Μάθετε τι είχε να πει ο Αλμπέρ Καμύ για το νόημα της ζωής
Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Ζούμε για κάποιο λόγο ή στόχο; Γιατί υπάρχουμε; Αυτά είναι ερωτήματα που τα ανθρώπινα όντα έχουν θέσει στον εαυτό τους και έχουν προσπαθήσει να απαντήσουν μέσω της φιλοσοφίας, της επιστήμης και της θρησκείας.
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε οριστική απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Κάποιοι, για παράδειγμα, δίνουν νόημα στη ζωή τους πιστεύοντας στο Θεό, άλλοι βρίσκουν κάποιο νόημα στην επιστήμη, ενώ πολλοί άλλοι απλώς αρνούνται ότι υπάρχει κάποια εξήγηση για την ύπαρξή μας που υπερβαίνει την κατανόησή μας.
Από αυτή την άποψη, ο Αλμπέρ Καμύ, ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους φιλοσόφους στην ιστορία, υποστήριξε ότι η ζωή δεν έχει νόημα. Αλλά γι’ αυτόν, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αξίζει να ζει κανείς. Αντιθέτως, η έλλειψη νοήματος είναι αυτό που μας επιτρέπει να είμαστε κύριοι και οικοδόμοι της ύπαρξής μας. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.
Ο παραλογισμός του Αλμπέρ Καμύ για το νόημα της ζωής
Ο Αλμπέρ Καμύ γεννήθηκε το 1913 στο Mondowi (Γαλλική Αλγερία). Μαζί με τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ, θεωρείται μια από τις σημαντικότερες μορφές της γαλλικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.
Το 1957, σε ηλικία 44 ετών, κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, καθιστώντας τον το δεύτερο νεότερο άτομο που τιμήθηκε με αυτό το βραβείο.
Σύμφωνα με αυτόν τον μεγάλο στοχαστή, είναι ανώφελο για τα ανθρώπινα όντα να προσπαθούν να βρουν το νόημα της ζωής, γιατί δεν υπάρχει κανένα νόημα.
Με άλλα λόγια, η ζωή είναι μια ασήμαντη εμπειρία που μπορεί να συνοψιστεί ως μια διαδοχή άχρηστων, κενών και χωρίς νόημα γεγονότων, τα οποία επαναλαμβάνουμε καθημερινά από αδράνεια, συνήθεια ή παράδοση. Ωστόσο, τα ανθρώπινα όντα ανέκαθεν αναζητούσαν έναν λόγο πίσω από κάθε γεγονός ή ιδέα.
Δεν αντέχουμε να συμβαίνουν τα πράγματα απλά και μόνο επειδή συμβαίνουν. Τα πάντα πρέπει να έχουν μια αιτία ή έναν λόγο που να τα δικαιολογεί.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη φιλοσοφία του Καμύ, αυτή η λύση δεν είναι δυνατή, και η έλλειψη μιας αρχικής αιτίας παράγει αναπόφευκτη ανούσια σημασία ή αυτό που ισοδυναμεί με το ίδιο πράγμα: τον παραλογισμό.
Ο ανθρώπινος νους δεν αποδέχεται την έλλειψη αιτιολόγησης και, κατά συνέπεια, προκύπτει ο παραλογισμός.
Με άλλα λόγια, τα ανθρώπινα όντα πέφτουν στον παραλογισμό όταν προσπαθούμε να μετατρέψουμε κάτι ασήμαντο σε έργο που μας υπερβαίνει. Ωστόσο, είναι ακριβώς η αποδοχή του παραλόγου που οδηγεί τον άνθρωπο να ζει με ελευθερία.
Το παράλογο γεννιέται από την αντιπαράθεση μεταξύ της ανθρώπινης έφεσης και της παράλογης σιωπής του κόσμου. Αυτό είναι που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Αυτό είναι που πρέπει να κρατήσουμε, γιατί όλη η συνέπεια μιας ζωής μπορεί να γεννηθεί από αυτό. -Αλμπέρ Καμύ στο: Ο μύθος του Σίσυφου, 1942
Τρόποι αντιμετώπισης της απουσίας νοήματος στη ζωή
Για τον Καμύ, υπάρχουν τρεις τρόποι αντιμετώπισης του παραλογισμού της ζωής και μόνο ο τελευταίος είναι ο σωστός:
- Το πρώτο είναι να παραδοθεί κανείς στον παραλογισμό, επιλέγοντας να βάλει τέλος στη ζωή του. Σε αυτή την περίπτωση, το άτομο καταλαβαίνει ότι δεν υπάρχει ανώτερο νόημα στη ζωή του και καταλήγει σε ένα επιταχυνόμενο συμπέρασμα: “δεν αξίζει να ζει κανείς”. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποδεχτούμε ότι η ζωή μάς έχει ξεπεράσει, ότι δεν μπορούμε να την εξηγήσουμε.
- Το δεύτερο είναι να αρνηθούμε τον παραλογισμό, παραδιδόμενοι σε μια πίστη που μας δίνει λανθασμένες απαντήσεις για το νόημα της ζωής. Σε αυτή την περίπτωση, οι θεοί και τα δόγματα εμφανίζονται ως οι πιο συνηθισμένες απαντήσεις στην αβεβαιότητα.
- Και η τρίτη επιλογή -που για τον Καμύ είναι ο σωστός δρόμος- θα ήταν να αποδεχτούμε το παράλογο και να επαναστατήσουμε εναντίον του. Αυτό προϋποθέτει την κατανόηση ότι η έλλειψη νοήματος της ζωής δεν σημαίνει ότι δεν αξίζει τον κόπο. Αντιθέτως, πρόκειται για την αποκήρυξη της αναζήτησης εξήγησης ώστε να ζήσετε μια ζωή με ανεξαρτησία, ελευθερία και αυτοδιάθεση.
Από το παράλογο, έχω αποκτήσει τρεις συνέπειες: την επανάστασή μου, την ελευθερία μου και το πάθος μου. Με το απλό παιχνίδι της συνείδησης μετατρέπω σε κανόνα ζωής αυτό που ήταν πρόσκληση για θάνατο. – Αλμπέρ Καμύ στο: Ο μύθος του Σίσυφου
Νομίζουμε ότι μπορεί να σας αρέσει να διαβάσετε: 5 ιδέες για όμορφα ανακυκλωμένα έπιπλα που θα σας αρέσουν
Το νόημα της ζωής είναι η ίδια η ύπαρξη
Ο Αλμπέρ Καμύ γράφει επίσης τα εξής:
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτός ο κόσμος δεν έχει ανώτερο νόημα. Ξέρω όμως επίσης ότι σε αυτόν τον κόσμο κάτι έχει νόημα και αυτό το κάτι είναι ο άνθρωπος, γιατί είναι το μόνο ον που απαιτεί να έχει νόημα. – Επιστολές σε έναν Γερμανό φίλο (1944)
Με αυτή τη φράση ο Γάλλος φιλόσοφος ξεκαθαρίζει ότι το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η ίδια η ύπαρξη. Η αξίωση του ανθρώπου να αναζητά την εξήγηση της ζωής προσδίδει στο είδος μια μοναδική αξία που, για τον Καμύ, αποτελεί το προπύργιο ενός παγκόσμιου λόγου.
Διαβάστε ακόμα: 6 τρόποι για να έχετε στο δωμάτιο ένα πιο υγιεινό περιβάλλον
Ιδιοκτήτες της ζωής μας
Ο παραλογισμός του Καμύ αφαιρεί από τη φιλοσοφία το καθήκον να απαντήσει σε ερωτήματα όπως “ποιο είναι το νόημα της ζωής” ή “γιατί υπάρχουμε”. Όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, η ζωή είναι ένας παραλογισμός που δεν έχει νόημα και το σύμπαν αδιαφορεί για τις υπαρξιακές αμφιβολίες των ανθρώπων.
Ωστόσο, αυτό δεν χρειάζεται να είναι κάτι αρνητικό. Είναι ακριβώς η έλλειψη νοήματος που μας επιτρέπει να ζούμε με τέτοια ελευθερία και αυτοδιάθεση.
Με άλλα λόγια, εμείς είμαστε αυτοί που καθορίζουμε το νόημα της ατομικής μας ύπαρξης προτείνοντας προσωπικούς στόχους και σκοπούς. Εν ολίγοις, είμαστε οι κύριοι της ζωής μας.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Camus A. El extranjero. México: Selector; 2021.
- Camus A. El mito de Sísifo. España: Penguin Random House; 2021.
- Málishev M. Albert Camus: de la conciencia de lo absurdo a la rebelión. Ciencia Ergo Sum [Internet]. 2000 [consultado el 25 de julio de 2022]; 7(3): 235-245. Disponible en: https://www.redalyc.org/pdf/104/10401904.pdf