Μάθετε τα πρόσθετα τροφίμων που υπάρχουν
Τα πρόσθετα τροφίμων είναι μια σειρά ουσιών που χρησιμοποιεί η βιομηχανία τροφίμων για την ενίσχυση των χαρακτηριστικών των τροφίμων ή τη βελτίωση της συντήρησής τους. Παρότι τα περισσότερα είναι ασφαλή για την υγεία μας, κάποια από αυτά έχουν προκαλέσει διαφωνίες ανάμεσα στους ειδικούς.
Πριν ξεκινήσουμε, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ότι υπάρχουν διαφορετικοί τύποι προσθέτων τροφίμων οι οποίοι χωρίζονται σε κατηγορίες.
Ορισμένα είναι ακίνδυνα για το σώμα ή ακόμη και ωφέλιμα. Αυτό συμβαίνει με τους παράγοντες που χρησιμοποιούνται για τη σταθεροποίηση (ζελέ). Άλλα, ωστόσο, προκαλούν διαφωνίες εξαιτίας της δράσης τους στην εντερική μικροβιωτά. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για τα γλυκαντικά.
Τα πρόσθετα τροφίμων – Τύποι
Θα εξετάσουμε τις κύριες κατηγορίες τους και τις δράσεις τους στην ανθρώπινη υγεία.
1. Συντηρητικά
Τα συντηρητικά είναι ουσίες οι οποίες μειώνουν τον μικροβιολογικό κίνδυνο των τροφών, αυξάνοντας, κατ’ επέκταση, τη διάρκεια ζωής τους. Πολλά από αυτά είναι ακίνδυνα για τους ανθρώπους καθώς δε μεταβολίζονται ή δεν απορροφούνται σε εντερικό επίπεδο.
Όμως, ένας από τους πιο συχνούς τύπους προσθέτων τροφίμων, οι νιτρίτες, αυξάνουν τις πιθανότητες πρόκλησης ορισμένων μορφών καρκίνου. Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nutrients προσφέρει αποδείξεις πάνω σε αυτό.
Η βιομηχανία κρέατος χρησιμοποιεί τέτοιου είδους συντηρητικά, και αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίον οι ειδικοί αποθαρρύνουν την κατανάλωση επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος. Αυτό το είδος τροφής σχετίζεται με την επιδείνωση της υγείας εξαιτίας, πέραν των άλλων προσθέτων, της παρουσίας νιτριτών.
Το επεξεργασμένο κόκκινο κρέας περιέχει νιτρίτες οι οποίοι συνδέονται με πρόκληση βλάβης στην υγεία.
2. Αρωματικά
Τα αρωματικά είναι ουσίες υπεύθυνες, όπως προδίδει το όνομά τους, για την τροποποίηση ή την ενίσχυση της μυρωδιάς του φαγητού. Κατά κανόνα, είναι ακίνδυνα για την υγεία, πέραν από κάποιες γαστρεντερικές διαταραχές σε περιπτώσεις υπερκατανάλωσης.
Η πιο συχνή κατάσταση σε αυτή την περίπτωση είναι η διάρροια. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, είναι ακίνδυνα ή, τουλάχιστον, η επιστημονική κοινότητα δεν έχει αποδείξει το αντίθετο.
Διαβάστε επίσης: Πέντε αρωματικά λουλούδια για έναν μικρό κήπο
3. Τα πρόσθετα τροφίμων – Βαφές
Αυτά τα πρόσθετα τροφίμων χρησιμοποιούνται για να προσφέρουν χρώμα. Ορισμένες χρωστικές ουσίες έχουν απαγορευθεί εξαιτίας της σχέσης τους με την εμφάνιση ορισμένων μορφών καρκίνου.
Παρόλα αυτά, στις μέρες μας, η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί πολλές χρωστικές για να δώσουν γεύση. Αυτές οι χρωστικές όχι μόνο δε βλάπτουν, αλλά μπορούν να βοηθήσουν και στην πρόληψη ανάπτυξης ορισμένων παθήσεων.
Μια τέτοια ξεκάθαρη περίπτωση είναι αυτή των ανθοκυανίνων οι οποίες είναι υπεύθυνες για το χρώμα των μύρτιλων και έχουν ιδιαίτερα αντιοξειδωτική δράση. Αυτά σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Critical Reviews in Food Science and Nutrition.
Όταν διαβάζετε τις ετικέτες τροφίμων είναι σημαντικό να προσέχετε τα πρόσθετα. Αν χρησιμοποιούνται φυσικές χρωστικές ουσίες (ειδικά φυτοθρεπτικά), τότε δε θα πρέπει να θεωρείτε επικίνδυνο το τρόφιμο, εκτός και αν υπάρχουν άλλες ουσίες που οδηγούν στο αντίθετο.
4. Γλυκαντικά
Αυτή η ομάδα είναι που προκαλεί τις περισσότερες διαφωνίες στους διατροφολόγους. Τα γλυκαντικά είναι ουσίες με γλυκαντική ικανότητα τα οποία αντικαθιστούν τη ζάχαρη. Όμως, ακόμη δεν έχουμε καταλήξει για το αν είναι ή όχι καλύτερα από τη ζάχαρη. Σε αυτή την κατηγορία ξεχωρίζουν η ζαχαρίνη, η στέβια, η σουκραλόζη, και η ασπαρτάμη.
Κάποιοι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι το σώμα τους δε μεταβολίζει πολλά από αυτά τα χημικά σε εντερικό επίπεδο. Ωστόσο, οι περισσότερες μελέτες δείχνουν αρνητικές επιπτώσεις στην εντερική χλωρίδα. Πραγματικά, δε μπορούμε να βγάλουμε άμεσα συμπεράσματα, αλλά είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχουν μακροχρόνιες δοκιμές που να επιβεβαιώνουν την ασφάλειά τους.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Διατροφή για κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη
5. Τα πρόσθετα τροφίμων – Ενισχυτές γεύσης
Αυτή είναι μια σειρά προσθέτων τροφίμων τα οποία βελτιώνουν τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίμων. Ένα από τα πιο σημαντικά είναι το όξινο γλουταμινικό νάτριο, το οποίο είναι υπεύθυνο για την πρόσφατα ανακαλυφθείσα γεύση ουμάμι, και εντοπίζεται κυρίως στην ασιατική κουζίνα.
Πολλά βιομηχανοποιημένα προϊόντα περιέχουν τέτοιου είδους πρόσθετα καθώς βελτιώνουν την αποδοχή των τροφίμων και αυξάνουν τη νοστιμιά τους. Δεν είναι επιβλαβή αλλά θα πρέπει να προσέχουμε την υπερβολική κατανάλωση, ειδικά του άλατος.
6. Σταθεροποιητές, παράγοντες ζελέ, γαλακτωματοποιητές
Αυτά τα πρόσθετα τροφίμων είναι υπεύθυνα για την υφή των τροφών. Δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις για τον οργανισμό, αλλά το ακριβώς αντίθετο.
Κάποια από τα προϊόντα αυτής της κατηγορίας έχουν ιδιότητες οι οποίες διεγείρουν την εντερική χλωρίδα, βελτιώνοντας τη λειτουργία της. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η άλγη άγκαρ.
Η τακτική κατανάλωση παραγόντων ζελέ πετυχαίνει τη ζύμωση σε εντερικό επίπεδο, προάγοντας την ανάπτυξη των βακτηρίων του. Αυτή η διαδικασία βελτιώνει τον μεταβολισμό των θρεπτικών ουσιών, και έτσι μειώνεται ο κίνδυνος παχυσαρκίας και μεταβολικών νόσων. Αποδείξεις για το παραπάνω μας φέρνει μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Gut Microbes.
Το άγκαρ-άγκαρ είναι ένα πρόσθετο ωφέλιμο για την υγεία.
7. Τα πρόσθετα τροφίμων – Τροποποιημένα άμυλα
Τα άμυλα ξεχωρίζουν επειδή χρησιμοποιούνται στα αρτοσκευάσματα για να προσφέρουν ελαστικότητα στις ζύμες και τα τρόφιμα. Περιέχουν ένα μείγμα πολυσακχαριτών που τα κάνει υδατάνθρακες. Από μόνα τους δεν είναι βλαβερά για το σώμα.
Για άτομα με καθιστικό τρόπο ζωής, η υπερβολική κατανάλωση υδατανθράκων δεν είναι ωφέλιμη. Το ίδιο όμως δεν ισχύει για τους αθλητές οι οποίες θα πρέπει να τρώνε την απαιτούμενη ποσότητα υδατανθράκων ώστε να αναπληρώσουν τα αποθέματα γλυκογόνων που χρησιμοποιήσαν κατά την άσκηση.
Παρόλα αυτά, η υποβολή τροποποιημένων αμύλων σε υψηλές θερμοκρασίες προκαλεί διάφορα τοξικά απόβλητα, όπως το ακρυλαμίδιο. Έρευνες έχουν δείξει ότι αυτά βλάπτουν την υγεία.
8. Οξειδωτικά μέσα
Η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί και οξειδωτικά μέσα για την ενίσχυση της γεύσης. Το θειικό νάτριο και το θειικό κάλιο είναι τα σημαντικότερα. Δεν προκαλούν παρενέργειες στο σώμα, αρκεί να μην ξεπεράσετε τις συνιστώμενες δόσεις.
Σε αντίθετη περίπτωση, μπορούν να έχουν σημαντική καθαρτική δράση. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν ένα άτομο καταναλώσει υπερβολική ποσότητα ζαχαρωτών ή τσίχλας.
9. Ένζυμα
Τα ένζυμα είναι τυπικά σε τρόφιμα για άτομα με δυσανεξίες ή σε προϊόντα που παράγονται για τη βιομηχανία διατροφικών συμπληρωμάτων. Η συχνότερη περίπτωση είναι αυτή των ατόμων με δυσανεξία στη λακτόζη, καθώς η παρουσία ενζύμων λακτάσης τα βοηθά να μεταβολίσουν τη ζάχαρη.
Πολύ συχνά επίσης βρίσκουμε απομονωμένη ή συμπυκνωμένη πρωτεΐνη με πεπτικά ένζυμα για τη βελτίωση της πέψης των θρεπτικών ουσιών και την πρόληψη σχηματισμού αερίων. Τα ένζυμα δεν είναι επιβλαβή και οι ειδικοί θεωρούν ασφαλή τη χρήση τους.
10. Αντιοξειδωτικά
Τα αντιοξειδωτικά είναι πρόσθετα τροφίμων τα οποία εμποδίζουν ή καθυστερούν την οξείδωση των τροφών, άρα αυξάνουν την διάρκεια ζωής τους. Αυτό γίνεται, παραδείγματος χάρη, με το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C).
Η χρήση τους αποτρέπει το τάγκιασμα των φρούτων, όπως του αβοκάντο ή των μήλων. Επιπλέον, έχουν θετική επίδραση στη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Για την ακρίβεια, η αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης C έχει φανεί ότι μειώνει τη διάρκεια των κρυολογημάτων.
Τα πρόσθετα τροφίμων – Γενικές λειτουργίες
Τώρα, θα σχολιάσουμε τις γενικές λειτουργίες των προσθέτων ώστε να καταλάβετε γιατί είναι τόσο συχνή η χρήση τους.
Διατηρούν τη θρεπτική αξία των τροφών
Πολλές από τις ουσίες που χρησιμοποιεί η βιομηχανία τροφίμων έχουν ως στόχο τη διατήρηση της διατροφικής αξίας των προϊόντων. Με αυτόν τον τρόπο, η αποφυγή της οξείδωσης προκαλεί την καλύτερη συντήρηση των βιταμινών, μειώνοντας την επαφή τους με το οξυγόνο.
Διατηρούν την υγιεινή των τροφών
Τα συντηρητικά πετυχαίνουν την αύξηση της διάρκειας ζωής των τροφών, βελτιώνοντας έτσι τη συντήρησή τους ενώ μειώνουν τον κίνδυνο μόλυνσης από μικροοργανισμούς. Έτσι, προστατεύουν την υγεία μας μειώνοντας τον κίνδυνο δηλητηρίασης.
Τα πρόσθετα τροφίμων – Παρέχουν τη ισορροπία του pH και τη ζύμωση στις τροφές
Πολλά από αυτά τα πρόσθετα εγγυώνται την όξινη-βασική ισορροπία των τροφών και έτσι πετυχαίνουν την καλύτερη συντήρησή τους. Επίσης, οι παράγοντες ζελέ ή οι σταθεροποιητές μπορούν να οδηγήσουν σε αποτελεσματικότερη ζύμωση, προσθέτοντας αξία στις τροφές χάρη στον πολλαπλασιασμό των καλών βακτηρίων.
Προσθέτουν περισσότερο χρώμα και γεύση
Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί πρόσθετα. Βελτιώνοντας τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφών έχουν μεγαλύτερες πωλήσεις. Αυτό με τη σειρά του έχει θετική επίδραση στις εταιρείες. Όμως, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι αυτό δεν έρχεται εις βάρος της ανθρώπινης υγείας… Κάτι που δε συμβαίνει πάντα.
Βελτιώνουν την υφή και την περιεκτικότητα των τροφών
Ίσως αναρωτιέστε γιατί η υφή των υπερ-επεξεργασμένων προϊόντων είναι πάντα τέλεια και διαφέρει από τα σπιτικά προϊόντα. Αναμφίβολα, εξαιτίας της παρουσίας προσθέτων στη σύνθεσή τους.
Αυτές οι ουσίες καταφέρνουν να συμπυκνώνουν τα συστατικά και έτσι τα μείγματα έχουν καλύτερη ελαστικότητα η οποία επηρεάζει τη γεύση σας.
Οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές έχουν μια συγκεκριμένη εμφάνιση εξαιτίας των προσθέτων που ενισχύουν τα χρώματα και την υφή τους.
Τα πρόσθετα τροφίμων – Παρενέργειες
Παρότι τα πρόσθετα τροφίμων έχουν ένα δίκτυο εφαρμογών και έναν συγκεκριμένο σκοπό, δεν είναι πάντα ασφαλή για την υγεία μας. Ειδικά σε περιπτώσεις υπερκατανάλωσης καθώς προκαλούν μια σειρά παρενεργειών. Γι’ αυτό δεν προτείνεται η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων.
Είναι σημαντικό να προσέχετε με τα συντηρητικά όπως τους νιτρίτες και τα τεχνητά γλυκαντικά. Τα τελευταία είναι ικανά να προκαλέσουν μεταλλάξεις στον πληθυσμό των βακτηρίων που ζουν στο έντερο, και αυτό θα έχει επίπτωση στον μεταβολισμό των θρεπτικών ουσιών και την πέψη.
Τα πρόσθετα τροφίμων – Είναι σχεδόν πάντα εκεί
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα πρόσθετα τροφίμων βρίσκονται σχεδόν σε κάθε διατροφή σήμερα. Είναι δύσκολη η αποφυγή τους και, ίσως, κάτι τέτοιο δε θα ήταν καλό ακόμη και αν ήταν δυνατό. Είναι σημαντικό να τα τρώτε με σύνεση.
Να θυμάστε ότι η βάση για μια υγιεινή διατροφή είναι η ποικιλία και η υπεροχή των φρέσκων προϊόντων αντί των υπερ-επεξεργασμένων. Επίσης, θα πρέπει να είναι ισορροπημένη από πλευράς θερμίδων ώστε να μην πάρετε βάρος.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Song P., Wu L., Guan W., Dietary nitrates, nitrites, and nitrosamines intake and the risk of gastric cancer: a meta analysis. Nutrients, 2015. 7 (12): 9872-95.
- Valenzuela, Rodrigo, and Ana María Ronco. “Acrilamida en los alimentos.” Revista chilena de nutrición 34.1 (2007): 8-16.
- Yousuf B., Gul K., Wani AA., Singh P., Health benefits of anthocyanins and their encapsulation for potential use in food systems: a review. Crit Rev Food Sci Nutr, 2016. 56 (13): 2223-30.
- Pearlman M., Obert JI., Casey L., The asociation between artificial sweeteners and obesity. Curr Gastroenterol Rep, 2017.
- Holscher HD., Dietary fiber and prebiotics and the gastrointestinal microbiota. Gut Microbes, 2017. 8 (2): 172-184.
- Bucher A., White N., Vitamin C in the prevention and treatment of the common cold. Am J Lifestyle Med, 2016. 10 (3): 181-183.
- Díaz, María Consuelo, and Alice Glaves. “Relación entre consumo de alimentos procesados, ultraprocesados y riesgo de cáncer: una revisión sistemática.” Revista chilena de nutrición 47.5 (2020): 808-821.
- Carbonero-Carreño, Rocío. “Glutamato monosódico “la trampa de los alimentos sabrosos”.” Trastornos de la conducta alimentaria 17 (2013): 1863-1876.
- Durán, Samuel, Karla Cordón, and María del Pilar Rodríguez. “Edulcorantes no nutritivos, riesgos, apetito y ganancia de peso.” Revista chilena de nutrición 40.3 (2013): 309-314.