Επιλόχεια αναιμία ή αναιμία μετά τον τοκετό: Αιτίες και θεραπείες
Η επιλόχεια αναιμία είναι μία από τις συχνότερες επιπλοκές που συνοδεύουν τη διαδικασία του τοκετού. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η αναιμία είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων ή η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης εντός των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι χαμηλότερη από το φυσιολογικό.
Η αιμοσφαιρίνη είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά οξυγόνου στους διάφορους ιστούς, οπότε οι κύριες εκδηλώσεις που σχετίζονται με την αναιμία σχετίζονται με τη μείωση του οξυγόνου στο αίμα (υποξαιμία) και στους ιστούς (υποξία).
Η θεραπεία της επιλόχειας αναιμίας εξαρτάται από την αιτία, τη σοβαρότητα και τους σχετιζόμενους με τη μητέρα παράγοντες κινδύνου ή ασθένειες.
Επιλόχεια αναιμία: Ορισμός
Ως επιλόχεια αναιμία ορίζεται η παρουσία τιμών αιμοσφαιρίνης μικρότερων από 11 γραμμάρια ανά δεκατόλιτρο κατά την πρώτη εβδομάδα μετά τον τοκετό ή 12 γραμμάρια ανά δεκατόλιτρο έως την όγδοη εβδομάδα μετά τον τοκετό. Ο επιπολασμός της εκτιμάται στο 50% κατά τις πρώτες 48 ώρες και οι περισσότερες περιπτώσεις συνήθως υποχωρούν αυτόματα.
Τα συμπτώματα της επιλόχειας αναιμίας εξαρτώνται από τη σοβαρότητά της. Η ήπια μορφή συνήθως δεν έχει ορατά σημάδια.
Όταν η αναιμία είναι συμπτωματική, το πιο συνηθισμένο σύμπτωμά της είναι η υπερβολική κόπωση και η γενικευμένη αδυναμία. Μπορεί επίσης να σχετίζεται με ζάλη, χλωμό δέρμα, απώλεια βάρους, χαμηλή αρτηριακή πίεση, αίσθημα παλμών, κρύα άκρα, πονοκέφαλο, αϋπνία, ευερεθιστότητα και κατάθλιψη.
Για τη διάγνωση της αναιμίας απαιτούνται διάφορες εξετάσεις αίματος. Το πιο σημαντικό είναι η γενική αίματος και η μέτρηση των επιπέδων σιδήρου στο αίμα. Μπορεί επίσης να ζητηθούν τα επίπεδα της βιταμίνης Β12, του φυλλικού οξέος και άλλων βιταμινών.
Διαβάστε ακόμη: Φυσικοί χυμοί για πρόληψη και θεραπεία της αναιμίας
Αιτίες για την επιλόχεια αναιμία
Η επιλόχεια αναιμία οφείλεται συνήθως σε συνδυασμό αιμορραγίας κατά τη διάρκεια του τοκετού μαζί με χρόνια έλλειψη σιδήρου που υπάρχει από την εγκυμοσύνη. Η έλλειψη σιδήρου προκαλείται κατά το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης λόγω της αυξημένης δαπάνης θρεπτικών συστατικών για την ανάπτυξη του μωρού.
Από την άλλη πλευρά, οι επιπτώσεις της απώλειας αίματος εξαρτώνται από τη σωματική μάζα της γυναίκας και τον εκτιμώμενο συνολικό όγκο αίματος. Εξαρτάται επίσης από τυχόν άλλες παθήσεις που μπορεί να έχει. Για παράδειγμα, μια γυναίκα με καρδιακό ελάττωμα έχει μεγαλύτερη αποσυμφόρηση με μικρότερη απώλεια αίματος.
Η αιμορραγία μετά τον τοκετό εμφανίζεται σε ποσοστό έως και 15% των εγκύων γυναικών και είναι αιμορραγία μεγαλύτερη από 500 χιλιοστόλιτρα μετά την ολοκλήρωση του τρίτου σταδίου του τοκετού. Σε έναν φυσιολογικό τοκετό, η απώλεια αίματος εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 500 και 700 χιλιοστόλιτρων, ενώ σε μια καισαρική τομή μπορεί να φτάσει και τα 1000 χιλιοστόλιτρα.
Τα πιο συνηθισμένα αίτια της αιμορραγίας μετά τον τοκετό είναι τα εξής:
- Ατονία της μήτρας (η μήτρα δεν συστέλλεται)
- Ρήξεις του περινέου κατά τον κολπικό τοκετό
- Τυχαίοι τραυματισμοί κατά την καισαρική τομή
Διαβάστε περισσότερα: Πώς να αναγνωρίσετε την περιγεννητική κατάθλιψη και να την αντιμετωπίσετε
Συσχετιζόμενοι παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται περισσότερο με την επιλόχειο αναιμία είναι η παρουσία προγεννητικής αναιμίας και ο τύπος του τοκετού. Η αναιμία είναι πιο συχνή όταν χρησιμοποιούνται λαβίδες και εξαγωγή με κενό. Το βάρος του νεογέννητου μωρού, οι προηγούμενοι τοκετοί, η εθνικότητα της γυναίκας, τα σχισίματα του περινέου και η τομή που έγινε στον κόλπο για τη διευκόλυνση του τοκετού επηρεάζουν επίσης.
Θεραπεία για την επιλόχεια αναιμία
Η θεραπεία της αναιμίας εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητά της. Στην περίπτωση της ήπιας αναιμίας, που προκαλείται από έλλειψη σιδήρου, η από του στόματος λήψη σιδήρου θα διορθώσει το ελάττωμα. Όταν η αναιμία είναι σοβαρή, μπορεί να χρειαστεί ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου, ωστόσο, αυτή δεν είναι η πιο συνηθισμένη διαδικασία.
Όταν η αιτία είναι αιμορραγία μετά τον τοκετό, θα πρέπει να σταματήσει η αιμορραγία και να γίνει αντικατάσταση του όγκου, ανάλογα με τη σοβαρότητα της αιμορραγίας. Μπορεί να απαιτείται άμεση αντικατάσταση με φυσιολογικά διαλύματα για τη διατήρηση της αιμάτωσης και επακόλουθη μετάγγιση ετερόλογου αίματος.
Ωστόσο, οι μεταγγίσεις αίματος για την επιλόχεια αναιμία πρέπει να επιφυλάσσονται για επείγοντα περιστατικά. Δηλαδή, όταν συντρέχουν οι ακόλουθες περιστάσεις:
- Σοβαρή απώλεια αίματος μετά από αυτόματο τοκετό
- Σοβαρή αναιμία με σημεία σοκ
- Σοβαρή αναιμία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης που σχετίζεται με μητρική αποσυμφόρηση
Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη
Ο κύριος τρόπος πρόληψης της επιλόχειας αναιμίας είναι η επαρκής θεραπεία και η πρόληψη της αναιμίας κατά το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Σε αυτό μπορούμε να προσθέσουμε την έγκαιρη θεραπεία της αιμορραγίας κατά τη διάρκεια του τοκετού και της λοχείας.
Ιδανικά, θα πρέπει να χορηγούνται χαμηλής δόσης συμπληρώματα σιδήρου από το στόμα κατά το δεύτερο μισό της εγκυμοσύνης και να διατηρείται μια ισορροπημένη διατροφή. Συνιστάται μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο, με κατανάλωση κόκκινου κρέατος ή καλά μαγειρεμένων οργάνων, καθώς και φρούτων και λαχανικών με βιταμίνη C.
Η διατήρηση επαρκών επιπέδων σιδήρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι η καλύτερη πρόληψη.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Dodd J, Dare M, Middleton P. Tratamiento de las mujeres con anemia ferropénica posparto. Cochrane Library 2004. Disponible en https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD004222.pub2/full/es.
- Karlsson H. Pérez C. Hemorragia postparto. Anales Sis San Navarra 2009;32(1):159-167. Disponible en http://scielo.isciii.es/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1137-66272009000200014&lng=es.
- Milman N. Postpartum anemia I: definition, prevalence, causes, and consequences. Ann Hematol 2011;90(11):1247-53. Disponible en https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21710167/.
- Urquizu X, Rodriguez M, García A, Pérez E. Anemia en el embarzo y el postparto inmediato. Prevalencia y factores de riesgo. Medicina Clínica 2016;146(10). Disponible en https://www.elsevier.es/es-revista-medicina-clinica-2-articulo-anemia-el-embarazo-el-posparto-S0025775316000646.