Τι είναι η μυϊκή ενεργοποίηση και γιατί είναι σημαντική;

Η ενεργοποίηση των μυών, ή ΜΑΤ, είναι μια θεραπευτική μέθοδος που είναι αρκετά πρόσφατη. Θα σας πούμε τα πάντα γι' αυτήν σε αυτό το άρθρο.

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από γιατρό Leonardo Biolatto.

Τελευταία ενημέρωση: 13 Ιουνίου, 2023

Η μυϊκή ενεργοποίηση είναι μια έννοια που επιδέχεται σύγχυση και που μπορεί επίσης να βρεθεί στο Διαδίκτυο με τη μορφή τεχνικών για τη βελτίωση της στάσης του σώματος και την καταπράυνση του πόνου. Μάλιστα, υπάρχουν ακόμη και μαθήματα κατάρτισης και διεθνείς πιστοποιήσεις για όσους θέλουν να εκπαιδευτούν σε αυτή τη μέθοδο.

Από μόνη της, η μυϊκή ενεργοποίηση είναι η διαδικασία με την οποία ένας μυς συσπάται, δηλαδή κάνει τη δουλειά του, είτε εκούσια είτε ακούσια. Ενεργοποιούμε τους γλουτούς και τους κοιλιακούς για να κάνουμε τη σανίδα, για παράδειγμα, ώστε να κρατήσουμε τη στάση για τον προβλεπόμενο χρόνο.

Έχουμε όμως και τις τεχνικές MAT (muscle activation techniques) ή τεχνικές ενεργοποίησης μυών (ΤΜΑ). Πρόκειται για μια μορφή θεραπείας για νευρομυϊκές διαταραχές που προκαλούν πόνο, αδυναμία και ανισορροπία.

Τι είναι η μυϊκή ενεργοποίηση ή αλλιώς ΜΑΤ;

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Greg Roskopf, ένας ειδικός στην υγεία και τη φυσική κατάσταση, πρότεινε μια θεωρία για να εξηγήσει γιατί πολλοί άνθρωποι είχαν μυϊκές ενοχλήσεις που δεν λύνονταν με τις συνήθεις τεχνικές φυσιοθεραπείας. Γι’ αυτόν, ο αποτελεσματικός τρόπος ήταν να αναζητηθούν ανισορροπίες που θα εξηγούσαν τον πόνο από μια άλλη οπτική γωνία.

Έτσι, πρότεινε ότι ορισμένοι ασθενείς υπέφεραν από πόνο στη μία πλευρά του σώματος, για παράδειγμα, επειδή δεν ενεργοποιούσαν με αρκετή ακρίβεια την αντίθετη πλευρά. Και αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί σε μια κακή σύνδεση μεταξύ των νευρώνων και του μυϊκού ιστού ή σε μια αναστολή στην επικοινωνία του νευρικού συστήματος με τον μυ.

Ανέπτυξε συγκεκριμένες τεχνικές για να λύσει αυτό που διαπίστωσε ότι αποτελούσε πρόβλημα. Οι τεχνικές αυτές ξεκινούν με μια διάγνωση που κάνει ο ειδικός, μέσω της οποίας καταφέρνει να εντοπίσει τις μη ενεργοποιημένες περιοχές.

Στη συνέχεια, η θεραπεία στοχεύει στη μυϊκή ενεργοποίηση των περιοχών αυτών που έχουν ξεχαστεί από το νευρικό σύστημα. Με διαφορετικές προσεγγίσεις, διεγείρονται η συστολή και η τάση στις περιοχές που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Οι λόγοι του προβλήματος

Συνοψίζοντας λοιπόν τη θεωρία της μυϊκής ενεργοποίησης, θα λέγαμε ότι υπάρχουν 3 τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να δημιουργηθεί νευρομυϊκός πόνος που θα μπορούσε να λυθεί με τις τεχνικές ΤΜΑ:

• Αναστολή: ο εγκέφαλος θα μπορούσε να αναστείλει τη νευρική μετάδοση σε ορισμένους νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για την ενεργοποίηση των μυών. Γιατί θα το έκανε αυτό; Σε γενικές γραμμές, για να προστατεύσει τις δομές ή επειδή ανιχνεύει ότι δεν χρησιμοποιούνται. Δηλαδή, επειδή υπάρχει ένας τραυματισμός ή μια επαναλαμβανόμενη κίνηση που θα προκαλούσε βλάβη ή επειδή η καθιστική ζωή προειδοποιεί το νευρικό σύστημα ότι το συγκεκριμένο μέρος δεν χρησιμοποιείται.
• Αδυναμία: Είναι πιθανό να έχετε αδύναμους μύες. Αυτό θα σήμαινε ότι δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν τη συγκεκριμένη λειτουργία που τους αντιστοιχεί. Δεν συσπώνται με την επαρκή δύναμη που απαιτείται στο ανατομικό πλαίσιο στο οποίο παρεμβάλλονται ή δεν εκτελούν την κίνηση που τους ζητάμε σε μια άσκηση ή ένα άθλημα. Αυτή η αδυναμία θα αναγκάσει τον εγκέφαλο να ενεργοποιήσει άλλους κοντινούς ή μακρινούς μύες για να εκτελέσουν την ενέργεια. Αυτό ευνοεί τους τραυματισμούς, επειδή οι άλλοι ενεργοποιημένοι ιστοί δεν είναι εκπαιδευμένοι για τη νέα αυτή λειτουργία.
• Ανισορροπία: Η μυϊκή ανισορροπία θα είναι συνέπεια των δύο προηγούμενων προβλημάτων. Το ένα μέρος του σώματος αναπτύσσεται πολύ περισσότερο από το άλλο. Ως εκ τούτου, υπάρχουν μύες με καλό τόνο και δύναμη που επισκιάζουν τους υπόλοιπους και δεν τους επιτρέπουν να ενεργοποιηθούν. Είναι σαν το ασθενέστερο μέρος να μπαίνει σε μια χρόνια λειτουργία εξοικονόμησης ενέργειας.

Τεχνικές για την μυϊκή ενεργοποίηση

Οι τεχνικές TMA εκτελούνται από άτομα που έχουν εκπαιδευτεί σε αυτόν τον τομέα. Ανάλογα με τη χώρα και την ισχύουσα υγειονομική νομοθεσία, ο επαγγελματίας μπορεί να είναι φυσιοθεραπευτής, αλλά μπορεί και όχι.

Μπορεί επομένως να αποτελεί ειδικότητα στο πλαίσιο της κινησιολογίας ή της εναλλακτικής θεραπείας. Και στις δύο μεθόδους, ο τεχνικός ή ο επαγγελματίας πραγματοποιεί μια προκαταρκτική διάγνωση για να εντοπίσει ανασταλμένες, εξασθενημένες ή μη ισορροπημένες περιοχές. Στη συνέχεια εφαρμόζει τις τεχνικές ΜΑΤ.

Υπάρχουν όμως και κάποιες ασκήσεις ενεργοποίησης των μυών που είναι χρήσιμο να εκτελούνται στο σπίτι. Πριν προχωρήσετε σε μια πιο έντονη ρουτίνα, αυτές οι εναλλακτικές λύσεις χρησιμεύουν ως προθέρμανση.

1. Ισομετρικές κινήσεις

Οι ισομετρικές κινήσεις είναι σε θέση να ενεργοποιήσουν το μυϊκό σύστημα, αποφεύγοντας ορισμένα από τα μειονεκτήματα των συγκεντρωτικών ασκήσεων. Οι τελευταίες είναι εκείνες που μικραίνουν τις μυϊκές ίνες ενάντια στην αντίσταση, όπως συμβαίνει όταν σηκώνουμε έναν αλτήρα προς τον ώμο μας.

Το πρόβλημα με τις συγκεντρωτικές ασκήσεις είναι ότι, αν επαναλαμβάνονται πολύ συχνά, ενισχύουν ορισμένες ίνες ενώ αφήνουν άλλες αγύμναστες. Ως αποτέλεσμα, μια περιοχή του σώματος γίνεται ισχυρότερη, αλλά η άλλη αποδυναμώνεται.

Οι ισομετρικές ασκήσεις δεν αλλάζουν το μήκος της μυϊκής ίνας. Δηλαδή, το άτομο παραμένει σε στατική σύσπαση και δεν υπάρχει αισθητή μετατόπιση. Αυτό βελτιώνει τη νευρομυϊκή ισορροπία και μπορεί να εκτελεστεί με ευκολία αν κάνουμε την ισομετρική σανίδα ή ένα στατικό κάθισμα.

2. Ανυψώσεις γονάτων χωρίς κρούση

Πριν ξεκινήσουν για τρέξιμο, οι δρομείς μπορούν να κάνουν κάποιες κινήσεις προθέρμανσης που ενεργοποιούν ολόκληρο το κάτω μέρος του σώματος. Μία από αυτές είναι η ανύψωση των γονάτων πάνω από το επίπεδο του ισχίου, χωρίς όμως να τρέχουν στη θέση τους και να επαναφέρουν το πόδι στην αρχική του θέση χωρίς κρούση.

Το μυστικό αυτής της μυϊκής ενεργοποίησης είναι η ηρεμία για να ολοκληρωθεί το τόξο της άρθρωσης και να μην κατέβουμε με πολλή δύναμη. Επιδιώκουμε να διεγείρουμε τον μυϊκό ιστό, όχι να αρχίσουμε να τρέχουμε. Στη συνέχεια, με το τρέξιμο, θα χρησιμοποιηθούν οι συνήθεις μύες.

3. Ψηλάφηση

Με την ψηλάφηση, διεγείρουμε μυϊκούς ιστούς που θα μπορούσαν να είναι ανασταλμένοι. Απλά και μόνο το άγγιγμα ανενεργών μυϊκών μαζών στέλνει ένα σήμα στον εγκέφαλο για κάποια συστολή.

Είναι δύσκολο να εντοπίσουμε ποιες περιοχές πρέπει να αγγίξουμε αν δεν είμαστε εκπαιδευμένοι στην ΤΜΑ. Παρόλα αυτά, μια καλή ιδέα είναι να ψηλαφούμε τις περιοχές που ξέρουμε ότι χρησιμοποιούμε λιγότερο συχνά.

Αν κάνουμε πάντα δουλειά δύναμης στο γυμναστήριο, επικεντρωνόμαστε στο πάνω μέρος του σώματος και δεν πάμε ποτέ για τρέξιμο, θα μπορούσαμε να ξοδέψουμε λεπτά ψηλαφώντας τους γλουτούς, τους τετρακέφαλους και τις γάμπες. Είναι ένας τρόπος να προειδοποιήσουμε τον εγκέφαλο να μην απενεργοποιήσει αυτούς τους λιγότερο χρησιμοποιούμενους μύες.

Η μυϊκή ενεργοποίηση έχει ακόμα δρόμο μπροστά της

Η τεχνική της μυϊκής ενεργοποίησης δεν είναι αποδεκτή από όλους τους επαγγελματίες υγείας. Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί και χρειάζονται περισσότερες επιστημονικές μελέτες για να διαπιστωθεί το πραγματικό της πεδίο εφαρμογής.

Προς το παρόν, γνωρίζουμε ότι δεν ισχύει το ίδιο για τα παιδιά με τους ενήλικες. Στην παιδική ηλικία δεν υπάρχουν οι ίδιες ανάγκες όπως στην ενηλικίωση, όπως επίσης δεν υπάρχει συνήθως γυμναστική δύναμης, γεγονός που περιορίζει τη συχνότητα εμφάνισης αναστολών ή αθλητικών τραυματισμών.

Για τους ηλικιωμένους, ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενεργοποίηση των κοιλιακών μυών που μειώνει τον πόνο στην πλάτη . Ωστόσο, υπάρχουν έρευνες που διευκρινίζουν ότι δεν επωφελούνται όλοι από αυτήν και ότι πρέπει να υπάρχει εξατομικευμένη θεραπεία.

Προς το παρόν, συμβουλευτείτε έναν έμπιστο επαγγελματία υγείας. Ξεκινήστε με έναν φυσικοθεραπευτή, ο οποίος μπορεί να σας καθοδηγήσει, να σας διαγνώσει και να σας συστήσει μια συνεδρία ΤΜΑ ή όχι.