Η καρέκλα σκέψης: Είναι χρήσιμη για τη διδασκαλία των παιδιών;

Η καρέκλα σκέψης δεν ευνοεί τη μάθηση, καθώς δεν σηματοδοτεί ποια συμπεριφορά θέλουμε να μάθουν ή να αλλάξουν τα παιδιά. Αντιθέτως, γίνεται αντιληπτή ως τιμωρία.

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από ψυχολόγο Maria Fatima Seppi Vinuales.

Τελευταία ενημέρωση: 30 Ιανουαρίου, 2023

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η καρέκλα σκέψης ήταν ένα από τα πιο διαδεδομένα βοηθήματα των γονέων. Λειτουργεί ή όχι;

Υπάρχουν διιστάμενες απόψεις. Ο καθένας έχει τη δική του εμπειρία. Η αλήθεια είναι ότι δεν χρειάζονται όλα τα παιδιά το ίδιο πράγμα.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό να το έχουμε κατά νου. Η αποτελεσματικότητα ορισμένων τεχνικών εξαρτάται από το επίπεδο ωριμότητάς τους, την ηλικία τους, την προσωπικότητά τους, τον χρόνο εφαρμογής και πολλούς άλλους παράγοντες.

Γιατί η καρέκλα σκέψης δεν συνιστάται για τα παιδιά;

Η καρέκλα σκέψης είναι μια τεχνική που υπάρχει στη ζωή των γονέων και των εκπαιδευτικών εδώ και πολύ καιρό. Ωστόσο, καθώς γνωρίζουμε και μαθαίνουμε περισσότερα για την παιδική ηλικία και την ανάπτυξή της, διευρύνεται και το ρεπερτόριο των συνιστώμενων τεχνικών.

Σήμερα, η καρέκλα σκέψης δεν συνιστάται από πολλούς ειδικούς.

Χρησιμοποιείται όταν ένα παιδί έχει συμπεριφερθεί λανθασμένα. Επομένως, ζητείται από το παιδί να πάει μόνο του στην καρέκλα σκέψης και να αναλογιστεί τη συμπεριφορά του.

Όπως υποδηλώνει και το όνομά της, στόχος είναι να καλέσει σε αναστοχασμό για μια συμπεριφορά. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι οι σκέψεις στην παιδική ηλικία και στην ενήλικη ζωή είναι εντελώς διαφορετικές.

Ας σκεφτούμε την προοδευτική ανάπτυξη του εγκεφάλου. Μόνο με την πάροδο του χρόνου επιτυγχάνουμε την κατάκτηση διαφόρων λειτουργιών, όπως οι εκτελεστικές λειτουργίες, οι οποίες μας βοηθούν να σχεδιάζουμε, να οργανώνουμε, να παίρνουμε αποφάσεις και να ελέγχουμε τις παρορμήσεις.

Πριν λοιπόν πούμε στα παιδιά να πάνε στην καρέκλα της σκέψης, αξίζει να αναρωτηθούμε τι πρόκειται να σκεφτούν. Θα σκεφτούν αυτό που θέλουμε να σκεφτούν; Είναι πολύ πιθανό να μην το κάνουν. Πολλά από αυτά δεν έχουν ακόμη την ευκαιρία.

Ακόμα και το να τα στέλνουμε απλώς στην καρέκλα της σκέψης δεν προάγει κανενός είδους μάθηση. Δεν δείχνει προς την κατεύθυνση της επιθυμητής συμπεριφοράς.

Εξακολουθεί να είναι μια τιμωρία

Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με το μήνυμα που στέλνουμε. Ένας πατέρας που λέει στην κόρη του “θα σε βάλω τιμωρία στη γωνία να σκεφτείς τι έκανες” οδηγεί σε μια λανθασμένη αντίληψη σχετικά με το τι συνεπάγεται η πράξη της σκέψης. Με άλλα λόγια, το αντίθετο από αυτό που περιμένουμε!

Η καρέκλα της σκέψης θεωρείται επίσης μεταμφιεσμένη τιμωρία. Αντί να προάγει τη σκέψη, οδηγεί στις 4 συνέπειες της τιμωρίας:

1. Επαναστατικότητα.
2. Τιμωρία.
3. Απόσυρση.
4. Δυσαρέσκεια.

Την αντιλαμβάνονται επίσης ως τιμωρία επειδή το μήνυμα προς το παιδί είναι ότι αποσύρουμε τη στοργή μας από αυτό. Στην πραγματικότητα, αυτό που πρέπει να μεταφέρουμε είναι ότι οι πράξεις τους έχουν συνέπειες και ότι μία από αυτές μπορεί να είναι ο γονικός θυμός ή η δυσφορία. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν τα αγαπάμε πια.

Αντίθετα, για να μην πληγεί η αυτοεκτίμησή τους, πρέπει επίσης να είμαστε σε θέση να επικοινωνήσουμε ότι τα αγαπάμε τόσο όταν κάνουν πράγματα σωστά όσο και όταν αυτό δεν συμβαίνει. Θα πρέπει να τα ενθαρρύνουμε να διορθώσουν τη συμπεριφορά τους.

Μερικές εναλλακτικές λύσεις στην καρέκλα σκέψης

Αντί να προτείνουμε τη γωνιά σκέψης ή την καρέκλα σκέψης, μπορούμε να απευθυνθούμε στη συζήτηση σκέψης, όπως την αποκαλεί ο ψυχολόγος Álvaro Bilbao. Πρόκειται για την ενσυναίσθηση με τα παιδιά, την παροχή ενδείξεων και την καθοδήγησή τους να σκεφτούν γιατί μια συγκεκριμένη συμπεριφορά ή στάση δεν είναι η καταλληλότερη.

Η χρήση του διαλόγου έχει την τεράστια δυνατότητα ότι μας επιτρέπει επίσης να τα γνωρίσουμε για να τα κατανοήσουμε και έτσι να μπούμε στη θέση τους. Ίσως, να έρθουμε πιο κοντά στην κατανόηση του γιατί ενήργησαν με τον τρόπο που ενήργησαν. Πρόκειται για άνοιγμα και εγγύτητα.

Στο βιβλίο τους Πειθαρχία χωρίς δράματα, οι Daniel Siegel και Tyna Payne Bryson προτείνουν ως αντικατάσταση ένα είδος γωνίας συναισθημάτων και ηρεμίας. Δηλαδή, ένα μέρος όπου τα παιδιά μπορούν να αποσυρθούν για λίγο για να ηρεμήσουν, βρίσκοντας οικεία αντικείμενα.

Μόλις ηρεμήσουν λίγο, είναι σημαντική η καθοδήγηση και η συνοδεία του ενήλικα, ο οποίος θα πρέπει να καθοδηγήσει τον προβληματισμό. Είναι καλό να χρησιμοποιούνται ερωτήσεις για την ενθάρρυνση της ενσυναίσθησης:

• Τι σκέφτεσαι για αυτό που συνέβη;
• Πώς νομίζεις ότι αισθάνεται ο αδελφός σου μετά το χτύπημα;
• Πώς θα ένιωθες εσύ αν ήσουν στη θέση του;

Είναι βασικό να τα βοηθήσετε να σκεφτούν διαφορετικές εναλλακτικές λύσεις κατά την επίλυση μιας σύγκρουσης. Για παράδειγμα:

• Τι θα μπορούσες να είχες κάνει διαφορετικά για να κάνεις τον αδελφό σου να σου δώσει πίσω το παιχνίδι;
• Πώς θα ένιωθες αν την επόμενη φορά προσπαθούσες με…;

Με τη σειρά μας, θα πρέπει να τους επισημάνουμε τη θετική συμπεριφορά που θα θέλαμε να έχουν. Για παράδειγμα, αν θέλετε το παιδί σας να σταματήσει να παίζει με το φαγητό ενώ τρώει, μπορείτε να πείτε: “Ωραία, η Μαρία τελειώνει το φαγητό της και θα μπορέσει να παίξει σύντομα!”. Μερικές φορές αυτά τα σχόλια τα κάνουν να θέλουν και αυτά να αναγνωριστούν και να μιμηθούν τη συμπεριφορά των συνομηλίκων τους.

Μάθετε να κοιτάτε με τα μάτια των παιδιών

Κάποιες σκανταλιές ή αταξίες των παιδιών πρέπει να σχετικοποιούνται. Οι ενήλικες μπαίνουν συχνά στον πειρασμό να θέτουν συνεχώς όρια, ακόμη και κάτω από κοινωνική πίεση. Έτσι, κάθε δραστηριότητα, ακόμη και αυτές που δεν εγκυμονούν κινδύνους, καταλήγουν να γίνονται “όχι“.

Είναι απαραίτητο να μπούμε στη θέση τους και να καταλάβουμε γιατί τα ίδια θέτουν τον εαυτό τους σε δοκιμασία. Θέλουν να εξερευνήσουν τον κόσμο γύρω τους και καθοδηγούνται από περιέργεια και κίνητρα. Πρέπει επίσης να μάθουν, σιγά-σιγά, να μπορούν να αυτορρυθμίζονται.

Αν και πολλοί άνθρωποι θα εκπλαγούν από αυτό, πρέπει να σκεφτούμε τα όρια που μπορούν να σπάσουν και να αμφισβητηθούν. Αποτελούν επίσης μέρος της μάθησης, αλλά χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι δεν αντιπροσωπεύουν κανέναν κίνδυνο. Φυσικά, πρέπει να είμαστε συνεπείς για να μην τα μπερδεύουμε.

Ας μάθουμε να είμαστε γονείς θετικοί και συνεργατικοί με τα παιδιά. Έχουν και αυτά κάτι να μας διδάξουν.

Ας ευθυγραμμίσουμε τις προσδοκίες μας με τις πραγματικές δυνατότητες ανταπόκρισης που έχουν τα παιδιά. Αν τα κάνουμε αποθήκη των επιθυμιών και των πόθων μας, μένουμε με μια ιδανική εικόνα που δεν είναι πραγματική.

Μερικές φορές, η καρέκλα σκέψης γίνεται το εργαλείο στο οποίο εύκολα καταφεύγουμε. Ωστόσο, εμείς είμαστε αυτοί που θα έπρεπε να σκεφτούμε και να αναλογιστούμε.