Τι είναι η διαβητική γαστροπάρεση και πώς αντιμετωπίζεται;
Η διαβητική γαστροπάρεση είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από καθυστέρηση της γαστρικής κένωσης ελλείψει μηχανικής απόφραξης του στομάχου. Μπορεί να είναι ασυμπτωματικό έως και 50% των περιπτώσεων. Ωστόσο, τα συχνότερα συμπτώματα, όταν υπάρχουν, είναι ο πρώιμος κορεσμός (μεταγευματική πληρότητα), η ναυτία και ο έμετος.
Η κύρια αιτία της γαστροπάρεσης είναι ο σακχαρώδης διαβήτης. Επειδή η συμπτωματολογία της μπορεί να είναι μη ειδική, τείνει να αποτελεί διάγνωση αποκλεισμού.
Διαβήτης και συμμετοχή των νεύρων
Στον σακχαρώδη διαβήτη, η συμμετοχή των νεύρων εμφανίζεται έως και στο 50% των ασθενών. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως “διαβητική νευροπάθεια”.
Αν και η πιο συχνή διαβητική νευροπάθεια είναι η άπω συμμετρική πολυνευροπάθεια, η οποία προσβάλλει τα κινητικά και αισθητικά νεύρα στα χέρια και τα πόδια, υπάρχουν και δυσαυτονομίες. Οι τελευταίες οφείλονται σε συμμετοχή του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Τα συμπτώματα, λοιπόν, είναι καρδιακά, γαστρεντερικά και ουρογεννητικά.
Διαβάστε επίσης: Τα τεχνητά γλυκαντικά καταπολεμούν την παχυσαρκία;
Η διαβητική γαστροπάρεση ως νευροπάθεια
Αν και η γαστροπάρεση, η οποία ορίζεται ως παράλυση των μυών του στομάχου, δεν εμφανίζεται αποκλειστικά στον σακχαρώδη διαβήτη , αυτή είναι η συχνότερη αιτία της. Ο πρώτος που την περιέγραψε ήταν ο Kassander το 1958. Χρησιμοποίησε τον όρο γαστροπάρεση diabeticorum για να περιγράψει τη διαδικασία της ατονίας και της απώλειας της γαστρικής κένωσης σε ορισμένους διαβητικούς ασθενείς.
Ο επιπολασμός της στα άτομα με διαβήτη δεν είναι καλά καθορισμένος και εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 10% και 76% των ασθενών. Ωστόσο, αν και συνήθως εμφανίζεται μετά από μακροχρόνια πάθηση της νόσου, σχετίζεται περισσότερο με κακό γλυκαιμικό έλεγχο.
Αίτια
Στη διαβητική γαστροπάρεση, όπως και σε άλλες νευροπάθειες, τα αίτια είναι πολυπαραγοντικά. Βασίζονται στη νευρική και αγγειακή αλλοίωση που προκαλεί η παρατεταμένη υπεργλυκαιμία, σε συνδυασμό με τη μείωση της συγκέντρωσης της ινσουλίνης.
Οι αλλοιώσεις αυτές προκαλούν μεταβολές στην κινητική δραστηριότητα του στομάχου, με αποτέλεσμα:
- Προβλήματα στην προσαρμοστική χαλάρωση του στομάχου για την υποδοχή του διατροφικού βλωμού.
- Μειωμένη ή αυξημένη συχνότητα της ενδογενούς ηλεκτρικής δραστηριότητας του στομάχου.
- Μειωμένη σύσπαση του αντιθώρακα του στομάχου, με δυσκολία στη σύνθλιψη μεγάλων σωματιδίων τροφής.
- Αυξημένος τόνος του πυλωρικού σφιγκτήρα, ο οποίος επιβραδύνει την κένωση του γαστρικού περιεχομένου στο δωδεκαδάκτυλο.
- Ατροφία ή ίνωση του λείου μυός του οργάνου.
Η μεταβολή θεωρείται αυτόνομη νευροπάθεια, διότι οδηγεί στη συμμετοχή του πνευμονογαστρικού νεύρου (του κύριου επιδρώντος του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος) και στην αυξημένη δραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος. Το αποτέλεσμα είναι οι γαστρικές δυσρυθμίες.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Ισορροπία γλυκόζης: 10 τροφές που πρέπει να αποφύγετε
Συμπτώματα της διαβητικής γαστροπάρεσης
Λόγω της παράλυσης των μυών του στομάχου, στη διαβητική γαστροπάρεση παρατηρείται καθυστερημένη γαστρική κένωση. Εκδηλώνεται με τα εξής:
- Ναυτία και έμετος
- Απώλεια της όρεξης
- Μεταγευματική πληρότητα
- Κοιλιακή διάταση
- Κοιλιακό άλγος στο επιγάστριο
Τα συμπτώματα αυτά είναι μη ειδικά και είναι κοινά με άλλες εντερικές παθολογίες, όπως η ελκοπάθεια, η γαστρική απόφραξη, ο καρκίνος του στομάχου και η λειτουργική δυσπεψία.
Επιπλέον, η καθυστερημένη γαστρική κένωση οδηγεί σε μεταβολές της γλυκόζης αίματος μετά το γεύμα. Έτσι, ο κακός έλεγχος του σακχάρου στο αίμα επιδεινώνεται περαιτέρω.
Οι επιπλοκές που εντοπίστηκαν είναι οι εξής:
- Απώλεια βάρους
- Κακός γλυκαιμικός έλεγχος
- Διαταραχές του υδροηλεκτρολύτη
- Μειωμένη απορρόφηση ορισμένων φαρμάκων
- Αυξημένος κίνδυνος βρογχοεισπνοής σε διαδικασίες που απαιτούν αναισθησία
Πώς διαγιγνώσκεται;
Η Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρεία συνιστά, όταν υπάρχει υποψία διαβητικής γαστροπάρεσης, τη διενέργεια αρχικής αξιολόγησης με ερωτήσεις και φυσική εξέταση. Στη συνέχεια, ζητείται γενική αίματος, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και μεταβολικό προφίλ για την αξιολόγηση του γλυκαιμικού ελέγχου.
Ζητείται επίσης αμυγδαλαιμία.
Για να συνεχιστεί ο αποκλεισμός μηχανικής απόφραξης ή άλλων γαστρεντερικών παθήσεων, εκτελείται σειριακή ακτινολογική μελέτη ανώτερου γαστρεντερικού με βάριο και υπερηχογράφημα σε περίπτωση συμπτωμάτων από τη χολή ή σχετιζόμενου κοιλιακού άλγους. Η ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού χρησιμοποιείται για τον αποκλεισμό βλαβών του βλεννογόνου.
Το ιδανικό διαγνωστικό πρότυπο είναι το σπινθηρογράφημα, κατά το οποίο λαμβάνεται τροφή επισημασμένη με ραδιοϊσότοπο για τον προσδιορισμό της γαστρικής κένωσης ανά 15λεπτα διαστήματα επί 4 ώρες. Όταν στο τέλος των 4 ωρών κατακρατείται περισσότερο από 10% της τροφής, αυτό θεωρείται ενδεικτικό της γαστροπάρεσης.
Θεραπεία για τη γαστροπάρεση
Μετά τον αποκλεισμό άλλων αιτιών, η γαστροπάρεση αντιμετωπίζεται με την εκτίμηση της σοβαρότητας και τη διόρθωση των επιπλοκών. Στόχος της προσέγγισης είναι η βελτιστοποίηση του γλυκαιμικού ελέγχου και η διατήρηση επαρκούς διατροφικής κατάστασης.
Η κατανάλωση ομογενοποιημένων τροφών και συμπληρωμάτων διατροφής είναι συνήθως απαραίτητη σε περιπτώσεις σοβαρής γαστροπάρεσης. Σε ασθενείς με ήπιες και μέτριες εκδηλώσεις, ενδείκνυνται προκινητικά και αντιεμετικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται η σιζαπρίδη, η δομπεριδόνη, η ονδανσετρόνη και η μετοκλοπραμίδη.
Φάρμακα που επιδεινώνουν τη διαταραχή της γαστρικής κινητικότητας, όπως τα αντιόξινα, οι αποκλειστές διαύλων ασβεστίου, οι ανταγωνιστές υποδοχέων ισταμίνης, οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων, τα οπιοειδή αναλγητικά, οι αγωνιστές β-αδρενεργικών υποδοχέων, η διφαινυδραμίνη, η σουκραλφάτη και τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, θα πρέπει να αποβάλλονται.
Σε περιπτώσεις σοβαρής, ανθεκτικής στα φάρμακα γαστροπάρεσης, μπορεί να επιχειρηθεί γαστρική ηλεκτρική διέγερση (τα ηλεκτρόδια εμφυτεύονται στη μυϊκή στιβάδα του στομάχου με λαπαροτομία ή λαπαροσκόπηση). Ή ακόμα και χειρουργική επέμβαση με εκτομή τμήματος του στομάχου.
Γαστροπάρεση: Ένα πρόβλημα χωρίς συγκεκριμένη θεραπεία
Για ήπιες περιπτώσεις διαβητικής γαστροπάρεσης συνιστάται τροποποίηση της δίαιτας και χαμηλές δόσεις αντιεμετικών ή προκινητικών. Καθώς παρατηρείται επιβράδυνση της κίνησης της τροφής, το ιδανικό είναι να καταναλώνονται 6 μικρά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας αντί για 3 μεγάλα γεύματα.
Δεν πρέπει να καταναλώνονται τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, διότι αυτό το θρεπτικό συστατικό καθυστερεί περαιτέρω τη γαστρική κένωση. Το ίδιο συμβαίνει και με τις τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε αδιάλυτες φυτικές ίνες, γιατί εμποδίζουν την πέψη.
Οι άπεπτες τροφές ζυμώνονται στο στομάχι και οδηγούν στον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων. Από την άλλη πλευρά, μπορεί επίσης να σκληρύνει και να σχηματίσει μια μάζα που ονομάζεται bezoar, η οποία μπορεί να προκαλέσει γαστρική απόφραξη. Μια ισορροπημένη και επαρκής διατροφή είναι απαραίτητη για τη θεραπεία του διαβήτη και των επιπλοκών του.
Η διαβητική γαστροπάρεση είναι μια σπάνια διάγνωση που επηρεάζει αρνητικά τη ζωή όσων πάσχουν από αυτήν. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχει υποψία για έγκαιρη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Barney C, Parra J, Meza L. Gastroparesia diabética: revisión corta con viñeta clínica ilustraiva. Actualización y puntos más relevantes para la práctica clínica. Revista Colombiana de Endocrinología, Diabetes y Metabolismo 2020;7(4). Disponible enhttps://revistaendocrino.org/index.php/rcedm/article/view/653/843
- Carpio-Deheza G, Almendras MC. Diabe . Diabetic gastroparesis: a gastrointestinal complication underdiagnosed in diabetic neuropathy. Rev Méd-Cient “Luz Vida”. 2011;2(1):46-50.
- Cundulle K, Cedeño S. Neuropatía gastrointestinal diabética. Una revisión de la literatura. Anatomía Digital 2022;5(3.2):34-45.
- Mayor V, et al. Diagnóstico y tratamiento actual de la gastroparesia: una revisión sistemática de la literatura. Rev. colomb. Gastroenterol. 2020;35(4). Disponible en www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0120-995720200 0400471
- Reyes P, Rojs W. Gastroparesia diabética: comparación del vaciamiento gástrico de pacientes tratados con eritromicina o cisaprida. Repertorio de Medicina y Cirugía 2000. Disponible en https://www.fucsalud.edu.co/sites/default/files/2017-01/1_22.pdf
- Parkan M, Hasler W, Fisher R. Asociación Americana de Gastroenterología. Revisión técnica sobre el diagnóstico y tratamiento de la gastroparesia. Gastroenterology 2004;127. Disponible en https://www.medigraphic.com/pdfs/gastro/ge-2005/ge053n.pdf
- Parkman H, Camilleri M, Farrugia G, et al. Gastroparesis and functional dyspepsia: excerpts from the AGA/ANMS meeting. Neurogastroenterol Motil 2010;22.