Τι είναι η πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (ΠΩΑ);

Η πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια επηρεάζει τις πιθανότητες των γυναικών να αποκτήσουν παιδιά, αν και αυτό δε συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις.

Κάποιες φορές, οι ωοθήκες παύουν να λειτουργούν φυσιολογικά πριν τα 40. Πρόκειται για ένα είδος πρόωρης εμμηνόπαυσης, γνωστό ως πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (ΠΩΑ) ή πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, αυτό το πρόβλημα μπορεί να ξεκινήσει από την εφηβεία ή τη νεανική ενήλικη ζωή. Εδώ έχουμε για εσάς όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την πρόωρη εμμηνόπαυση.

Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ή πρόωρη εμμηνόπαυση

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι γυναίκες γίνονται λιγότερο γόνιμες κοντά στην ηλικία των 40 ετών. Σε αυτή την ηλικία, ίσως αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της εμμηνόπαυσης, όπως οι ακανόνιστες περίοδοι, και οι εξάψεις. Αυτό που δεν είναι φυσιολογικό είναι όλα τα παραπάνω να συμβαίνουν πριν την ηλικία των 40 ετών.

Κάποιες φορές, η πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια συγχέεται με την πρόωρη εμμηνόπαυση. Ωστόσο, δεν είναι το ίδιο. Στις γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση, οι περίοδοί τους σταματούν πριν τα 40 έτη και δεν υπάρχει πιθανότητα να μείνουν έγκυες.

Αντιθέτως, στις γυναίκες με πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια, οι περίοδοι δεν εξαφανίζονται. Υπάρχει πιθανότητα να εμφανίζονται περιστασιακά και έτσι, υπάρχει η πιθανότητα να μπορέσουν να τεκνοποιήσουν, ακόμη και στην κατάστασή τους.

Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια

Τα αίτια

Εκτιμάται ότι στο 90% των περιπτώσεων, είναι αδύνατος ο καθορισμός των αιτιών πρόκλησης της ΠΩΑ. Οι γιατροί γνωρίζουν ότι αυτή η πάθηση σχετίζεται με προβλήματα στα θυλάκια, τα οποία είναι μικρές κύστες μέσα στις ωοθήκες. Στις ωοθήκες δημιουργούνται και αναπτύσσονται τα ωάρια.

Ορισμένες φορές, οι κύστες σταματούν να λειτουργούν ολοκληρωτικά πριν την ηλικία των 40 ετών, ενώ σε άλλες περιπτώσεις λειτουργούν αλλά όχι σωστά. Έτσι εμφανίζεται η πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Μόνο σε κάποιες περιπτώσεις το πρόβλημα σχετίζεται με μία από τις παρακάτω αιτίες:

• Μικρός αριθμός κυστών.
• Αυτοάνοσα νοσήματα
• Γενετικά νοσήματα
• Μεταβολικές διαταραχές
• Θεραπεία με ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία
• Ύπαρξη τοξινών λόγω καπνίσματος ή έκθεση σε παρασιτοκτόνα ή χημικά

Είναι επίσης γνωστό ότι μπορεί να υπάρχει προδιάθεση για πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια εξαιτίας των παραγόντων που ακολουθούν:

• Οικογενειακό ιστορικό: Γυναίκες οι οποίες έχουν μέλη στην οικογένεια με αυτή την πάθηση έχουν περισσότερες πιθανότητες για ΠΩΑ.
• Γενετικά νοσήματα: Η πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια είναι συχνότερη σε γυναίκες με γενετικά νοσήματα, όπως το σύνδρομο Turner ή το σύνδρομο εύθραυστου Χ.
• Επιπλέον ασθένειες: Τα αυτοάνοσα νοσήματα ή οι λοιμώξεις από ιούς ίσως να έχουν κάποια επιρροή.
• Θεραπείες για τον καρκίνο.
• Ηλικία: Αυτή η πάθηση είναι συχνότερη σε γυναίκες από 35 έως 40 χρονών, αν και μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Συμπτώματα και διάγνωση

Τα συμπτώματα της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας είναι όμοια με αυτά της εμμηνόπαυσης. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• Οι ακανόνιστες περίοδοι: αυτό μπορεί να συμβεί μετά την εγκυμοσύνη, τη διακοπή αντισυλληπτικών χαπιών ή απλά μπορεί να εμφανίζεται περιοδικά για αρκετά χρόνια.
• Οι εξάψεις.
• Η νυχτερινή εφίδρωση.
• Η δυσκολία σύλληψης.
• Η κολπική ξηρότητα.
• Η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας.
• Η αλλαγές στη διάθεση, η δυσκολία στη συγκέντρωση και η ευερεθιστότητα.

Ορισμένες φορές, αυτή η πάθηση μπορεί να οδηγήσει σε άλλες επιπλοκές όπως στειρότητα, οστεοπόρωση, καρδιακές παθήσεις, κατάθλιψη ή αγωνία. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί και άνοια. Για να γίνει η διάγνωση, ο/η γιατρός θα σας κάνει κάποιες ερωτήσεις και θα εκτελέσει μια πυελική εξέταση.

Συνήθως, θα ζητήσει και ορισμένους ελέγχους όπως τεστ εγκυμοσύνης, τεστ ορμόνης διέγερσης θυλάκων (FSH), έλεγχο οιστραδιόλης, έλεγχο προλακτίνης, καρυότυπο και ανάλυση γονιδίου FMR1.

Θεραπείες

Γενικά, η θεραπεία της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας επικεντρώνεται στη διόρθωση των επιπτώσεων της ανεπάρκειας οιστρογόνων. Γι’ αυτό, συμβαίνει συχνά το κύριο μέτρο να είναι η οιστρογονοθεραπεία. Κανονικά, στη χορήγηση οιστρογόνων προστίθεται και η προγεστερόνη ώστε να προστατευθεί η μήτρα.

Με αυτή τη θεραπεία ίσως υπάρχει και πάλι αιμορραγία. Όμως, δεν είναι εφικτή η ανάκτηση της λειτουργικότητας των ωοθηκών. Στις νέες γυναίκες, τα αποτελέσματα είναι θετικά συνήθως. Παρόλα αυτά, στις μεγαλύτερες, σε ηλικία, γυναίκες, υπάρχουν αποδείξεις πως μπορούν να αναπτυχθούν καρδιαγγειακά προβλήματα. Ο/η γιατρός θα εκτιμήσει τα υπέρ και τα κατά αυτής της θεραπείας για κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Επίσης, άλλη μια συχνή θεραπεία είναι η χορήγηση συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D, κυρίως για την αποτροπή της οστεοπόρωσης. Με αυτή την πάθηση μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες με την οποία μπορούν να έρθουν αντιμέτωπες οι γυναίκες είναι η πρόωρη στειρότητα. Ανάλογα με την περίπτωση, μια επιλογή για τις γυναίκες που υποφέρουν από ΠΩΑ είναι η εργαστηριακή γονιμοποίηση.

Μια γυναίκα που πάσχει από αυτή την πάθηση χρειάζεται υποστήριξη και κατανόηση. Η ύπαρξη ενός συντρόφου στον οποίο μπορείτε να στηριχθείτε ίσως είναι πολύ σημαντική για τη συναισθηματική σταθερότητα. Ομοίως, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τις ασθενείς να αντιμετωπίσουν τη διάγνωση και τις επιπτώσεις της.