Περίσταλση: Μια καταπληκτική διεργασία

Περίσταλση είναι μια λειτουργία του ανθρώπινου σώματος η οποία μετατοπίζει ορισμένες ουσίες στα όργανα με σωληνοειδές σχήμα. Σε αυτό το άρθρο, θα σας πούμε πώς λειτουργεί.

Η περίσταλση είναι οι μυϊκές συσπάσεις στα όργανα του ανθρώπινου σώματος με σωληνοειδές σχήμα. Σε αυτά περιλαμβάνονται το γαστρεντερικό σύστημα και το ουροποιητικό σύστημα, όπου δομές με σωληνοειδές σχήμα μεταφέρουν ουσίες.

Οι συσπάσεις αυτές είναι οργανωμένες και ρυθμικές. Γίνονται με μια συχνότητα, η οποία θεωρείται φυσιολογική, μέσω του λείου μυ που βρίσκεται στα τοιχώματα των σωληνοειδών οργάνων.

Ο λείος μυς είναι αυτόνομος. Με άλλα λόγια, είναι απροαίρετος μυς. Δε μπορείτε να δώσετε εντολή σε αυτόν τον μυ να συσπαστεί. Έτσι, εξαρτάται αποκλειστικά από τις εντολές του εγκεφάλου στις οποίες δεν έχετε κανέναν έλεγχο.

Όταν ο εγκέφαλος γνωρίζει ότι υπάρχει φαγητό στο πεπτικό σύστημα, στέλνει εντολή στον λείο μυ των εμπλεκόμενων οργάνων ώστε να εκτελέσει συγκεκριμένες κινήσεις. Αυτές οι κινήσεις προκαλούν τη μεταφορά του φαγητού από το στόμα στον πρωκτό.

Ο ίδιος μηχανισμός εφαρμόζεται στο ουροποιητικό σύστημα. Όταν αντιληφθεί ο εγκέφαλος την ύπαρξη ούρων που παράγονται από τα νεφρά, στέλνει πληροφορία στους ουρητήρες ώστε να μεταφέρουν τα ούρα στην κύστη με την περίσταλση.

Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι η περίσταλση έχει τρεις κύριες λειτουργίες:

• Να προωθεί το φαγητό στο πεπτικό σύστημα.
• Να κυκλοφορεί τη χολή στο συκώτι, το οποίο είναι τμήμα του πεπτικού συστήματος.
• Να μεταφέρει τα ούρα στο ουροποιητικό σύστημα.

Τα βήματα της περίσταλσης

Επιπλέον, γίνεται ρυθμικά και οργανωμένα. Μόλις εισέλθει στο στόμα η τροφή και διαλυθεί, φτάνει στον οισοφάγο. Εκεί, η περίσταλση είναι υπεύθυνη να μεταφέρει τους βλωμούς (δείτε το διάγραμμα) που δημιουργούνται στο στομάχι. Αυτές οι κινήσεις αποτρέπουν τους βλωμούς να πάνε ξανά προς τα επάνω.

Όταν εκκρίνει γαστρικά οξέα το στομάχι και εκτελεί τις κατάλληλες ενέργειες για τους βλωμούς, το επόμενο στάδιο του ταξιδιού είναι το μικρό έντερο. Έπειτα, η περίσταλση μεταφέρει τις ουσίες στο δωδεκαδάκτυλο, τη νήστιδα και τον ειλεό. Εκεί προστίθενται τα οξέα της χολής από τη χοληδόχο κύστη.

Στο μικρό έντερο, η απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών εξαρτάται από την καλή περίσταλση, καθώς οι καλά εκτελεσμένες κινήσεις επιτρέπουν τη μετατόπιση των μικρών ουσιών στα εντερικά τοιχώματα.

Τέλος, η τροφή που έχει χωνευτεί θα αποξηρανθεί στο μεγάλο έντερο. Εκεί, οι συντονισμένες κινήσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποβολή των κοπράνων. Τόσο ο πρωκτός όσο και το ορθό εξαρτώνται από αυτές τις κινήσεις.

Αιτίες για τη μειωμένη περίσταλση

Εξαιτίας των λόγων τους οποίους θα εξηγήσουμε παρακάτω, οι περισταλτικές κινήσεις ενός ατόμου ίσως είναι πιο αργές απ’ ότι συνήθως. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσκοιλιότητα του πεπτικού συστήματος. Η δυσκοιλιότητα μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας.

Ανάμεσα στις πιο συχνές αιτίες μειωμένης περίσταλσης είναι:

• Υπερβολικά αέρια. Τόσο οι ηλικιωμένοι, όσο και τα μικρά παιδιά μπορούν να υποφέρουν περισσότερο από δυσκοιλιότητα επειδή σε αυτές τις ηλικίες υπάρχουν ανεπάρκειες στον λείο μυ.
• Διαβήτης. Αυτή η ασθένεια επηρεάζει τις νευρολογικές μεταδόσεις σε πολλά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του πεπτικού συστήματος.
• Νόσος του Πάρκινσον. Όσοι/ες υποφέρουν από αυτή τη νόσο ίσως υποφέρουν και από συχνή δυσκοιλιότητα.
• Αυτοάνοσα νοσήματα. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με σκληρόδερμα ή πολυμυοσίτιδα έχουν μειωμένη περίσταλση.
• Φάρμακα. Ορισμένα φάρμακα προκαλούν παρενέργειες όπως δυσκοιλιότητα και μειωμένη περισταλτική δραστηριότητα . Είναι σημαντικό να γνωρίζετε αυτήν την πιθανότητα πριν τα λάβετε και να συμβουλευτείτε τον/η γιατρό σας ώστε να μη φοβάστε αν συμβεί αυτό.

Αιτίες για την αυξημένη περίσταλση

Όπως μπορεί να υποφέρετε από μειωμένη περίσταλση, οι κινήσεις αυτές μπορούν να αυξηθούν προκαλώντας διάρροια. Αυτές είναι οι πιο συχνές αιτίες:

• Βακτηριακές λοιμώξεις. Τα βακτήρια που προκαλούν διάρροια συχνότερα είναι το Εσερίχια κόλι, η Σαλμονέλα, και η Σιγκέλλα. Ο/η  ασθενής μπορεί να τα λάβει από δηλητηριασμένο φαγητό ή νερό.
• Ιικές λοιμώξεις. Στα παιδιά, η αυξημένη περίσταλση προκαλείται από ιούς. Η ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη σε αυτές τις περιπτώσεις προκειμένου να αποφευχθεί η αφυδάτωση.
• Φάρμακα. Ορισμένα φάρμακα έχουν παρενέργειες, όπως υπάρχουν αυτά που προκαλούν δυσκοιλιότητα, έτσι υπάρχουν και εκείνα που προκαλούν διάρροια.
• Χρόνιες ασθένειες. Ορισμένες ιδιαίτερα συχνές ασθένειες έχουν ένα σύμπτωμα που σχετίζεται με την αυξημένη περίσταλση. Παραδείγματος χάρη, οι δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς.
• Ψυχολογικά αίτια. Το έντερο ανταποκρίνεται στις αγχωτικές καταστάσεις. Μπορεί να σας ακούγεται λογικό τώρα καθώς γνωρίζετε ότι οι κινήσεις αυτές εξαρτώνται από το νευρικό σύστημα που διεγείρει τον λείο μυ.
• Χειρουργική επέμβαση στο πεπτικό σύστημα. Όσοι/ες έχουν υποβληθεί σε επέμβαση στο έντερο, για διάφορους λόγους, ίσως υποφέρουν από μελλοντικές αλλαγές στο ρυθμό περίσταλσης, είτε από την παρεμπόδιση των ενδιάμεσων νευρικών ινών ή από μείωση της πεπτικής οδού.

Συμπέρασμα

Εν κατακλείδι, η περίσταλση είναι μια φυσιολογική σωματική λειτουργία ζωτικής σημασίας. Χωρίς αυτή, δε μπορείτε να ζήσετε φυσιολογικά. Είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά της τροφής στο πεπτικό σύστημα και των ούρων στο ουροποιητικό σύστημα.

Ωστόσο, αυτή η φυσιολογική λειτουργία μπορεί να υποστεί βλάβη. Έτσι, θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον/η γιατρό σας αν παρατηρήσετε ότι έχετε περισσότερες ή λιγότερες εντερικές κινήσεις. Εκείνος/η θα σας πει αν πρόκειται για προσωρινή αλλαγή ή αν απαιτείται συγκεκριμένη θεραπεία.