Τα κλειδιά για την ευτυχία σύμφωνα με την επιστήμη
Η ευτυχία σύμφωνα με την επιστήμη είναι εφικτή. Για την ακρίβεια, παρότι είναι ένα καινούργιο, σχετικά, πεδίο έρευνας, πολλές έρευνες αναφέρουν ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να είναι ευτυχισμένος ακόμη και στις δύσκολες στιγμές.
Είναι κατανοητό να νιώθετε άσχημα εξαιτίας της πανδημίας, αλλά υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για να γιορτάσετε την ύπαρξή σας. Πάντα υπάρχουν τρόποι για να είστε ευτυχισμένοι ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής.
Τι ακριβώς είναι η ευτυχία;
Βάσει της επιστήμης, η ευτυχία είναι μια αφηρημένη έννοια. Για την ακρίβεια, πολλοί ερευνητές τη μελετούν εδώ και δεκαετίες. Φυσικά, ο καθένας βρήκε τον δικό του ορισμό και υπάρχουν δεκάδες.
Παραδείγματος χάρη, ορισμένοι επικεντρώνονται στη βίωση θετικών συναισθημάτων, ενώ άλλοι στην έλλειψη φόβου ή δυσκολιών που ισούται με την ευτυχία.
Ο μηχανικός Mo Gawdat προτείνει μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα οπτική. Πρόκειται για έναν πρώην εργαζόμενο στη Google που βίωσε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, ο γιος του απεβίωσε, κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης για την αφαίρεση της σκωληκοειδίτιδας, από ιατρικό λάθος. Βασιζόμενος στον δικό του πόνο, ο Gawdat εδραίωσε μια μαθηματική εξίσωση με την οποία εξηγεί την ανθρώπινη δυστυχία.
Σύμφωνα με εκείνον, υποφέρουμε επειδή απορρίπτουμε την ιδέα πως μπορούν να μας συμβούν άσχημα πράγματα. Κατά συνέπεια, αντιδρούμε επειδή πιστεύουμε το αντίθετο.
Ο πόνος ενός γεγονότος όπως η μη αποδοχή πως ο σύντροφός μας μάς αφήνει ή πως απολυόμαστε από τη δουλειά, ή ένας θάνατος, μας οδηγούν σε υπερβολική οδύνη. Έτσι, απομακρυνόμαστε από την έννοια της ευτυχίας, τουλάχιστον σύμφωνα με την επιστήμη.
Επιδράσεις από την ευτυχία σύμφωνα με την επιστήμη
Σύμφωνα με τη Barbara Fredrickson και το Broaden-and-Build Theory of Positive Emotions (1998, 2001), η βίωση θετικών συναισθημάτων διευκολύνει μια πιο ευέλικτη συμπεριφορά. Επίσης, βοηθά επιτύχουμε ένα μεγαλύτερο εύρος αυτών των συμπεριφορών. Έτσι, μπορούμε να προσαρμοστούμε και να λειτουργήσουμε καλύτερα στο περιβάλλον μας και σε διάφορες πτυχές της ζωής μας.
Ορισμένες επιδράσεις μιας θετικής συμπεριφοράς είναι:
- Οι σκέψεις μας είναι πιο δημιουργικές.
- Ανεχόμαστε περισσότερο τον εαυτό μας και τους άλλους.
- Οι αποκρίσεις μας είναι πιο προσαρμοστικές.
- Μπορούμε να αντιδράσουμε καλύτερα στα αρνητικά συναισθήματα.
- Είμαστε περισσότερο ανιδιοτελείς.
- Μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα τον σωματικό πόνο.
- Επίσης, γινόμαστε πιο ανθεκτικοί στις δύσκολες στιγμές.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Διδάξτε στα παιδιά σας την ευτυχία και όχι την τελειομανία
Τα θετικά συναισθήματα έχουν μεγάλη επίδραση στο άγχος (Fredrickson, Mancuso, Branigan & Tugade, 2000), όπως αποκαλύπτουν αρκετές εργαστηριακές μελέτες. Σε αυτές τις επιδράσεις περιλαμβάνεται η καρδιαγγειακή αντιδραστικότητα παραδείγματος χάρη (Fredrickson & Levenson, 1998).
Επιπλέον, η επιστήμη ανακάλυψε ότι τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματα δεν είναι αποκλειστικά αμοιβαία, αλλά σχετικά ανεξάρτητα (Avia και Vázquez, 1998). Έτσι, μπορεί να νιώσουμε αρνητικά συναισθήματα σε φαινομενικά θετικές καταστάσεις. Αντιθέτως, βιώνουμε θετικά συναισθήματα σε ιδιαίτερα δύσκολες στιγμές με ανησυχία και την έκθεση σε τραυματικές καταστάσεις.
Τα κλειδιά για την ευτυχία σύμφωνα με την επιστήμη
Οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν πολλά για να απομακρυνθούν από τον συναισθηματικό πόνο παρότι περνούμε από πολλές περίπλοκες καταστάσεις στη ζωή μας. Παρακάτω, θα σας εξηγήσουμε ορισμένες προτάσεις για το πώς να είστε πιο ευτυχισμένοι σύμφωνα με την επιστήμη:
Να είστε ευγνώμονες
Αμέτρητοι ειδικοί υποστηρίζουν πως θα πρέπει να είστε ευγνώμονες για όσα πηγαίνουν καλά στη ζωή σας κάθε μέρα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν περνάτε δύσκολες καταστάσεις.
Οι έρευνες πάνω στο αντικείμενο αποκάλυψαν μια άμεση σχέση ανάμεσα στην ευγνωμοσύνη και τις προκοινωνικές συμπεριφορές, τα θετικά συναισθήματα, την ικανοποίηση, την αισιοδοξία, την ελπίδα, τη ζωτικότητα, και την υποκειμενική αντίληψη της ευτυχίας (McCullough, Emmons και Tsang, 2002).
Επιπλέον, το να είστε ευγνώμονες μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχολογικών διαταραχών όπως είναι η κατάθλιψη, η ανησυχία, και η κατάχρηση ουσιών (Bono και McCullough, 2006).
Όπως βλέπετε, βάζοντας την ευγνωμοσύνη στη ζωή μας σε στιγμές κρίσης και μεγάλων δυσκολιών μπορούμε να βελτιώσουμε σημαντικά την συναισθηματική μας κατάσταση.
Αναπτύξτε καλή αίσθηση του χιούμορ
Υπάρχουν πολλά ψυχολογικά οφέλη από την καλή αίσθηση του χιούμορ. Ανάμεσά τους βρίσκουμε:
- Τη χαρά
- Το αίσθημα ευεξίας
- Την ικανοποίηση
- Τη μείωση του άγχους
- Την αποτροπή της κατάθλιψης
Μια καλή αίσθηση του χιούμορ έχει επίσης σημαντικές σωματικές επιδράσεις, όπως αυξημένη ανοχή στον πόνο και βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος και του καρδιαγγειακού συστήματος. Επιπροσθέτως, σε κοινωνικό επίπεδο, βελτιώνει την επικοινωνία μας με τους άλλους και μας βοηθά να βρισκόμαστε σε αρμονία με την κοινότητά μας.
Έτσι, είναι σημαντικό να εισάγουμε χιουμοριστικές στιγμές στη ζωή μας. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε ανακαλύπτοντας ξανά τις αγαπημένες μας σειρές, να δούμε μια ταινία με ασταμάτητο γέλιο, να ακούσουμε μία αστεία διαδικτυακή ραδιοφωνική μετάδοση, ή απλά να διαβάσουμε ένα κεφάλαιο ενός βιβλίου που μας κάνει να γελάμε.
Μουσική
Το Journal of the American Medical Association δημοσίευσε τα αποτελέσματα της μελέτης μουσικοθεραπείας που έγινε στο Ώστιν το 1996. Αυτή αποκάλυψε ότι η μουσική διέγερση αυξάνει την απελευθέρωση ενδορφινών, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για φάρμακα.
Οι ενδορφίνες δρουν στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα. Μας παρακινούν και μας δίνουν ενέργεια, έτσι είμαστε πιο ευτυχισμένοι και αισιόδοξοι.
Φτιάξτε μια λίστα με τα αγαπημένα σας χαρούμενα τραγούδια και ακούστε τη ενώ κάνετε κάποια σωματική δραστηριότητα ή όσο καθαρίζετε. Μια καθημερινή δόση χαρούμενης μουσικής κάνει τους πάντες να νιώθουν καλύτερα!
Εξασκήστε την ενσυνειδητότητα
Ενσυνειδητότητα σημαίνει να βρίσκεστε στο εδώ και τώρα. Όταν επικεντρώνουμε την προσοχή μας σε κάθε μας δραστηριότητα είναι πιο εύκολο να σταματήσουμε ν’ ακούμε τις αρνητικές σκέψεις στο κεφάλι μας.
Δε χρειάζεται να γίνετε δάσκαλος Zen για να εξασκήσετε την ενσυνειδητότητα. Το μόνο που χρειάζεστε είναι να επικεντρώνεστε σε αυτό που κάνετε. Παραδείγματος χάρη:
- Επικεντρωθείτε σε κάθε σας πράξη όταν μαγειρεύετε: Κοιτάξτε τα συστατικά. Νιώστε την υφή τους αγγίζοντάς τα. Προσέξτε τη μυρωδιά τους και τον ήχο που κάνουν. Παρατηρήστε πώς αλλάζει η σύσταση του φαγητού όσο το μαγειρεύετε.
Μπορείτε να εφαρμόσετε την εξάσκηση ενσυνειδητότητας σε, σχεδόν, κάθε καθημερινή δραστηριότητα. Για την ακρίβεια, πρόκειται για ένα ενδιαφέρον εργαλείο μείωσης της ανησυχίας, σύμφωνα με διάφορες μελέτες.
Αυξήστε τις ευχάριστες δραστηριότητες
Οι άνθρωποι θα είχαν πεθάνει από την πείνα και θα είχαν εξαφανιστεί χωρίς τους νευρωνικούς μηχανισμούς του συστήματος ανταμοιβής και παρακίνησης. Ο λόγος είναι πως είναι πολύ πιθανό να επαναλάβουμε κάτι το οποίο μας φέρνει ευχαρίστηση.
Έτσι, μπορούμε να κάνουμε πολλές ευχάριστες δραστηριότητες που μας κάνουν ευτυχισμένους. Για παράδειγμα, κάντε ένα ζεστό μπάνιο όταν έχει κρύο ή ένα αναζωογονητικό μπάνιο για να δροσιστείτε το καλοκαίρι. Επίσης, παίρνουμε ευχαρίστηση όταν μαθαίνουμε νέα πράγματα, αλλά και από το τραγούδι, τη συγγραφή, τη ζωγραφική, και τον χορό.
Οποιαδήποτε δραστηριότητα μάς κάνει να αισθανόμαστε καλά ενεργοποιεί το κύκλωμα νευρώνων μας. Αυτοί παράγουν μια αίσθηση ευχαρίστησης και μειώνουν σημαντικά τα επίπεδα άγχους. Θα πρέπει να βρίσκετε χρόνο γι’ αυτές τις δραστηριότητες, ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές.
Προγραμματίστε διασκεδαστικές δραστηριότητες
Όπως αναφέρει ο Eduaro Punset στο βιβλίο του The Happiness Trip: A scientific Journey, οι προσδοκίες για μια αρκετά επιθυμητή κατάσταση ξεπερνούν κατά πολύ την ευτυχία του ίδιου του γεγονότος. Δηλαδή, η ευτυχία κρύβεται πολλές φορές στην ευτυχία του “δωματίου αναμονής”.
Αυτό οφείλεται σε αυτό που αναφέρονται οι επιστήμονες ως σύστημα επιβράβευσης. Αυτό το σύστημα, το οποίο ειδοποιεί τα αισθήματα απόλαυσης και ευτυχίας, ενεργοποιείται κυρίως κατά τη διάρκεια της αναζήτησης και όχι τόσο κατά τη διάρκεια της πράξης αυτής καθαυτής.
Ναι, το αντίθετο από αυτό που θα περιμέναμε. Η ντοπαμίνη ενεργοποιείται μέσα από την απλή προσδοκία της απόλαυσης, ακόμη και αν δεν την πραγματοποιήσουμε.
Έτσι, η σκέψη του να φάτε το αγαπημένο σας παγωτό, να κάνετε τη δουλειά των ονείρων σας, να σχεδιάσετε ειδυλλιακές διακοπές, ή να φανταστείτε μια συζήτηση με κάποιον που σας αρέσει, θα σας φέρει μεγαλύτερη απόλαυση από την ίδια την πράξη!
Διαβάστε επίσης: Κατακτήστε την ευτυχία με διδάγματα της ιαπωνικής φιλοσοφίας
Η ευτυχία σύμφωνα με την επιστήμη: Τι να θυμάστε
Η δημιουργία θετικής διάθεσης σε περίπλοκες καταστάσεις δεν είναι εύκολο πράγμα. Ωστόσο, αν προσπαθήσετε να εφαρμόσετε τις πράξεις που αναφέραμε παραπάνω, τότε θα μπορέσετε να φτάσετε πιο κοντά σε ένα σημαντικό και διαρκές αίσθημα ευεξίας.
Παρόλα αυτά, να θυμάστε ότι τα πιο αρνητικά συναισθήματα έχουν μια λειτουργία και έναν σκοπό. Δε θα υπήρχαν αν δεν είχαν προσαρμοστεί στην ανθρώπινη εξέλιξη. Το σημαντικό πράγμα εδώ είναι να μάθετε ν’ ακούτε αυτό που θέλουν να σας πουν ώστε να τα καταλάβετε, να τα μεταμορφώσετε, και να τα αφήσετε πίσω σας.
Όπως με όλα τα πράγματα, υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες αυτά τα αρνητικά συναισθήματα δε φεύγουν εύκολα. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και όταν εφαρμόζουμε όλες τις παραπάνω προτάσεις, και πολλές άλλες ίσως. Κάποιες φορές η δυσφορία επιμένει ακόμη και όταν γυμναζόμαστε, διαβάζουμε, ή έχουμε μια σημαντική συζήτηση.
Γι’ αυτό, αν τα αρνητικά σας συναισθήματα σας κατακλύζουν παρά την καλή σας συμπεριφορά, και δε γνωρίζετε πώς να διαχειριστείτε αυτό το φορτίο, τότε καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Υπάρχουν ψυχολόγοι εξειδικευμένοι σε αυτές τις περιπτώσεις. Εκείνοι θα μπορέσουν να σας βοηθήσουν.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Armero, Montse (2019). Aprendiendo a vivir. Uno Editorial.
- Carbelo, Begoña & Jáuregui, Eduardo (2006). Emociones positivas: humor positivo. Papeles del Psicólogo, vol. 27, núm. 1, enero-abril, 20, pp. 18-30.
- Punset, Eduard (2005). El viaje a la felicidad: las nuevas claves científicas. Ediciones Destino.
- Moyano, Natalia. Gratitud en la psicología positiva. Psicodebate 10. Psicología, cultura y sociedad, pp. 103-118.
- Vázquez, Carmelo; Hervas, Gonzalo, & Ho, Samuel M. Y. (2006). Intervenciones clínicas basadas en la Psicología Positiva: Fundamentos y aplicaciones. Psicologia Conductual, vol. 14, pp. 401-432.