Ακαθησία: Συμπτώματα, αιτίες, θεραπείες και άλλα
Η ακαθησία είναι ένα σύνδρομο που προκαλεί μια ανεξέλεγκτη ανάγκη για κίνηση. Τα πάσχοντα άτομα βρίσκουν κάποια ανακούφιση μόνο αν βρίσκονται σε συνεχή κίνηση. Αν παραμείνουν ακίνητοι, βιώνουν βαθιά δυσφορία.
Συνηθέστερα, πρόκειται για παρενέργεια ορισμένων τύπων φαρμάκων, ιδίως των αντιψυχωσικών φαρμάκων. Υπολογίζεται ότι έως και το ένα τρίτο των ατόμων που λαμβάνουν τακτικά τέτοια φάρμακα έχουν το σύνδρομο.
Η ακαθησία πιστεύεται ότι υποδιαγιγνώσκεται, καθώς τα συμπτώματα συχνά παραβλέπονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην αποσύρεται το φάρμακο που προκαλεί την αντίδραση.
Τι είναι η ακαθησία;
Η ακαθησία ορίζεται ως μια διαταραχή της κίνησης που χαρακτηρίζεται από μεγάλη δυσκολία να παραμείνει κανείς ακίνητος, συνοδευόμενη από υποκειμενικό αίσθημα ανησυχίας. Εάν το άτομο δεν κινείται, βιώνει δυσφορία ή αίσθημα φαγούρας, για παράδειγμα.
Το σύνδρομο αυτό επηρεάζει αισθητά την ποιότητα ζωής. Έχει συσχετιστεί ακόμη και με επιθετική συμπεριφορά, ακόμη και με αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.
Στους ηλικιωμένους, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πτώσεις. Υπολογίζεται ότι η ακαθησία είναι παρούσα στο 20-75% των ατόμων που λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα.
Ανάλογα με το πότε εμφανίζεται η κατάσταση, μπορεί να είναι έχει διάφορες μορφές:
- Οξεία: Προκύπτει λίγο μετά την έναρξη μιας φαρμακευτικής αγωγής και διαρκεί λιγότερο από έξι μήνες.
- Χρόνια: Συμβαίνει όταν διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες.
- Όψιμη: Εμφανίζεται μήνες ή χρόνια μετά την έναρξη λήψης του εν λόγω φαρμάκου.
- Ακαθησία μετά από διακοπή: Αυτή εμφανίζεται κατά τη διάρκεια των έξι εβδομάδων μετά τη διακοπή ενός φαρμάκου.
Η ακαθησία συγχέεται μερικές φορές με μια άλλη διαταραχή που ονομάζεται όψιμη δυσκινησία. Η τελευταία αποτελεί επίσης παρενέργεια των αντιψυχωσικών φαρμάκων.
Η διαφορά μεταξύ της μιας και της άλλης είναι ότι στη δυσκινησία, το άτομο δεν έχει επίγνωση ότι κινείται. Με την ακαθησία, ωστόσο, το άτομο έχει επίγνωση της κίνησης.
Ακαθησία: Συμπτώματα και διάγνωση
Το κύριο σύμπτωμα της ακαθησίας είναι η επιθυμία για συνεχή κίνηση και η αδυναμία να καθίσει κανείς ακίνητος. Αυτό επηρεάζει τον κορμό, τα χέρια, τα χέρια και τα πόδια- ιδίως τα τελευταία. Για το λόγο αυτό, μερικές φορές συγχέεται με το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ναυτία
- Επιθετικότητα και διέγερση
- Κατάθλιψη και άγχος
- Δυσκολίες ύπνου
- Αίσθημα ανησυχίας και ψυχικής δυσφορίας
- Απώλεια της όρεξης και μερικές φορές απώλεια βάρους
- Σε σοβαρές περιπτώσεις, αυτοκτονικές σκέψεις ή συμπεριφορά
- Εκτέλεση επαναλαμβανόμενων κινήσεων (μπορεί να είναι κούνημα, ανακάτεμα ή ταλάντευση)
Διαβάστε επίσης: Ασθένεια Willis-Ekbom (WED), ή Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (ΣΑΠ)
Η διάγνωση γίνεται με βάση το ιατρικό ιστορικό και τη φυσική εξέταση. Ο γιατρός θα ρωτήσει για τυχόν φάρμακα που λαμβάνει το άτομο.
Ο γιατρός θα εξετάσει τις κινήσεις του ατόμου και τις αντιδράσεις του στην ακινησία. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει ένα εργαλείο αξιολόγησης που ονομάζεται Κλίμακα αξιολόγησης Barnes για την ακαθησία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, γίνονται πρόσθετες εξετάσεις για τον αποκλεισμό παρόμοιων προβλημάτων:
- Μανία
- Ψύχωση
- Καθυστερητική δυσκινησία
- Αναστατωμένη κατάθλιψη
- Άγχος ή αϋπνία
- Αποχή από τα ναρκωτικά
- Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD)
Ίσως σας ενδιαφέρει: Μάθετε για την προεκλαμψία, μια επιπλοκή της εγκυμοσύνης
Τα αίτια και οι παράγοντες κινδύνου για την ακαθησία
Η ακαθησία είναι πιο διαδεδομένη σε άτομα που λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα πρώτης γενιάς. Αυτοί οι τύποι φαρμάκων είναι οι παλαιότεροι και περιλαμβάνουν φάρμακα όπως η χλωροπρομαζίνη, η αλοπεριδόλη και το Loxitane ®.
Τα αντικαταθλιπτικά και τα αντιεμετικά μπορούν επίσης να προκαλέσουν ακαθησία.
Το φαινόμενο αυτό έχει επίσης ανιχνευθεί, αν και σε μικρότερο βαθμό, στα αντιψυχωσικά δεύτερης γενιάς, ακόμη και στα νεότερα αντιψυχωσικά. Η επιστήμη δεν έχει εντοπίσει τον λόγο για τον οποίο συμβαίνει αυτό. Πιστεύεται ότι μπορεί να οφείλεται στο ότι τα φάρμακα αυτά μπλοκάρουν τους υποδοχείς της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που επηρεάζει την κίνηση.
Ωστόσο, υπάρχουν επίσης υποψίες ότι άλλοι νευροδιαβιβαστές, όπως η σεροτονίνη, η ακετυλοχολίνη και το GABA, εμπλέκονται στην ακαθησία. Αυτή η παρενέργεια εμφανίζεται επίσης σε άτομα που λαμβάνουν άλλα φάρμακα:
- Ηρεμιστικά
- Αντιδιεγερτικά
- Αναστολείς διαύλων ασβεστίου
- Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI)
Αυτή η κατάσταση είναι πιο πιθανή σε άτομα που λαμβάνουν υψηλές δόσεις του φαρμάκου, που αυξάνουν τις δόσεις πολύ γρήγορα ή είναι μεσήλικες ή ηλικιωμένοι. Υπάρχουν και άλλες ιατρικές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν αυτή τη διαταραχή, όπως η νόσος του Πάρκινσον, η εγκεφαλίτιδα και η τραυματική εγκεφαλική βλάβη.
Θεραπεία της ακαθησίας
Η πρώτη θεραπευτική επιλογή για την ακαθησία είναι η μείωση της δόσης του φαρμάκου που προκαλεί τη διαταραχή. Αυτό είναι πιο αποτελεσματικό σε ήπιες περιπτώσεις, αλλά μπορεί να χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα για να βελτιωθεί.
Εάν το φάρμακο δεν μπορεί να μειωθεί, είναι καλύτερο να στραφείτε σε άλλο φάρμακο που δεν προκαλεί αυτή την παρενέργεια.
Εάν η περίπτωση είναι πιο σοβαρή, μπορεί να χρειαστεί να εισαχθεί ένα ειδικό φάρμακο για τη θεραπεία της ακαθησίας. Ωστόσο, αυτό μπορεί να ενέχει τον κίνδυνο πολυφαρμακευτικής αγωγής. Όταν επιλέγεται αυτή η εναλλακτική λύση, χρησιμοποιούνται συνήθως β-αναστολείς, βενζοδιαζεπίνες ή ορισμένα αντικαταθλιπτικά.
Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή συχνά επωφελούνται από την αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης Β6, η οποία βρίσκεται σε τρόφιμα όπως το κρέας, τα ψάρια, οι ξηροί καρποί και τα λαχανικά. Συνιστάται επίσης να κάνουν σωματική άσκηση για τη μείωση του στρες.
Μερικές πρόσθετες συμβουλές
Είναι πολύ σημαντικό, αν ένα άτομο παρατηρήσει συμπτώματα ακαθησίας, να συμβουλευτεί το συντομότερο δυνατό το γιατρό του. Αυτό είναι πιο σημαντικό αν υπάρχουν συμπτώματα κατάθλιψης ή σκέψεις αυτοκτονίας.
Ομοίως, υπάρχουν ορισμένα μέτρα που μπορούν να ληφθούν για τον έλεγχο και τη μείωση των επιπτώσεων:
- Προλαμβάνουν την κατάθλιψη και το άγχος: Η ψυχοθεραπεία, η τακτική σωματική δραστηριότητα, τα χόμπι, η μείωση της πρόσληψης ζάχαρης, η επαρκής ανάπαυση, η υγιεινή διατροφή πλούσια σε ωμέγα-3 και οι ομάδες υποστήριξης είναι χρήσιμες.
- Εξασκηθείτε στη διαχείριση του άγχους: Αυτό περιλαμβάνει μέτρα όπως ο επαρκής ύπνος, η λήψη καταπραϋντικών τσαγιών από βότανα, ο προγραμματισμός δραστηριοτήτων και η εξάσκηση τεχνικών διαλογισμού.
- Συμπλήρωση: Μπορεί να είναι καλή ιδέα να εισαγάγετε ένα συμπλήρωμα βιταμίνης Β6 ή μαγνησίου.
Η ακαθησία είναι μια αναστρέψιμη διαταραχή. Ωστόσο, το κύριο πρόβλημα είναι ότι πολλοί από όσους πάσχουν από αυτήν δεν αναφέρουν τα συμπτώματα στον γιατρό.
Η πρόγνωση είναι πολύ καλύτερη όταν η θεραπεία ξεκινά νωρίς. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι σοβαρές, μη θεραπευμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πολύ σοβαρές επιπλοκές, όπως η παράλυση.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Escobar-Córdoba, F., Álvarez-Vanegas, C., & Torres-Espinosa, L. (2015). Farmacoterapia de la acatisia aguda inducida por neurolépticos. Acta Neurol Colomb, 31(4), 447-453.
- Caqueo-Urízar, A., Urzúa, A., & Rus-Calafell, M. (2017). Efectos secundarios de la medicación antipsicótica y calidad de vida en pacientes con esquizofrenia latinoamericanos. Terapia psicológica, 35(1), 111-114.
- Martínez-Aguayo, J. C., Silva, H., Arancibia, M., Angulo, C., & Madrid, E. (2016). Antipsicóticos y suicidio. Revista chilena de neuro-psiquiatría, 54(2), 141-150.
- Molero-Mateo, P., & Molina-Rueda, F. (2022). Tratamiento fisioterápico del paciente con trastorno del movimiento funcional: una revisión sistemática. Neurología.
- Gómez, M. A., & Rivas, S. A. (2014). La acatisia: algo más que un trastorno del movimiento. Revista española de trastornos del movimiento, 6(2), 6-9.