα, αμφισβητήστε και επανεξετάστε ιδέες που θα βοηθήσουν να τον κάνετε καλύτερο. Για να το κάνετε αυτό, παραθέτουμε ορισμένες συγκεκριμένες δραστηριότητες που μπορούν να σας βοηθήσουν σε αυτό το έργο.

1. Αμφισβητήστε τις πεποιθήσεις σας

Σύμφωνα με τον καθηγητή φιλοσοφίας Eduardo Infante, η φιλοσοφία έχει να κάνει περισσότερο με το να θέτεις ερωτήματα παρά με την απάντηση. Με άλλα λόγια, είναι μια αγάπη περισσότερο για την αμφισβήτηση παρά για την απάντηση.

Εξάλλου, με την αμφισβήτηση γκρεμίζουμε νοητικά τείχη, προκαταλήψεις και δόγματα. Με αυτόν τον τρόπο, ο Infante επιβεβαιώνει ότι η φιλοσοφία μπορεί να είναι το καλύτερο αντίδοτο για την ηλιθιότητα και τον δογματισμό.

Από παιδιά, διδασκόμαστε και αφομοιώνουμε ένα σύνολο πεποιθήσεων που δεν αμφισβητούμε και θεωρούμε ως αλήθειες. Όταν φτάνουμε στην ενηλικίωση, διατηρούμε πολλές παρωχημένες, περιοριστικές και επιβλαβείς σκέψεις, χωρίς να δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να υποθέσει άλλες απόψεις.

Ο Infante καλεί τους μαθητές του να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους για τη ζωή και τους προσφέρει τις απαντήσεις που διάφοροι συγγραφείς της φιλοσοφίας έχουν συνεισφέρει στα ζητήματα αυτά. Ορισμένες από αυτές είναι συνήθως οι εξής:

• Η ύπαρξη του Θεού
• Το νόημα της ζωής
• Το κακό στον κόσμο
• Εκφοβισμός
• Αγάπη
• Η ευθύνη μας απέναντι στη φύση
• Φεμινισμός

Σίγουρα έχετε προβληματιστεί για κάποιο από αυτά τα θέματα. Διαλέξτε ένα και παρατηρήστε ποιες είναι οι πεποιθήσεις σας γι’ αυτό.

Στη συνέχεια, κάντε στον εαυτό σας την ερώτηση: “Κι αν αυτό δεν είναι όπως το πιστεύω;”. Από εκεί και πέρα, ερευνήστε τι έχουν πει άλλοι στοχαστές ή ρωτήστε τους φίλους σας τις θέσεις τους για το θέμα.

2. Βοηθήστε τους άλλους, αλλά να ξέρετε γιατί το κάνετε

Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να δωρίσετε ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό σε μια φιλανθρωπική οργάνωση. Ποια από αυτές θα πρέπει να επιλέξετε; Κάποια της οποίας το όνομα γνωρίζετε;

Υπάρχει ένα ρεύμα φιλοσοφίας που ονομάζεται “φιλανθρωπική δωρεά”, οι υποστηρικτές του οποίου πιστεύουν ότι όλοι πρέπει να δίνουμε ό,τι επιπλέον έχουμε σε μια φιλανθρωπική οργάνωση. Αυτό είναι επίσης γνωστό ως αποτελεσματικός αλτρουισμός. Οι υποστηρικτές του πιστεύουν ότι οι δωρεές, όσο μικρές κι αν είναι, μπορούν να βοηθήσουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι νομίζουμε. Σε γενικές γραμμές, όμως, όταν θέλουμε να κάνουμε μια αλτρουιστική πράξη, είναι σημαντικό να σκεφτούμε πού η βοήθειά μας έχει τη μεγαλύτερη εμβέλεια.

Στο βιβλίο του “Doing Good Better”, ο φιλόσοφος William MacAskill του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης μας συμβουλεύει να αναρωτηθούμε αν πραγματικά βοηθάμε μια περιοχή που είναι ξεχασμένη και χρειάζεται πόρους ή αν κάνουμε δωρεές όταν συμβαίνει μια καταστροφή.

3. Μάθετε να ελέγχετε τα συναισθήματά σας

Για πολύ καιρό, θεωρούσαν ότι το κλειδί ενός σοφού άνδρα ή μιας σοφής γυναίκας ήταν να μένει μακριά από τα συναισθήματα και να τα απορρίπτει. Θεωρούνταν ενοχλητικά που διέκοπταν μια ευτυχισμένη ζωή ή οδηγούσαν σε μια οδυνηρή ύπαρξη.

Αυτό άλλαξε με την έλευση του ρομαντισμού. Τα συναισθήματα δεν θεωρούνταν πλέον κακά, αλλά το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή.

Πιστεύουμε ότι το κλειδί είναι να μην υιοθετήσουμε ούτε τη μία ούτε την άλλη θέση. Τα συναισθήματα δεν πρέπει να απορρίπτονται. Ωστόσο, ούτε είναι καλή ιδέα να τα αφήνουμε ελεύθερα χωρίς κανέναν έλεγχο. Η καλή διαχείριση των συναισθημάτων είναι ζωτικής σημασίας για την ευημερία μας.

4. Σκεφτείτε πριν συμμετάσχετε σε μια διαμάχη στα κοινωνικά δίκτυα

Στις μέρες μας, τα κοινωνικά δίκτυα είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Ενώ είναι ένα μέσο για να συνδεθούμε με τον κόσμο και να μεταφέρουμε τις ιδέες μας σε πολλούς ανθρώπους, έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για να δυσφημίσουμε, να βλάψουμε, να απειλήσουμε ή να πληγώσουμε άλλους ανθρώπους που σκέφτονται διαφορετικά.

Αξίζει τον κόπο να κερδίσουμε μερικά retweets, ακόμη και αν αυτό έχει ως κόστος τον εξευτελισμό ή την προσβολή κάποιου; Δεν είναι προτιμότερο να προσκαλέσετε αυτό το άτομο σε διάλογο; Αυτό συμβαδίζει με τον έλεγχο των συναισθημάτων. Χρειάζεται συναισθηματική νοημοσύνη για να επιτευχθεί αυτό.

5. Εκτελέστε μια στοχαστική ψηφοφορία

Ένα εξαιρετικό παράδειγμα εφαρμογής της φιλοσοφίας στην καθημερινή ζωή είναι οι εκλογές. Εξάλλου, πρόκειται για ηγέτες που θα λάβουν αποφάσεις που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τον τρόπο ζωής μας. Κατά συνέπεια, η απόφαση πρέπει να αναλαμβάνεται με υπευθυνότητα.

Ένα φιλοσοφικό ερώτημα που ισχύει σε αυτές τις στιγμές είναι αν θέλουμε να συμβάλουμε στη δημιουργία μιας πιο δίκαιης κοινωνίας ή αν προτιμάμε να ενισχύσουμε την ατομική ελευθερία.

Ομοίως, καθήκον μας είναι να ακούμε τους υποψηφίους μας, να τους ρωτάμε και να διερευνούμε τις θέσεις και τις σκέψεις τους. Με βάση αυτά, πρέπει να λαμβάνουμε τεκμηριωμένες αποφάσεις. Ομοίως, σε περίπτωση που δεν γνωρίζετε σε τι συνίσταται ένα συγκεκριμένο πολιτικό ρεύμα, το κλειδί είναι να ενημερωθείτε γι’ αυτό και να προβληματιστείτε αν αποτελεί την καλύτερη επιλογή για την κοινωνία.

6. Σκεφτείτε σχετικά με τον θάνατο και τη φιλοσοφία

Οι περισσότεροι άνθρωποι αγχώνονται για τον θάνατο, επειδή είναι ένα αναπόφευκτο γεγονός και δεν ξέρουμε τι έρχεται μετά από αυτόν. Πολλοί φιλόσοφοι έχουν γράψει γι’ αυτό. Για παράδειγμα, ο Επίκουρος αναφέρει ότι ο φόβος του θανάτου είναι παράλογος, αφού μετά το θάνατο δεν θα αισθανόμαστε τίποτα απολύτως.

Πέρα από τους προβληματισμούς του κάθε στοχαστή πάνω στο θέμα αυτό, η γνώση των διαφορετικών απόψεων μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε την αγωνία που μας δημιουργεί το τέλος της ζωής. Από την πλευρά του, ο Μάρκος Αυρήλιος υποστηρίζει ότι η σκέψη του δικού μας θανάτου μας οδηγεί σε μικρές καθημερινές προσαρμογές.

Μια ενδιαφέρουσα δραστηριότητα είναι αυτή που προτείνει ο καθηγητής Eduardo Infante, κατά την οποία ζητά από τους φοιτητές του να γράψουν τον δικό τους επιτάφιο. Η άσκηση αυτή μπορεί να μας κάνει να σκεφτούμε πώς οδηγούμε τη ζωή μας και αν αυτή είναι σύμφωνη με όσα θέλουμε να πετύχουμε πριν πεθάνουμε.

7. Ακούστε, κάντε διάλογο και ενσωματώστε άλλες απόψεις

Ο Σωκράτης χρησιμοποίησε το διάλογο για να παράγει γνώση. Αν θέλουμε να εφαρμόσουμε τη φιλοσοφία στην καθημερινή ζωή, ας χρησιμοποιήσουμε αυτό το εργαλείο.

Πολλοί άνθρωποι συμμετέχουν σε συζητήσεις, αλλά στην πραγματικότητα δεν ακούνε τι έχει να συνεισφέρει ή να πει ο άλλος. Αντ’ αυτού, συνήθως σκέφτονται απλώς την επόμενη απάντησή τους ή παρακολουθούν μόνο ό,τι τους ενδιαφέρει.

Αυτό δεν τους επιτρέπει να ενσωματώσουν άλλες οπτικές γωνίες που μπορούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για τη ζωή. Με αυτόν τον τρόπο, ζουν στον δικό τους κόσμο, πιστεύοντας ότι οι ιδέες τους είναι ο μόνος τρόπος να βλέπουν τα πράγματα.

Δεν υπάρχει τίποτα πιο αντιπαραγωγικό από αυτό, καθώς δημιουργεί μισαλλοδοξία, μίσος και πόλωση. Να θυμάστε ότι η ενσωμάτωση της γνώσης των άλλων μας κάνει πιο ελεύθερους.

Εφαρμόστε τη φιλοσοφία για έναν καλύτερο κόσμο

Με όλα όσα έχουν ειπωθεί μέχρι τώρα βλέπουμε ότι κανείς μας δεν είναι ξένος προς τη φιλοσοφία. Επιπλέον, αν μάθουμε να τη χρησιμοποιούμε συνειδητά, οι αλλαγές που φέρνει στη ζωή μας μπορούν να είναι πολύ ευεργετικές για τον κόσμο. Να θυμάστε ότι δεν είναι απαραίτητο να είστε διανοούμενος ή να έχετε διαβάσει όλα τα έργα του Αριστοτέλη για να μπορείτε να φιλοσοφήσετε.