Φιλοσοφία της Φύσης και η σημασία της για τον σύγχρονο κόσμο

Οι προβληματισμοί για τον φυσικό κόσμο ανάγονται στις απαρχές της σκέψης και αποτελούν μέρος ενός από τους κλάδους της φιλοσοφίας που συνέβαλαν τα μέγιστα στην ανάπτυξη του σύγχρονου κόσμου. Μάθετε περισσότερα εδώ.

Η φιλοσοφία της φύσης, που ονομάζεται επίσης φυσική φιλοσοφία, αναφέρεται στον φιλοσοφικό προβληματισμό για τον φυσικό κόσμο γύρω μας. Έτσι, αντικείμενα μελέτης της είναι άψυχες οντότητες (πλανήτες, αστέρια, φυσικά φαινόμενα, φυσικοχημικά συστατικά της ύλης κ.λπ.) και έμβια όντα.

Η προέλευσή της ανάγεται στην αυγή της ιστορίας της σκέψης, όταν ο πρωτόγονος άνθρωπος προσπαθούσε να κατανοήσει τη φύση. Εκείνη την εποχή, ο άνθρωπος έμεινε κατάπληκτος από το μεγαλείο και την αρμονία του σύμπαντος, θαύμασε τη συνεχή επανάληψη των φυσικών κύκλων και φοβήθηκε την ανεξέλεγκτη δύναμη των φυσικών φαινομένων.

Από εκεί και πέρα και σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, προέκυψαν ποικίλες θεωρίες και εξηγήσεις για τον φυσικό κόσμο, οι οποίες συνέβαλαν στην κατανόηση και την κυριαρχία του από τον άνθρωπο. Παρακάτω περιγράφουμε αναλυτικά από τι αποτελείται αυτός ο κλάδος της φιλοσοφίας και πώς συνέβαλε στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας.

Φιλοσοφία της φύσης: Προέλευση

Όπως είπαμε, η προέλευση της φυσικής φιλοσοφίας ανάγεται στους πρώτους προβληματισμούς και εξηγήσεις για τον φυσικό κόσμο, οι πρώτες καταγραφές των οποίων χρονολογούνται στην αρχαιότητα. Έχουμε τις επεξηγηματικές θεωρίες του Θαλή του Μιλήσιου -του πρώτου φιλοσόφου της φύσης- και άλλων διάσημων στοχαστών, όπως ο Αναξίμανδρος, ο Αναξιμένης, ο Πυθαγόρας, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης.

Η φυσική φιλοσοφία χαρακτηριζόταν από τη διαπίστωση της προέλευσης και της σύστασης των φυσικών όντων. Με αυτή την έννοια, δόθηκε μια αυθόρμητη και αφελής διαλεκτική ερμηνεία της φύσης, στην οποία όλα όσα συνθέτουν τον φυσικό κόσμο ήταν συνυφασμένα και ζωντανά.

Σε αυτή την εποχή, η φύση κατανοήθηκε ως μια μόνιμη και αρχέγονη ουσία που διατηρείται μέσω των αδιάκοπων αλλαγών των φυσικών όντων. Ομοίως, η προέλευση του κόσμου εξηγούνταν συνήθως με βάση συγκεκριμένα αντικείμενα (όπως το νερό), τα οποία ονομάζονταν αρχή.

Εξέλιξη

Αργότερα, κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, η φιλοσοφία της φύσης βασίστηκε στην προσαρμογή ορισμένων αριστοτελικών κοσμολογικών αρχών στη γεωκεντρική εικόνα του κόσμου. Για παράδειγμα, η φύση έγινε αντιληπτή ως ένας παγκόσμιος, αυτάρκης οργανισμός, ένα ενιαίο σύστημα πανταχού παρόντων δυνάμεων που εμψυχώνεται από μια κοσμική ψυχή, στην οποία η διάκριση μεταξύ του ζωντανού (πνεύμα) και του μη ζωντανού (ύλη) χάνει τη σημασία της.

Έτσι, θεωρείται ότι τα πάντα είναι ζωντανά, επομένως, τα πράγματα μέσα στον οργανισμό δεν συμβαίνουν επειδή παρεμβαίνει σε αυτόν κάποιο μη φυσικό ον.

Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της σύγχρονης εποχής, οι φιλόσοφοι αρχίζουν έναν αγώνα ενάντια στη σχολαστική θεώρηση της φύσης και υπερασπίζονται μια πιο επιστημονική άποψη. Ανέπτυξαν ποικίλες και βαθιές ορθολογιστικές, εμπειριστικές, υλιστικές και διαλεκτικές εξηγήσεις.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μπορούμε να σημειώσουμε ιδέες που προκρίνουν την κερδοσκοπία, αλλά βρίσκουμε επίσης σκέψεις που υπερασπίζονται τον πειραματισμό.

Τέλος, στην εποχή μας, η φιλοσοφία της φύσης δεν έχει αντικατασταθεί ούτε από τις φυσικές επιστήμες ούτε από τη φυσική θεολογία. Συνεχίζει να αναπτύσσει την ιδιαιτερότητά της σε διάφορους τομείς που αποστασιοποιούνται τόσο από τον επιστημονισμό όσο και από τα δόγματα του υπερφυσικού.

Ένας από αυτούς τους χώρους είναι ο Κύκλος της Φιλοσοφίας της Φύσης, που ιδρύθηκε το 2008 από τον Miguel Espinoza, από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Μεταξύ των προβλημάτων που εξετάζονται είναι η συνέχεια από την επιστήμη στη μεταφυσική, η σχέση μεταξύ των μαθηματικών και του αισθητού κόσμου, οι διάφορες πτυχές της αιτιότητας στην επιστήμη και η σχέση της με τον ντετερμινισμό και την ελευθερία.

Φιλοσοφία της φύσης: Κύριοι εκφραστές

Η απαρίθμηση όλων των φιλοσόφων που έχουν επικεντρωθεί στην κατανόηση της φύσης αποτελεί δύσκολο έργο. Ως εκ τούτου, θα περιοριστούμε μόνο στο να παρουσιάσουμε ορισμένους από τους συγγραφείς που προκάλεσαν την εμφάνιση της φυσικής φιλοσοφίας:

• Θαλής ο Μιλήσιος (624 π.Χ. – 546 π.Χ.): ήταν ο πρώτος που υποστήριξε ότι η γη είναι κυκλική και δήλωσε ότι το νερό είναι η αρχή της παγκόσμιας ζωής. Ήταν επίσης αυτός που χώρισε το έτος σε εποχές και 365 ημέρες.
• Αναξίμανδρος (610 π.Χ. – 546 π.Χ.): υπερασπίστηκε ότι το σύμπαν και η φύση αποτελούνται από το “άπειρον” ή μικρά σωματίδια απροσδιόριστης ύλης που είναι άπειρα. Ήταν επίσης ο πρώτος που υποστήριξε ότι η ζωή δημιουργείται στο νερό και ότι οι οργανισμοί αναγεννώνται και εξελίσσονται προσαρμοζόμενοι στο περιβάλλον τους.
• Αναξιμένης (μεταξύ 615 π.Χ. και 590 π.Χ. – 525 π.Χ.): ήταν ο πρώτος που εισήγαγε στην κοσμολογία την ιδέα της περιοδικότητας, η οποία παραπέμπει στην αδιάκοπη κίνηση του σύμπαντος. Επιπλέον, μίλησε για τη διαστολή και τη συμπύκνωση της ύλης από τη θερμότητα και το κρύο του αέρα.
• Αριστοτέλης (384 π.Χ. – 322 π.Χ.): συγκέντρωσε όλα τα παραπάνω, δίνοντας απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα που έθεταν οι προσωκρατικοί, ιδίως όσον αφορά το πρόβλημα της κίνησης. Έγραψε επίσης εκτενώς για τα φυτά, τα αστέρια και τα ζώα.

Επίδραση της φιλοσοφίας της φύσης στην εξέλιξη της κοινωνίας

Η εμφάνιση και η ανάπτυξη της φυσικής φιλοσοφίας υπήρξε αναμφίβολα μια από τις θεμελιώδεις πτυχές για την κατανόηση του κόσμου στον οποίο ζούμε. Χάρη σε αυτήν, ο άνθρωπος απέκτησε μια σχετική κυριαρχία και αντικειμενική γνώση για το φυσικό.

Αυτό του επέτρεψε να προλαμβάνει και να θεραπεύει ασθένειες, να μειώνει τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών, να παράγει περισσότερη τροφή για τον πληθυσμό και να αναπτύσσει μηχανισμούς και τεχνολογίες για την αύξηση της ποιότητας ζωής.

Επίσης, η φιλοσοφία της φύσης μας βοήθησε να κατανοήσουμε τον εαυτό μας ως είδος και μας παρείχε θεωρίες για την προέλευση ολόκληρου του σύμπαντος. Οι απαντήσεις αυτές, αν και δεν είναι οριστικές, δίνουν νόημα και σκοπό στην ύπαρξη.