Μεταμοσχεύσεις παγκρέατος: Γιατί γίνονται και ποιοι οι κίνδυνοι;
Οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος, όπως όλες οι μεταμοσχεύσεις οργάνων, επικεντρώνονται στην αντικατάσταση ενός κατεστραμμένου οργάνου με ένα υγιές. Μέχρι το 2016, 53.345 μεταμοσχεύσεις οργάνων καταγράφηκαν στην Αμερική, σύμφωνα με τον Παναμερικανικό Οργανισμό Υγείας (PAHO). Οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος είναι από τις πιο αποτελεσματικές.
Το πάγκρεας είναι ένα κοιλιακό όργανο που συμμετέχει στην παραγωγή ενζύμων για την πέψη και ορμονών για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος βελτιώνουν σημαντικά την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών με σοβαρό σακχαρώδη διαβήτη μειώνοντας τις επιπλοκές της παθολογίας.
Από τι αποτελούνται οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος;
Οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος είναι μια χειρουργική διαδικασία κατά την οποία ένας ειδικός εμφυτεύει ένα υγιές και λειτουργικό πάγκρεας, αντικαθιστώντας ένα τραυματισμένο ή ανεπαρκές. Αυτή η παρέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνη της, αν και έχει αποδειχθεί ότι στο 88% των περιπτώσεων πραγματοποιείται ταυτόχρονα με μεταμόσχευση ήπατος.
Οι ειδικοί εξάγουν το πάγκρεας από έναν εγκεφαλικά νεκρό δότη που διατηρείται σε υποστήριξη ζωής. Μόλις είναι έξω από το σώμα, το πάγκρεας μπορεί να διατηρηθεί σε ψυγείο για έως και 20 ώρες.
Η χειρουργική επέμβαση μεταμόσχευσης παγκρέατος πραγματοποιείται σε διάστημα 3 ωρών. Το όργανο τοποθετείται συνήθως στην κάτω δεξιά πλευρά της κοιλιάς. Το άλλο πάσχον πάγκρεας παραμένει στο σώμα.
Στη διαδικασία, ο ειδικός ενώνει τα αιμοφόρα αγγεία του παγκρέατος με αυτά του δέκτη ασθενή. Το όργανο συνήθως μεταφέρεται με ένα τμήμα του δωδεκαδακτύλου, οπότε το τελευταίο συγχωνεύεται απευθείας με το έντερο ή την ουροδόχο κύστη του λήπτη.
Εάν η μεταμόσχευση παγκρέατος σχετίζεται με μεταμόσχευση νεφρού, η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει έως και 6 ώρες. Η αυξημένη διάρκεια εξηγεί την υψηλή εκτιμώμενη αποτελεσματικότητα.
Διαβάστε επίσης: Πρώιμα σημάδια του καρκίνου που το 90% των ανθρώπων αγνοούν
Γιατί μερικοί άνθρωποι χρειάζονται μεταμόσχευση παγκρέατος;
Το πάγκρεας είναι το όργανο που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή ινσουλίνης, μια αναβολική ορμόνη ικανή να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Οι διαβητικοί ασθενείς χαρακτηρίζονται από ανισορροπία ή απουσία παραγωγής ινσουλίνης.
Η μεταμόσχευση παγκρέατος καθιστά δυνατή την ανάκτηση της φυσιολογικής ικανότητας παραγωγής ινσουλίνης, μειώνοντας τις αλλοιώσεις και τις επιπλοκές που σχετίζονται με τον διαβήτη. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία δεν είναι το θεραπευτικό πρότυπο.
Η πιο κοινή ένδειξη για αυτή τη διαδικασία είναι σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, λόγω της ανάγκης συνεχούς εξωτερικής χορήγησης της ορμόνης. Ωστόσο, οι γιατροί έχουν επισημάνει ότι ορισμένοι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν από αυτήν την παρέμβαση.
Η συσχέτιση του διαβήτη με νεφρικές αλλοιώσεις ήταν αυτό που παρακίνησε την ανάπτυξη της χειρουργικής τεχνικής. Αυτό το γεγονός εξηγεί γιατί οι περισσότερες από αυτές τις διαδικασίες πραγματοποιούνται ταυτόχρονα ή πριν από τη μεταμόσχευση νεφρού.
Κίνδυνοι από τη μεταμόσχευση παγκρέατος
Οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος είναι μια επεμβατική χειρουργική διαδικασία, επομένως έχει τις επιπλοκές της, όπως συμβαίνει με όλες τις άλλες μεταμοσχεύσεις. Οι γενικοί κίνδυνοι της επέμβασης περιλαμβάνουν ανεπιθύμητες ενέργειες σε φάρμακα και αναπνευστικές αλλοιώσεις που σχετίζονται με αναισθητικά.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν επιπλοκές εγγενείς στη μεταμόσχευση παγκρέατος, συμπεριλαμβανομένου του σχηματισμού θρόμβου, συριγγίων, φλεγμονής του παγκρέατος, λοιμώξεων και απόρριψης οργάνων.
1. Θρόμβωση
Η θρόμβωση είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους κινδύνους της μεταμόσχευσης παγκρέατος, ο οποίος εκδηλώνεται τις πρώτες λίγες μετεγχειρητικές ημέρες. Συνήθως σχηματίζονται θρόμβοι στο φλεβικό σύστημα ως αποτέλεσμα αγγειακών βλαβών ή αιμοδυναμικών αλλοιώσεων.
Αυτή η επιπλοκή ευθύνεται για την πρόωρη απώλεια του οργάνου στο 5% έως 6% των περιπτώσεων. Για το λόγο αυτό, ο ειδικός συνήθως συνταγογραφεί ηπαρίνη και αντιαιμοπεταλιακούς παράγοντες μετά την επέμβαση, ως προληπτικό μέτρο.
2. Συρίγγια
Αυτά συμβαίνουν συνήθως σε συνδυασμό με το όργανο δότη. Είναι αποτέλεσμα τεχνικών βλαβών ή μειωμένης ροής αίματος στον ιστό, ενώ οι γιατροί συνδέουν την καθυστερημένη εμφάνισή τους με ιογενείς λοιμώξεις ή απόρριψη μοσχεύματος.
Προς το παρόν, η συχνότητά τους έχει μειωθεί, χάρη στην ιατρική δράση. Τα συρίγγια συνήθως απαιτούν χειρουργική αποκατάσταση και ειδική ιατρική θεραπεία.
3. Παγκρεατίτιδα
Η φλεγμονή του παγκρέατος εμφανίζεται ως άμεση μετεγχειρητική επιπλοκή. Αυτό συμβαίνει ως αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο διατηρήθηκε το όργανο πριν από την επέμβαση και τον χειρισμό του.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η παγκρεατίτιδα είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενη και δεν επηρεάζει τη λειτουργικότητα του οργάνου.
4. Λοιμώξεις
Η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος και το ίδιο το ζήτημα της διαβητικής υγείας αυξάνουν τον κίνδυνο λοιμώξεων. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να καθιερωθεί αντιβιοτική θεραπεία και συνεχής παρακολούθηση.
5. Οξεία απόρριψη
Η απόρριψη του παγκρέατος συμβαίνει σε περισσότερο από το 20% των μεταμοσχευμένων ασθενών. Σε αυτή την κατάσταση, η έγκαιρη θεραπεία είναι απαραίτητη προκειμένου να επιτευχθεί η καλύτερη πρόγνωση για τον ασθενή.
Προετοιμασία για μεταμόσχευση παγκρέατος
Η μεταμόσχευση παγκρέατος περιλαμβάνει μια πολύπλοκη διαδικασία προετοιμασίας, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Διαφορετικές μεταβλητές το ορίζουν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διαδικασία.
Πριν από τη διαδικασία
Μόλις ο ειδικός δείξει την ανάγκη για μεταμόσχευση παγκρέατος, θα ψάξει πληροφορίες σχετικά με τα κέντρα που είναι κατάλληλα για τη διαδικασία. Ομοίως, ο ασθενής είναι ελεύθερος να ερευνήσει και να επιλέξει το κέντρο της προτίμησής του.
Η υπεύθυνη ομάδα θα ξεκινήσει μια περίοδο κατά την οποία θα αξιολογήσει διεξοδικά τον ασθενή. Συνήθως διαρκεί από 1 έως 2 μήνες. Επιπλέον, οι ειδικοί ζητούν διαφορετικές εργαστηριακές εξετάσεις προκειμένου να εξακριβωθεί η κατάσταση της υγείας του παραλήπτη.
Μερικές από τις εξετάσεις είναι οι εξής:
- Εξέταση αίματος
- Τεστ HIV
- Ακτινογραφία θώρακος
- Δοκιμές νεφρικής λειτουργίας
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα και ηχοκαρδιογράφημα
- Πλήρης ψυχολογική εξέταση
Μόλις καθοριστεί ότι το άτομο είναι κατάλληλο για τη διαδικασία, το ιατρικό κέντρο θα το προσθέσει στη λίστα αναμονής, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας του ασθενούς και την ανάγκη του.
Η περίοδος αναμονής για μεταμόσχευση παγκρέατος μπορεί να είναι έως και 2 χρόνια, ανάλογα με τη χώρα. Στην περίπτωση ταυτόχρονης μεταμόσχευσης νεφρού, ο χρόνος μπορεί να κυμαίνεται από 12 έως 14 μήνες.
Ομοίως, ενώ περιμένετε την επέμβαση, είναι σημαντικό να διατηρήσετε μια καλή κατάσταση υγείας. Για να το κάνετε αυτό, ακολουθήστε αυτές τις συστάσεις:
- Παρακολουθήστε όλες τις ιατρικές διαβουλεύσεις και ακολουθήστε τις οδηγίες του ειδικού
- Διατηρήστε ένα υγιές βάρος, με ισορροπημένη διατροφή και ελαφριά έως μέτρια άσκηση
- Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ και καπνού
- Εκτελέστε χαλαρωτικές δραστηριότητες που συμβάλλουν στην ψυχολογική υγεία
Προετοιμάστε όλα όσα χρειάζεστε
Κατά τη διάρκεια της επέμβασης
Οι γιατροί κάνουν μεταμόσχευση παγκρέατος υπό γενική αναισθησία. Μπορούν να χορηγήσουν την αναισθησία ως αέριο ή ως ενδοφλέβια ένεση.
Ο γιατρός θα κάνει μια τομή στην κοιλιά, την οποία θα χρησιμοποιήσει για την εμφύτευση του οργάνου και τη σωστή ενσωμάτωσή του με τα άλλα όργανα του λήπτη.
Η ιατρική ομάδα θα διατηρήσει αυστηρό έλεγχο όλων των ζωτικών σημείων του ασθενούς. Η διαδικασία διαρκεί συνήθως 3 ώρες και μερικές φορές ακόμη περισσότερο σε περίπτωση ταυτόχρονων μεταμοσχεύσεων.
Μετά τη διαδικασία
Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία, ο παραλήπτης ασθενής θα παραμείνει στη μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) για μερικές ημέρες για να παρακολουθεί τυχόν επιπλοκές. Στη συνέχεια, θα μεταφέρουν τον ασθενή σε δωμάτιο αποκατάστασης για μια εβδομάδα.
Κατά την έξοδο από το ιατρικό κέντρο, η ομάδα παρακολούθησης μπορεί να ζητήσει από τον ασθενή να παραμείνει κοντά στο κέντρο για 2 έως 3 μήνες. Ο αυστηρός ιατρικός έλεγχος και επιτήρηση είναι απαραίτητοι.
Ο ειδικός θα συνταγογραφήσει πολλά φάρμακα που πρέπει να πάρει ο ασθενής για να αποφύγει επιπλοκές. Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ευνοούν την αποδοχή του νέου οργάνου από τον οργανισμό και βοηθούν στην πρόληψη της απόρριψης. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να λαμβάνετε αντιβιοτικά για να μην αναπτυχθούν λοιμώξεις.
Συμβουλές διατροφής μετά από μεταμόσχευση παγκρέατος
Μόλις βρεθείτε στο σπίτι, είναι απαραίτητο να ακολουθήσετε μια υγιεινή διατροφή που ευνοεί την αποκατάσταση του παγκρέατος και τη διατήρηση των λειτουργιών του. Ομοίως, η διατροφή σε συνδυασμό με την άσκηση επιτρέπει τον έλεγχο του βάρους.
Επιπλέον, η αξιολόγηση από έναν ειδικό διατροφής είναι ζωτικής σημασίας. Σε γενικές γραμμές, οι κύριες συστάσεις για μια υγιεινή διατροφή μετά από μεταμόσχευση παγκρέατος είναι οι ακόλουθες:
- Διατροφή πλούσια σε ζωικές πρωτεΐνες, όπως πουλερικά, ψάρια και άπαχα κρέατα
- Υψηλό ποσοστό φρούτων και λαχανικών, τουλάχιστον 5 μερίδες την ημέρα
- Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες
- Γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών
- Μείωση της κατανάλωσης αλατιού και κορεσμένων λιπαρών
- Περιορισμός της κατανάλωσης καφεΐνης και αλκοόλ
- Άφθονο νερό και υγρά
- Αποφυγή όξινων φρούτων και χυμών, όπως το γκρέιπφρουτ και το πορτοκάλι
- Τα φάρμακα είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι
Μετά από μια επιτυχημένη μεταμόσχευση παγκρέατος, ο ασθενής δεν θα χρειάζεται πλέον να παίρνει ινσουλίνη για το υπόλοιπο της ζωής του. Επιπλέον, οι ασθένειες που σχετίζονται με υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα θα μειωθούν σε συχνότητα εμφάνισης.
Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, το σώμα θα βρίσκεται σε συνεχή απόρριψη του νέου οργάνου. Επομένως, η παρατεταμένη ανοσοκατασταλτική φαρμακευτική αγωγή, η οποία μπορεί να διατηρηθεί για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενούς, είναι το κλειδί. Επιπλέον, μια συνεχής ιατρική αξιολόγηση θα παρέχει τα εργαλεία για μια υγιή και χωρίς επιπλοκές ζωή.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Montiel M, Pardo F, Rotellar F, Valentí V, Pastor C, Álvarez Cienfuegos J. Trasplante pancreático. Anales Sis San Navarra. 2006; 29( Suppl 2 ): 113-124.
- Alba A, Morales J, Ferrario M, Zehnder C, Aguiló J, Zavala C et al. Trasplante simultáneo de páncreas y riñón en diabetes mellitus tipo 1: Experiencia de un centro en Chile. Rev. méd. Chile. 2011; 139( 1 ): 11-18.
- Esmatjes Mompó E, Ricart Brulles M. Diabetes y trasplante de páncreas. Nutr. Hosp. 2008; 23( Suppl 2 ): 64-70.
- Muñoz-Bellvís L. The odd situation of pancreas transplantation in Spain. Nefrologia. 2019 Sep-Oct;39(5):455-457.
- Jiménez-Romero C, Marcacuzco Quinto A, Manrique Municio A, Justo Alonso I, Calvo Pulido J, Cambra Molero F et al. Simultaneous pancreas-kidney transplantation. Experience of the Doce de Octubre Hospital. Cir Esp. 2018 Jan;96(1):25-34.
- Montiel MC, Pardo F, Rotellar F, Valentí V, Pastor C, Alvarez Cienfuegos J. Trasplante pancreático [Pancreatic transplant]. An Sist Sanit Navar. 2006;29 Suppl 2:113-24.