Υπάρχουν οφέλη από τους εφιάλτες;
Συχνά σκεφτόμαστε τους εφιάλτες με απόλυτη απόρριψη γιατί δεν μας αρέσει το περιεχόμενό τους και δημιουργούν δυσφορία. Ωστόσο, τόσο τα ευχάριστα όνειρα όσο και οι εφιάλτες αποτελούν μέρος της ζωής μας και έχουν επίσης ένα νόημα.
Αν και σχετίζονται με όνειρα που δημιουργούν έντονο φόβο ή απειλή, τους αποδίδεται ένα συγκεκριμένο όφελος. Ακόμα κι έτσι, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πότε πρέπει να ανησυχούμε, καθώς μερικές φορές αποτελούν έκφραση μιας μεγαλύτερης δυσφορίας. Στη συνέχεια, θα σας πούμε περισσότερα γι’ αυτό το θέμα.
Αιτίες για τους εφιάλτες
Ας ξεκινήσουμε λέγοντας τι είναι οι εφιάλτες. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών στην τελευταία έκδοσή του (DSM-V), πρόκειται για ένα είδος παραϋπνίας που περιλαμβάνει την επαναλαμβανόμενη εμφάνιση τρομακτικών ονείρων, τα οποία μπορεί να ξυπνήσουν τον πάσχοντα και το περιεχόμενό τους δημιουργεί έντονο φόβο ή δυσφορία.
Γενικά, εμφανίζονται στη φάση REM, η οποία λαμβάνει χώρα μεταξύ 90 και 110 λεπτών μετά τον ύπνο, ή στο δεύτερο μισό της νύχτας, που είναι και η πιο συχνή. Οι λόγοι για τους εφιάλτες είναι πολλαπλοί.
Υπάρχουν θέσεις που εστιάζουν από τη νευροεπιστήμη και την ψυχοφυσιολογία, ενώ υπάρχουν και άλλες προσεγγίσεις που προσανατολίζονται γύρω από ένα ασυνείδητο που προσπαθεί να μας δώσει ένα μήνυμα ή να δώσει λύση σε μια επιθυμία. Οι ερμηνείες δεν είναι απαραίτητα αμοιβαία αποκλειόμενες.
- Η παρουσία χρόνιου στρες βρίσκεται επίσης πίσω από τους εφιάλτες, επομένως είναι σημαντικό να αντιμετωπίζονται και τα δύο ζητήματα χέρι-χέρι, καθώς μπορεί να συνεπάγονται σημαντική έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας.
- Η ανησυχία για τους εφιάλτες είναι επαναλαμβανόμενη από την πανδημία του Covid-19 και μετά. Σε αυτή την περίπτωση, η υψηλή επιβάρυνση από το άγχος και την αβεβαιότητα, σε συνδυασμό με την ανησυχία για την υγεία του ίδιου και των αγαπημένων του προσώπων, αποτέλεσαν το έναυσμα.
- Από την άλλη πλευρά, οι εφιάλτες μπορεί συχνά να εμφανιστούν μετά από ένα βαρύ δείπνο, με φαγητό που είναι δύσκολο να χωνευτεί, γεγονός που εμποδίζει την καλή νυχτερινή ξεκούραση.
- Μπορούν επίσης να εμφανιστούν λόγω της επήρειας αλκοόλ ή άλλων ουσιών.
- Υπάρχουν ηλικίες στις οποίες εντοπίζεται ότι εμφανίζονται συχνότερα εφιάλτες ή νυχτερινοί τρόμοι. Στην περίπτωση αυτή, είναι πολύ συχνοί στην παιδική και εφηβική ηλικία και θα ήταν μέρος μιας διαδικασίας ανάπτυξης του εγκεφάλου.
Οφέλη από τους εφιάλτες
Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς ότι οι εφιάλτες φέρνουν οφέλη, δεδομένου ότι συνδέονται με τον κακό ύπνο και τα αρνητικά συναισθήματα. Ωστόσο, μια μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γενεύης, των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων της Γενεύης και του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στις Ηνωμένες Πολιτείες υποδηλώνει κάποια θετικά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση, οι νευροεπιστημονικές θεωρίες προτείνουν ότι τα συναισθήματα που βιώνονται στα όνειρα συμβάλλουν στην επίλυση της συναισθηματικής δυσφορίας και στην προετοιμασία για μελλοντικές συναισθηματικές αντιδράσεις.
Με άλλα λόγια, μπορεί να βοηθήσουν στο να ενεργεί κανείς με μεγαλύτερη ασφάλεια σε δυνητικά επικίνδυνες καταστάσεις της πραγματικής ζωής. Όπως παρατηρήθηκε, οι εφιάλτες προκάλεσαν μεγαλύτερη δραστηριότητα στον μέσο προμετωπιαίο φλοιό, δηλαδή στην περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει την αντίδραση του φόβου. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στα πιθανά οφέλη.
Ανακούφιση από το στρες
Ένα από τα κύρια οφέλη των εφιαλτών είναι η μείωση του στρες. Αυτό επιτυγχάνεται επιτρέποντας την υιοθέτηση άλλων ρόλων και την πραγματοποίηση ενεργειών που στην πραγματικότητα δεν επιτρέπονται ή αναστέλλονται για κάποιο λόγο.
Δηλαδή, προτείνουν ένα χώρο για εναλλακτικές “εξόδους”. Για παράδειγμα, εκείνος ο εφιάλτης στον οποίο ένα άτομο διαφωνεί με το αφεντικό του και του φωνάζει πολύ δυνατά. Στην πραγματική ζωή, αυτό μάλλον δεν είναι καλό, αλλά μετά το όνειρο, είναι απελευθερωτικό.
Αντιμετώπιση συναισθημάτων
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αισθήσεις που βιώνουμε στους εφιάλτες μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε φόβους και άγχη. Στην πραγματικότητα, μερικές φορές φαίνονται τόσο αληθινά που νιώθει κανείς τη σωματική εξάντληση. Ακόμα κι έτσι, επανεξετάζοντας τα γεγονότα στην εγρήγορση, είναι δυνατόν να υιοθετήσουμε μια διαφορετική αντίληψη για το τι συνέβη και να προβληματιστούμε σχετικά.
Στους εφιάλτες, τα γεγονότα μεγεθύνονται, αλλά μας επιτρέπουν να σκεφτούμε ένα “τι θα γινόταν αν”. Έτσι, ερχόμαστε αντιμέτωποι με φοβισμένες καταστάσεις και προβάρουμε πιθανές αντιδράσεις.
Εύρεση λύσεων στους εφιάλτες
Σε πολλές περιπτώσεις, η ερμηνεία των εφιαλτών αποτελεί την αφετηρία για την επίλυση ζητημάτων που προκύπτουν στην πραγματική ζωή. Επιτρέπουν επίσης νέες ιδέες για την αντιμετώπιση καταστάσεων που τείνουν να είναι δύσκολες.
Η εξιστόρηση των εφιαλτών έχει συχνά καθαρτικό αποτέλεσμα. Είναι απελευθερωτικό και προσφέρει ανακούφιση.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Καθημερινό 10λεπτο μασάζ ομορφιάς με κουταλάκια
Υπάρχει και κάτι καλό στους εφιάλτες
Οι εφιάλτες είναι ένα εξωπραγματικό σενάριο στο οποίο μπορούμε να προβάρουμε διάφορους ρόλους και να αντιμετωπίσουμε ορισμένες ανησυχίες. Ένα από τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι, προβλέποντας ένα τρομακτικό σενάριο, εξοικειωνόμαστε με αυτό.
Για το λόγο αυτό, μπορούμε όχι μόνο να προετοιμαστούμε, αλλά και να προδιαθέσουμε διαφορετικά τον εαυτό μας, τόσο σε επίπεδο συμπεριφοράς όσο και σε επίπεδο σώματος.
Ακόμα κι έτσι, τα επεισόδια αυτά είναι σοβαρά και αποτελούν λόγο διαβούλευσης όταν επαναλαμβάνονται ή δυσκολεύουν την ξεκούραση. Για παράδειγμα, αν διακόπτουν τον ύπνο και στη συνέχεια δεν είναι δυνατόν να ξανακοιμηθούμε. Επίσης, αν είναι απαραίτητο να ακολουθήσετε ορισμένες συμπεριφορές μετά την εμφάνισή τους, όπως το να αφήνετε τα φώτα αναμμένα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να προσπαθήσετε να βελτιώσετε την υγιεινή του ύπνου μέσω συνηθειών όπως το να πηγαίνετε νωρίς για ύπνο, να περιορίζετε την κατανάλωση ζάχαρης και καφεΐνης τις ώρες πριν από την ανάπαυση και να αποφεύγετε τις οθόνες πριν τον ύπνο.
Πολλές φορές, οι εφιάλτες αποτελούν σύμπτωμα κλινικών καταστάσεων όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), η κατάθλιψη και το άγχος. Υπό αυτή την έννοια, είναι καλή ιδέα να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για να ανακτήσετε την ευεξία σας.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- American Psychiatric Association. (2013). Guía de consulta de los criterios diagnósticos del DSM-5®. Guía de consulta de los criterios diagnósticos del DSM-5®. American Psychiatric Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425657
- STERPENICH, Virginie et al. Fear in dreams and in wakefulness: evidence for day/night affective homeostasis. In: Human Brain Mapping, 2019. doi: 10.1002/hbm.24843
- Carrillo-Mora, Paul, Barajas-Martínez, Karina Gabriela, Sánchez-Vázquez, Itzel, & Rangel-Caballero, María Fernanda. (2018). Trastornos del sueño: ¿qué son y cuáles son sus consecuencias?. Revista de la Facultad de Medicina (México), 61(1), 6-20. Recuperado en 01 de junio de 2021, de http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0026-17422018000100006&lng=es&tlng=es.
- Miró Morales, Elena, & Martínez Narváez, Pilar (2004). Tratamientos psicológicos de las pesadillas: una revisión. International Journal of Psychology and Psychological Therapy, 4(1),11-36.[fecha de Consulta 1 de Junio de 2021]. ISSN: 1577-7057. Disponible en: https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=56040102.