Νευρωτισμός: Τι είναι, τα συμπτώματα και η θεραπεία

Ο "νευρωτισμός" τείνει να παίρνει μια καταστροφική ερμηνεία. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διδάξουμε στους ανθρώπους τα μέσα για να αμφισβητήσουν αυτή τη στενόμυαλη και υπερβολική θεώρηση των γεγονότων.

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από ψυχολόγο Maria Fatima Seppi Vinuales.

Τελευταία ενημέρωση: 17 Οκτωβρίου, 2023

Έχουν γραφτεί πολλά για την προσωπικότητα και όλες τις μεταβλητές που επηρεάζουν την ανάπτυξή της. Κάθε θεωρητική πρόταση δίνει έμφαση σε διαφορετικά στοιχεία για την περιγραφή της προσωπικότητας. Ένα από αυτά έχει να κάνει με τον νευρωτισμό. Εσείς ξέρετε τι είναι ο νευρωτισμός;

Η προσωπικότητα είναι μια πολύπλοκη κατασκευή και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την ψυχολογία. Προσεγγίστηκε και προσεγγίζεται από διάφορα μοντέλα: δυναμικό, παραγοντικό και βιολογικό, μεταξύ άλλων. Σήμερα θα μάθουμε περισσότερα για το νευρωτισμό.

Νευρωτισμός και προσωπικότητα

Για να μιλήσουμε για τον νευρωτισμό, θα πρέπει να ξεκινήσουμε με μια γενική ιδέα για την προσωπικότητα. Η προσωπικότητα νοείται ως ένα μείγμα ιδιοσυγκρατικών παραγόντων (δηλαδή, που συνδέονται με τη βιολογία) και χαρακτηρολογικών παραγόντων (που σχετίζονται με το περιβάλλον) που επηρεάζουν τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε.

Όσον αφορά τις ιδιοσυγκρατικές μεταβλητές, η θεωρία των πέντε μεγάλων παραγόντων (5 big personality factors) αναφέρει τα εξής:

1. Ο νευρωτισμός είναι η τάση για δυσφορία και παρορμητική συμπεριφορά.
2. Η εξωστρέφεια αναφέρεται στη συμμετοχή σε κοινωνικές καταστάσεις.
3. Το άνοιγμα στις εμπειρίες, δηλαδή η περιέργεια ή το κίνητρο για νέες ιδέες.
4. Η ευγένεια αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο νιώθουμε συμπόνια και δείχνουμε ενσυναίσθηση προς τους άλλους.
5. Η υπευθυνότητα αναφέρεται στη δέσμευση ενός ατόμου σε στόχους.

Από αυτά τα χαρακτηριστικά, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο νευρωτισμός εμπεριέχει μια δυαδικότητα: είναι μια τάση για αστάθεια, αλλά ταυτόχρονο είναι αρκετά σταθερή. Δηλαδή, στην πραγματικότητα θεωρείται σταθερό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας.

Τι είναι ο νευρωτισμός και ποια είναι τα συμπτώματά του;

Ο νευρωτισμός χαρακτηρίζεται από μια τάση συναισθηματικής αστάθειας, η οποία μπορεί να εκφράζεται με συχνές εναλλαγές της διάθεσης, άγχος, προσανατολισμό στις συγκρούσεις, συναισθήματα θυμού, απαισιόδοξη θεώρηση των καταστάσεων, ενοχές και μια συνεχή εμπειρία νευρικότητας.

Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό έχει να κάνει με το πόσο πολύπλοκα βλέπουμε τα πράγματα. Πρόκειται δηλαδή για την τάση να βλέπουμε τις καταστάσεις που δεν είναι πολύπλοκες ως σύνθετες. Με τον ίδιο τρόπο, μπορεί επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθησία ή ευπάθεια.

Με αυτή την έννοια, πολλές φορές, εκφράζεται εύκολα και με ψυχοσωματικό τρόπο, με κηλίδες ή εξανθήματα στο δέρμα, τριχόπτωση ή γαστρεντερικές ενοχλήσεις.

Νευρωτισμός: Πώς να τον αντιμετωπίσετε

Το να γνωρίζουμε ότι έχουμε χαρακτηριστικά νευρωτισμού θα πρέπει να μας ενθαρρύνει να βρούμε (και να παρέχουμε) πόρους για να αντιμετωπίσουμε το άγχος. Μερικές από τις συστάσεις που πρέπει να λάβετε υπόψη σας είναι οι ακόλουθες.

Δουλέψτε πάνω στις σκέψεις σας

Πολλές από αυτές μπορεί να είναι χρωματισμένες με γνωστικές προκαταλήψεις, οι οποίες μας οδηγούν να ερμηνεύουμε την πραγματικότητα με στρεβλό τρόπο. Έτσι, μπορεί να δώσουμε υπερβολική έμφαση σε κάτι ασήμαντο ή να πάρουμε κάτι προσωπικά, ενώ στην πραγματικότητα δεν είχε καμία σχέση με εμάς.

Είναι σημαντικό να διαμορφώνουμε έναν υγιή διάλογο με τις σκέψεις μας και να αμφισβητούμε την αλήθεια τους, ώστε να δημιουργήσουμε άλλες εναλλακτικές εκδοχές και να αποφύγουμε να παγιδευτούμε σε έναν φαύλο κύκλο.

Μάθετε να διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας

Με τον νευρωτισμό, τα συναισθήματα συχνά ξεχειλίζουν και εύκολα μας καταβάλλουν.

Μερικές φορές, όλα μοιάζουν με ζωή ή θάνατο, χωρίς λύση. Υπάρχει επίσης η τάση να σκεφτόμαστε καταστροφικά.

Γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας να αρχίσετε να δουλεύετε με τα συναισθήματά σας και να μάθετε να τα αναγνωρίζετε όταν εμφανίζονται. Πρέπει να κατανοήσουμε το σήμα ή το μήνυμα που φέρνουν και να αναζητήσουμε μια απάντηση για να τα διοχετεύσουμε.

Χρησιμοποιήστε τεχνικές αυτοελέγχου και χαλάρωσης

Με αυτόν τον τρόπο, θα μάθουμε να βάζουμε φρένο σε μια στρεσογόνο κατάσταση, ώστε να δίνουμε πιο λειτουργικές και προσαρμοστικές απαντήσεις. Για παράδειγμα, αναπνεύστε βαθιά πριν δράσετε.

Αναπτύξτε πόρους για την αντιμετώπιση του στρες

Μερικές φορές, οι άνθρωποι με τάση προς τον νευρωτισμό αφήνουν τη λύση μιας σύγκρουσης στα χέρια των άλλων. Για παράδειγμα, κάποιος που έχει μια ασθένεια μπορεί να καλεί συνεχώς τον γιατρό του.

Με αυτή την έννοια, η αντίδραση γίνεται πιο παθητική, αντί να προσπαθεί να είναι πρώτα ενεργητικός. Γι’ αυτό το λόγο είναι θέμα δημιουργίας πόρων και εργαλείων που επιτρέπουν την προσαρμογή των απαντήσεων στις περιστάσεις, αντί να προσπαθείτε να εφαρμόζετε πάντα τον ίδιο κανόνα.

Η ενδυνάμωση του ατόμου (ή του εαυτού σας) και η ενίσχυση της αίσθησης αυτοπεποίθησης και αποτελεσματικότητας μπορεί ακόμη και να επιτρέψει στο άτομο να αισθανθεί καλύτερα και να μειώσει τη δυσφορία του. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας αντί να αισθάνεται κανείς εξαρτημένος από τους άλλους.

Να θυμάστε ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο

Τέλος, είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η γνώση των πτυχών της προσωπικότητάς μας πρέπει να λειτουργήσει ως αφετηρία για να βελτιώσουμε, να αλλάξουμε την ποιότητα ζωής μας, να δουλέψουμε πάνω στον εαυτό μας, να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και να αναπτυχθούμε και να προοδεύσουμε. Σε καμία περίπτωση αυτό δεν πρέπει να αποτελεί ταμπέλα ή περιορισμό.

Ο εντοπισμός ιδιοσυγκρατικών παραγόντων σχετικά με την προσωπικότητά μας δεν σημαίνει ότι είμαστε ένα παζλ που τα κομμάτια του ταιριάζουν τέλεια. Αντιθέτως, έχουμε πρόσβαση σε ένα μικρό μέρος της τεράστιας πολυπλοκότητας που είμαστε ως ανθρώπινα όντα. Στη συνέχεια, το περιβάλλον κάνει τα δικά του.

Υπό αυτή την έννοια, είναι βασικό να ανακαλύψουμε τους προστατευτικούς παράγοντες που μπορούν να μας επιτρέψουν να αναπτύξουμε υγιείς μηχανισμούς αντιμετώπισης και τους παράγοντες κινδύνου που εμπλέκονται σε αυτό το πλαίσιο. Ο νευρωτισμός μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινές συμπεριφορές και συννοσηρότητες, οπότε αν θεωρείτε ότι έχετε νευρωτική προσωπικότητα, είναι σημαντικό να μάθετε να αντιμετωπίζετε το στρες με υγιή τρόπο.