Οπιοειδή φάρμακα: Πού μπορούν να χρησιμοποιηθούν

Τα οπιοειδή είναι ένας τύπος φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από τον πόνο. Χωρίζονται σε αρκετές κατηγορίες στις οποίες θα ρίξουμε μια ματιά στο σημερινό μας άρθρο.

Έχει εξετασθεί και εγκριθεί από: βιοτεχνολόγο Alejandro Duarte.

Έχει γραφτεί από Equipo Editorial

Τελευταία ενημέρωση: 22 Δεκεμβρίου, 2022

Η προσπάθεια καταπράυνσης του πόνου είναι από τις μόνιμες αναζητήσεις της ανθρωπότητας. Όπως και πολλά άλλα φάρμακα, έτσι και τα οπιοειδή φάρμακα μπορούν να ανακουφίσουν από τον πόνο.

Σε αυτό το άρθρο, θα ρίξουμε μια κοντινή ματιά στη χρήση τους.

Οπιοειδή φάρμακα – Κατηγοριοποίηση

Τα οπιοειδή χωρίζονται βάσει του φυσικού τρόπου με τον οποίο συνδέονται με τους υποδοχείς.

Έτσι λοιπόν έχουμε:

• Γνήσιους αγωνιστές.
• Ανάμεικτους αγωνιστές-ανταγωνιστές.
• Μερικούς αγωνιστές.
• Γνήσιους ανταγωνιστές.

Γνήσιοι αγωνιστές

Τα οπιοειδή φάρμακα που είναι γνήσιοι αγωνιστές ενώνονται απευθείας με τους υποδοχείς τύπου μ. Εξαιτίας αυτού, προκαλούνται αναλγησία, ευφορία, υποαερισμός, δυσκοιλιότητα, ναυτία, εμετός, και κατακράτηση ούρων.

Λόγω της πληθώρας παρενεργειών οι οποίες όμως πρέπει να λάβουν χώρα προκειμένου να ενεργοποιηθούν οι υποδοχείς, αυτά τα φάρμακα δε χρησιμοποιούνται συχνά ως παυσίπονα.

Παραδείγματος χάρη, η μορφίνη είναι ένας γνήσιος αγωνιστής. Όσο μεγαλύτερη η δόση του φαρμάκου, τόσο μεγαλύτερη η αναλγητική του δράση. Όμως, προκαλεί και πολλές παρενέργειες.

Επιπλέον, η ηρωίνη είναι ένα ακόμη αναλγητικό. Παρόλα αυτά, εξαιτίας του μεγάλου εθισμού που προκαλεί, πολλές χώρες δεν εγκρίνουν τη χρήση της.

Εν ολίγοις, οι γνήσιοι αγωνιστές είναι οπιοειδή φάρμακα τα οποία συμπεριφέρονται ως αγωνιστές και είναι πολύ δραστήρια. Χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ειδών πόνου, όπως:

• Μετεγχειρητικό πόνο.
• Σοβαρό χρόνιο πόνο ανθεκτικό σε άλλα παυσίπονα.
• Καρκίνο.
• Περιοδικό πόνο αλλά με έντονη ισχύ.
• Πόνο που σχετίζεται με έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Οπιοειδή φάρμακα – Ανάμεικτοι αγωνιστές-ανταγωνιστές

Αυτή η ομάδα οπιοειδών φαρμάκων δεν είναι συγκεκριμένη, δηλαδή έχουν μερική αγωνιστική και ανταγωνιστική δράση. Μπορούν να αλληλεπιδρούν με τους μ-υποδοχείς, όπως και με τους κ-υποδοχείς.

Η ενεργοποίηση των κ-υποδοχέων προκαλεί και αυτή αναλγησία. Ωστόσο, η δράση τους είναι λιγότερο δυνατή από την ενεργοποίηση των μ-υποδοχέων. Σε αυτή την περίπτωση, το φάρμακο πετυχαίνει μια αναλγητική δράση μέσα από την ενεργοποίηση δύο υποδοχέων.

Επίσης, αυτά τα φάρμακα δεν προκαλούν υποαερισμό. Όμως, προκαλούν μια σειρά ανεπιθύμητων παρενεργειών όπως παραισθήσεις, αγωνία, και εμετό.

Μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε εθισμό, αλλά αυτό δε συνδέεται με τους γνήσιους αγωνιστές από τους μ-υποδοχείς.

Σε αυτή την ομάδα, μπορούμε να βρούμε την πενταζοκίνη,  ένα μέτριο αναλγητικό με δράση τρεις φορές μικρότερη από αυτή της μορφίνης και της ναλμπουφίνης.

Γενικά, η κύρια χρήση αυτών των φαρμάκων προορίζεται για την αντιμετώπιση μέτριου έως έντονου πόνου.

Μερικοί αγωνιστές

Οι μερικοί αγωνιστές “συγγενεύουν” με τους υποδοχείς οπιοειδών αλλά η δραστηριότητά τους να είναι χαμηλότερη από εκείνη των γνήσιων αγωνιστών. Αυτός είναι και ο λόγος όπου τα τελευταία ίσως λειτουργούν και ως ανταγωνιστές.

Ένα παράδειγμα αυτής της ομάδας είναι η βουπρενορφίνη η οποία έχει αναλγητική δράση 20 με 30 φορές μεγαλύτερη από τη μορφίνη. Αλληλεπιδρά με διάφορους τύπους υποδοχέων, πράγμα που την κάνει να δρα πιο αργά όταν δημιουργείται εξάρτηση.

Οι παρακάτω χρήσεις είναι οι κυριότερες της ομάδας των μερικών αγωνιστών:

• Αντιμετώπιση μέτριου ή έντονου πόνου.
• Προ ή μετεγχειρητική αναλγησία.
• Αντιμετώπιση εξάρτησης σε άλλα οπιοειδή όπως είναι η ηρωίνη.

Οπιοειδή φάρμακα – Γνήσιοι ανταγωνιστές

Αυτά τα φάρμακα είναι οπιούχα και έλκονται από τους υποδοχείς οπιοειδών αλλά δεν έχουν ουσιαστική δράση. Επιπλέον, αυτή τους η έλξη εκτείνεται στους τρεις κύριους τύπους υποδοχέων οπιοειδών.

Σε αυτή την ομάδα μπορούμε να βρούμε τη ναλοξόνη. Η κύρια χρήση της γίνεται στην αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών για την αναστροφή της δράσης της υπερδοσολογίας οπιοειδών η οποία μπορεί να θέση σε κίνδυνο τη ζωή του/ης ασθενούς.

Η ναλοξόνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μετά το χειρουργείο για ν’ αναστρέψει τη δράση των οπιοειδών που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια του. Ακόμη μία χρήση των οπιοειδών είναι η χορήγησή τους σε νεογέννητα μωρά μέσω ένεσης για τη μείωση της δράσης των οπιοειδών που λάμβανε η έγκυος πριν τη γέννα.