Μελισσόχορτο: Πιθανά οφέλη και αντενδείξεις

Το μελισσόχορτο είναι ένα φυτό που εκτιμάται για την περιεκτικότητά του σε φαρμακολογικές ενώσεις. Για ποιο λόγο χρησιμοποιείται; Σε αυτό το άρθρο, θα τα εξηγήσουμε όλα.

Έχει εξετασθεί και εγκριθεί από: φαρμακοποιό Franciele Rohor de Souza.

Έχει γραφτεί από Daniela Echeverri Castro

Τελευταία ενημέρωση: 06 Οκτωβρίου, 2022

Το μελισσόχορτο είναι ένας ποώδης θάμνος που προέρχεται από την οικογένεια των Rosaceae. Η επιστημονική του ονομασία είναι Filipendula ulmaria και χαρακτηρίζεται από τις ψηλές συστάδες όμορφων λευκών αγριολούλουδων. Είναι ενδημικό σε υγρές περιοχές της Ευρώπης, αλλά αναπτύσσεται επίσης στην Ασία και τη Βόρεια Αμερική.

Αν και ορισμένοι το καλλιεργούν για καλλωπιστικούς σκοπούς, το φυτό περιέχει δραστικές ενώσεις όπως σαλικυλικά και τανίνες, οι οποίες του προσδίδουν φαρμακευτικές χρήσεις. Μάλιστα, όπως αναφέρεται σε μελέτη που κοινοποιήθηκε στο περιοδικό Planta Medica, του αποδίδονται αντιφλεγμονώδεις, αντιρευματικές και διουρητικές ιδιότητες. Μάθετε περισσότερα για τις χρήσεις του.

Τι είναι το μελισσόχορτο;

Το μελισσόχορτο (Filipendula ulmaria) διαθέτει εντυπωσιακές συστάδες λουλουδιών που δεσπόζουν πάνω από άλλα βότανα. Επίσης, η γύρη του χρησιμοποιείται για την παρασκευή ενός αλκοολούχου ποτού που έχει υποστεί ζύμωση με βάση το μέλι και το νερό.

Είναι πολυετές είδος που αναπτύσσεται συνήθως σε δάση, ελώδεις περιοχές, λιβάδια και υγροτόπους στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, καθώς και στην Ασία και τη Βόρεια Αμερική. Σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές, ήταν ένα φυτό που τιμούσαν οι Δρυίδες και το χρησιμοποιούσαν για να κάνουν “ερωτικά ξόρκια”.

Θεωρούνταν επίσης “μαγικό λουλούδι” και γι’ αυτό χρησιμοποιούνταν στους γάμους. Ορισμένοι πιστοί υποστήριζαν ότι η παρουσία του συνέβαλε στην ειρήνη, την αγάπη και την αρμονία. Σε κάθε περίπτωση, η χρήση του διαδόθηκε ευρέως για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με μια δημοσίευση από το Πανεπιστήμιο Southern Cross, περιέχει ουσίες που μπορούν να δράσουν φαρμακολογικά, όπως η σπιραΐνη, το σαλικυλικό μεθύλιο, το σαλικυλικό οξύ, η σαλικίνη και η σαλικυλαλδεΰδη. Είναι επίσης πηγή τανινών και πτητικών ελαίων. Μερικές ιδιότητές του είναι οι εξής:

• Αντιφλεγμονώδες και αναλγητικό
• Στυπτικό
• Αντιόξινο και αντιουλκερογόνο
• Ήπιο αντισηπτικό των ούρων
• Προσφέρει πεπτική ανακούφιση

Μελισσόχορτο και ασπιρίνη

Ένα από τα συστατικά του μελισσόχορτου – το σαλικυλικό οξύ – απομονώθηκε για πρώτη φορά το 1838. Στη συνέχεια, το 1890 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για την παρασκευή ασπιρίνης.

Στην πραγματικότητα, το όνομα αυτού του φαρμάκου προέρχεται από τον όρο spiraea, που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα για το φυτό, καθώς τα άνθη του αναπτύσσονται σε σχήμα σπείρας.

Ενώσεις στο μελισσόχορτο

Οι κύριες φυτικές ενώσεις στο μελισσόχορτο είναι οι τανίνες και τα σαλικυλικά άλατα. Αυτά ευθύνονται για ένα μεγάλο μέρος των φαρμακευτικών ιδιοτήτων του.

Σύμφωνα με το περιοδικό Molecules, το διατροφικό προφίλ αυτού του φυτού περιλαμβάνει τα εξής:

• τανίνες (ελλαγιτανίνες γνωστές ως ρουγοσίνες)
• Φλαβονοειδή (καεμφερόλη και κερκετίνη)
• Οργανικά οξέα (όπως το κιτρικό, το μηλικό και το σαλικυλικό οξύ)
• Αμινοξέα
• Ορυκτά (όπως μαγνήσιο, ασβέστιο, ψευδάργυρος, σελήνιο)

Πιθανά οφέλη από το μελισσόχορτο

Λόγω της φαρμακολογικής του σύνθεσης, το μελισσόχορτο έχει χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή ιατρική ως φυσικό φάρμακο κατά διαφόρων παθήσεων. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, οι αποδείξεις για την αποτελεσματικότητά του είναι περιορισμένες. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή και μόνο ως συμπλήρωμα.

Ένα φυσικό αντιφλεγμονώδες

Μία από τις κύριες εφαρμογές του μελισσόχορτου έχει να κάνει με τον έλεγχο των φλεγμονωδών διεργασιών. Όπως εξηγεί μελέτη που αναφέρθηκε στο Phytotherapy Research, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην περιεκτικότητά του σε πολυφαινόλες. Αφού αφομοιωθούν, φαίνεται ότι μειώνουν τους φλεγμονώδεις δείκτες αίματος.

Εν τω μεταξύ, μια μελέτη σε ζώα στο Journal of Ethnopharmacology αποκάλυψε ότι τα άνθη του μελισσόχορτου έχουν δυνατότητες ως φυσικό φάρμακο για ασθένειες με φλεγμονώδη συνιστώσα. Οι ενώσεις του θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες στη μείωση των αντιδράσεων του πόνου.

Αυτό, με τη σειρά του, εξηγεί τη χρήση του σε καταστάσεις όπως η αρθρίτιδα, οι ρευματισμοί και η ουρική αρθρίτιδα. Προς το παρόν, χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να εκτιμηθεί με ακρίβεια ο ρόλος αυτού του φυτού σε τέτοιες ασθένειες.

Δερματικές ασθένειες

Ορισμένοι χρησιμοποιούν αυτό το φυτό ως τοπική θεραπεία για τη μείωση της φλεγμονής του δέρματος ή της ακμής. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν έρευνες που να υποστηρίζουν αυτές τις ιδέες. Παρ’ όλα αυτά,  η περιεκτικότητά του σε σαλικυλικό οξύ και τανίνη είναι ευεργετική ενάντια σε αυτές τις δερματολογικές παθήσεις.

Από την άποψη αυτή, μια μελέτη στο Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology σημειώνει ότι το σαλικυλικό οξύ προάγει την απολέπιση. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να μειώσει την ακμή, τις βλάβες από τον ήλιο και τις κηλίδες.

Εν τω μεταξύ, οι τανίνες έχουν στυπτικές επιδράσεις που συμβάλλουν στον καθαρισμό των πόρων. Εξαιτίας αυτού, ορισμένα προϊόντα κατά της ακμής είναι σχεδιασμένα με εκχυλίσματα που προέρχονται από το μελισσόχορτο. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες μελέτες.

Πεπτικό σύστημα

Από την αρχαιότητα, το μελισσόχορτο χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα για την καταπολέμηση των πεπτικών διαταραχών. Συγκεκριμένα, φαίνεται να αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων όπως το E. coli και το E. faecalis, που σχετίζονται με προβλήματα όπως η τροφική δηλητηρίαση.

Εκτός από τα παραπάνω, λέγεται ότι έχει αντιόξινες ιδιότητες που μειώνουν τη δυσπεψία και τον κίνδυνο έλκους. Σε σχέση με αυτό, πρέπει να σημειωθεί ότι το μελισσόχορτο θεωρείται φυσική θεραπεία κατά του έλκους. Γιατί; Επειδή οι τανίνες του βοηθούν στο σχηματισμό ενός προστατευτικού στρώματος στο στομάχι που αναστέλλει τη δράση των οξέων. Έρευνα στο Journal of Ethnopharmacology επιβεβαιώνει αυτές τις γαστροπροστατευτικές ιδιότητες.

Ηρεμιστικό

Μία από τις παραδοσιακές χρήσεις του μελισσόχορτου είναι ως φυσικό ηρεμιστικό για τη νευρικότητα. Η κατανάλωση του αφεψήματός του μπορεί να μειώσει το αίσθημα των κόμπων στο στομάχι καθώς και το άγχος.

Διουρητικό

Υπάρχουν λίγες αναφορές στις διουρητικές ιδιότητες του φυτού αυτού. Παρόλα αυτά, στην παραδοσιακή ιατρική, χρησιμοποιείται ως σύμμαχος για την αύξηση της διούρησης και τη μείωση της κατακράτησης υγρών.

Άλλες πιθανές χρήσεις για το μελισσόχορτο

Λόγω της περιεκτικότητάς του σε σαλικυλικό μεθύλιο, το μελισσόχορτο πιστεύεται ότι έχει καρμιναλγικές ιδιότητες που βοηθούν στη μείωση των αερίων και του φουσκώματος. Αυτές οι ιδιότητες μπορούν να ενισχυθούν με την ανάμειξη του φυτού με σπόρους γλυκάνισου ή κύμινου.

Η στυπτική του δράση χρησιμοποιείται επίσης ως φυσική θεραπεία για τη διάρροια. Τόσο οι τανίνες του όσο και τα βασικά μέταλλα βοηθούν στην αποκατάσταση των φυσιολογικών λειτουργιών του πεπτικού συστήματος σε αυτή την κατάσταση.

Επίσης, πιστεύεται ότι βοηθάει στα εξής:

• Ανακούφιση από πονοκεφάλους και ημικρανίες
• Κυκλοφορικά προβλήματα
• Μείωση της κόπωσης
• Ανακούφιση από τον πόνο της εμμήνου ρύσεως
• Θεραπεία για μώλωπες και του μυϊκού πόνου (τοπικά)
• Ανακούφιση από το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα (τοπικά)
• Μείωση του πυρετού
• Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος

Παρενέργειες και αντενδείξεις του μελισσόχορτου

Λόγω των περιορισμένων στοιχείων για το μελισσόχορτο, το επίπεδο ασφάλειας και αποτελεσματικότητάς του είναι άγνωστο. Προς το παρόν, η μέτρια και περιστασιακή κατανάλωση του τσαγιού και άλλων συμπληρωμάτων θεωρείται ασφαλής για τους περισσότερους υγιείς ενήλικες.

Ωστόσο, πριν καταναλώσετε οποιοδήποτε προϊόν που περιέχει το φυτό, καλό είναι να συμβουλευτείτε έναν γιατρό. Δεν πρέπει να αποκλείονται πιθανές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα ή επιπλοκές λόγω προϋπαρχουσών καταστάσεων. Επομένως, η επαγγελματική αξιολόγηση είναι απαραίτητη.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι πρέπει να αποφεύγεται η ταυτόχρονη χρήση του με ασπιρίνη, καθώς περιέχει σαλικυλικό οξύ, το οποίο είναι η δραστική ένωση του φαρμάκου αυτού. Σε περίσσεια, μπορεί να οδηγήσει σε ναυτία, εμετό, πόνο στο στομάχι και ταραγμένη αναπνοή.

Το φυτό αντενδείκνυται στα ακόλουθα άτομα:

• Παιδιά
• Έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες
• Ασθενείς με αιμορραγικές νόσους
• Άτομα με ιστορικό αλλεργίας στην ασπιρίνη
• Ασθενείς με προ-διαγνωσμένες χρόνιες ασθένειες
• Άτομα που έχουν προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση τις επόμενες ημέρες

Δοσολογία και μορφές

Αυτή τη στιγμή, το μελισσόχορτο διατίθεται σε μορφή χύμα τσαγιού ή σε φακελάκι. Γενικά συνιστάται η κατανάλωση 4 γραμμαρίων του αποξηραμένου φυτού ανά φλιτζάνι νερό (250 ml). Μπορεί επίσης να παρασκευαστεί ως κομπρέσα για τοπική χρήση.

Προετοιμασία του τσαγιού

Ρίξτε μία κουταλιά της σούπας αποξηραμένα άνθη και φύλλα μελισσόχορτου (4 γραμμάρια) σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό. Σκεπάστε το ρόφημα και αφήστε το να μουλιάσει για 5 έως 8 λεπτά. Σουρώστε και καταναλώστε. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε ένα φακελάκι τσαγιού.

Σημείωση: αποφύγετε να φέρετε το φυτό σε βρασμό, καθώς μπορεί να χάσει την περιεκτικότητά του σε σαλικυλικό οξύ.

Προετοιμασία του καταπλάσματος

Προσθέστε περίπου 30 γραμμάρια από τα άνθη του φυτού σε ένα λίτρο ζεστό νερό. Καλύψτε το έγχυμα και αφήστε το να σταθεί μέχρι να γίνει χλιαρό. Στη συνέχεια, μουλιάστε τα επιθέματα στο υγρό και εφαρμόστε τα στην περιοχή που σας πονάει για 8 έως 10 λεπτά.

Τι πρέπει να θυμάστε για το μελισσόχορτο

Όπως και άλλα φυτά που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική, το μελισσόχορτο στερείται επαρκούς επιστημονικής έρευνας. Εξαιτίας αυτού και παρόλο που του αποδίδονται ορισμένα οφέλη, θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή.

Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσει φάρμακα ή θεραπείες που συνταγογραφούνται από γιατρό. Στην πραγματικότητα, πριν το χρησιμοποιήσετε ως συμπλήρωμα, είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία.

Γενικότερα, θεωρείται ότι έχει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιμικροβιακές και αναλγητικές δυνατότητες. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες μελέτες.