Τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση: Τα οφέλη και οι κίνδυνοι

Η τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση επιτρέπουν την κάλυψη των αναγκών των ασθενών όταν δεν είναι εφικτή η κατανάλωση τροφής με φυσιολογικό τρόπο. Από τι αποτελείται; Ποιοι είναι οι κίνδυνοι; Θα σας πούμε τα πάντα στο άρθρο που ακολουθεί.

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από διατροφολόγο Maria Patricia Pinero Corredor.

Τελευταία ενημέρωση: 26 Οκτωβρίου, 2022

Σήμερα, θα σας μιλήσουμε για την τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση που αντικαθιστούν το φαγητό ως πηγή παροχής θρεπτικών ουσιών.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, λαμβάνουμε τις θρεπτικές ουσίες και τα υγρά δια στόματος. Όμως, όταν κάποιο ιατρικό πρόβλημα αποτρέπει τον συνηθισμένο τρόπο πρόσληψης, θα πρέπει να επιλέξουμε άλλους τρόπους για την απόκτησή τους.

Συγκεκριμένα, η τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση λειτουργεί σε πολλούς τύπους ασθενών, όπως σε εκείνους με προσωρινά προβλήματα υγείας οι οποίοι έχουν χάσει υγρά λόγω εμετού, ιδρώτα, ή διάρροιας. Είναι χρήσιμη επίσης σε άτομα σε προχωρημένο στάδιο θανάσιμων ασθενειών. Ποια είναι τα οφέλη και οι κίνδυνοι; Εδώ έχουμε τις λεπτομέρειες.

Τι είναι η τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση;

Όπως εξηγεί η Δρ. Diana Ramos, σχεδόν το 60% του σώματός μας είναι νερό. Το μεγαλύτερο μέρος του χρησιμοποιείται για τη διάσπαση και τη μεταφορά διαφόρων θρεπτικών ουσιών με συγκεκριμένες λειτουργίες στο σώμα. Γι’ αυτόν τον λόγο, η καθημερινή κατανάλωση τροφών και ροφημάτων είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για τη διατήρηση ενός υγιούς σώματος.

Η τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση είναι μια παρέμβαση η οποία προμηθεύει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για το σώμα, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Η διατροφική υποστήριξη δεν απαιτεί από τον ασθενή να μασήσει ή να καταπιεί. Αντιθέτως, γίνεται χρήση καθετήρων ή σωλήνων που πηγαίνουν από το στόμα στην πεπτική οδό, ή, στην περίπτωση των καθετήρων, απευθείας στις φλέβες.

Η ιστοσελίδα MedlinePlus εξηγεί ότι αυτός ο τύπος διατροφής είναι για άτομα τα οποία δε λαμβάνουν αρκετές θρεπτικές ουσίες ή υγρά μέσω των κανονικών γευμάτων τους. Πιθανόν να υπάρχει σοβαρός υποσιτισμός, δυσκολίες στην κατάποση, προβλήματα με την όρεξη, ή φτωχή απορρόφηση θρεπτικών ουσιών από την πεπτική οδό.

Τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση – Τύποι

Οι τύποι τεχνητής διατροφής και ενυδάτωσης χωρίζονται σε 2 κύριες κατηγορίες, εντερική και παρεντερική. Στις παραγράφους που ακολουθούν, θα μοιραστούμε τα κύρια χαρακτηριστικά τους.

Εντερική σίτιση

Η εντερική σίτιση είναι μια τεχνική διατροφικής υποστήριξης η οποία αποτελείται από τη χορήγηση θρεπτικών ουσιών απευθείας στη γαστρεντερική οδό μέσω ενός σωλήνα. Ενδείκνυται σε περιπτώσεις όπου το άτομο απαιτεί εξατομικευμένη διατροφική υποστήριξη και δεν μπορεί να καταπιεί τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες για να καλύψει τις ανάγκες του.

Γενικά, εφαρμόζεται στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Πρόωρα μωρά
• Άτομα με εγκαύματα
• Άτομα με υποσιτισμό
• Άτομα που δε μπορούν να καταπιούν
• Αιμοδυναμικές διαταραχές όπως καρδιοπάθειες

Ανάλογα με την οδό χορήγησης της σύνθεσης που πρέπει να δοθεί, και τους στόχους, λαμβάνονται υπόψιν οι παρακάτω μορφές εντερικής σίτισης:

• Ρινογαστρικός σωλήνας: Χρησιμοποιείται όταν η εντερική σίτιση είναι μικρής διάρκειας. Οι γιατροί εισαγάγουν τον σωλήνα μέσω της μύτης προς τον λαιμό και μέσα στο στομάχι. Αν το στομάχι δε μπορεί να τον ανεχτεί, μπορεί να τον περάσουν στο λεπτό έντερο.
• Γαστροστομία: Χρησιμοποιείται όταν το πρόγραμμα διατροφής θα πρέπει να διαρκέσει πάνω από 4 εβδομάδες. Σε αυτή την περίπτωση, οι γιατροί εισαγάγουν έναν σωλήνα στο στομάχι με χειρουργική επέμβαση. Η πιο κοινή είναι η διαδερμική ενδοσκοπική γαστροστομία ή αλλιώς σωλήνας PEG.
• Νηστιδοστομία: Ακολουθεί τη διαδικασία της γαστροστομίας, μόνο που ο σωλήνας πηγαίνει απευθείας στο λεπτό έντερο ή νηστίδα.

Παρεντερική σίτιση

Η Ισπανική Ένωση Παιδιάτρων περιγράφει την παρεντερική σίτιση ως τη σίτιση που παρέχει θρεπτικές ουσίες ή υγρά μέσω ενός πολύ μικρού καθετήρα ή σωλήνα που τοποθετείται σε μια φλέβα.

Το ιατρικό προσωπικό τοποθετεί έναν καθετήρα σε μια περιφερική γραμμή στον κάτω βραχίονα, ή σε μια κεντρική γραμμή η οποία είναι πιο κοντά στην καρδιά. Υπάρχουν δύο τύποι:

• Ολική παρεντερική σίτιση ή TPN: Όταν πρόκειται για τη μοναδική παροχή θρεπτικών ουσιών.
• Μερική παρεντερική σίτιση: Όταν προμηθεύει μόνο ένα συμπλήρωμα στην εντερική τροφοδοσία.

Γενικά, οι γιατροί τη χρησιμοποιούν για την αποτροπή ή τη διόρθωση ανεπιθύμητων ενεργειών του υποσιτισμού σε ασθενείς που δεν είναι σε θέση να λάβουν επαρκείς ποσότητες δια στόματος ή εντερικά για μια περίοδο άνω των 5 ή 7 ημερών.

Θα πρέπει να μη διαρκεί για λιγότερο από μία εβδομάδα και θα πρέπει να συνεχίζει έως ότου οι ασθενείς μπορέσουν να επιτύχουν μια επαρκή μετάβαση στην εντερική σίτιση.

Τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση – Τι δίνεται στο άτομο;

Το περιοδικό Νοσοκομειακή Διατροφή δηλώνει πως οι θρεπτικές ουσίες και τα υγρά εξαρτώνται από τον τύπο της διαδικασίας και, πάνω απ’ όλα, τις ανάγκες και την κατάσταση του ασθενή.

• Σωλήνες εντερικής σίτισης: Μπορούν να τροφοδοτήσουν με νερό, υγρά, ειδικές διατροφές βασισμένες σε υγρά ή φόρμουλες, και φαγητά σε μορφή πουρέ.
• Παρεντερική σίτιση: Οι θρεπτικές ουσίες θα πρέπει να είναι σε πολύ μικρή μορφή καθώς πηγαίνουν κατευθείαν στο αίμα. Θα πρέπει να παράγουν ενέργεια και να διατηρούν το βάρος. Υγρά, ηλεκτρολύτες, και αμινοξέα, όπως ταυρίνη και κυστεΐνη, υδατάνθρακες, όπως γλυκόζη, λιπαρά οξέα, μέταλλα, και βιταμίνες, είναι στοιχεία που ενδείκνυνται.
• Τα παρεντερικά υγρά είναι ένα διάλυμα νερού με αλάτι και ζάχαρη. Ίσως να περιέχουν και άλλες ουσίες όπως μέταλλα.

Τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση – Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;

Οι κίνδυνοι διαφέρουν ανάλογα με τη μέθοδο χορήγησης.

Ρινογαστρικός σωλήνας

Ένας ρινογαστρικός σωλήνας μπορεί να προκαλέσει πνιγμό και δυσφορία είτε κατά την τοποθέτησή του, είτε μετά. Ομοίως, όταν εισαχθεί, μπορεί να τοποθετηθεί λανθασμένα στην τραχεία προκαλώντας πνευμονία.

Ο σωλήνας μπορεί να προκαλέσει διαβρώσεις, εκδορές και διάτρηση των ρινικών περασμάτων, του οισοφάγου, και του στομάχου, προκαλώντας οξεία ή χρόνια αιμορραγία. Ορισμένες φορές απαιτείται η συγκράτησή του ώστε να μη βγει ο σωλήνας. Μπορεί να προκαλέσει και ψυχολογική δυσφορία, αναστάτωση, και ανησυχία.

Σωλήνας γαστροστομίας

Οι σωλήνες γαστροστομίας απαιτούν αναισθησία για την τοποθέτησή τους και, κατ’ επέκταση, υπάρχουν κίνδυνοι που συνδέονται με την αναισθησία. Το κοιλιακό τείχος μπορεί να μολυνθεί και να προκληθεί περιτονίτιδα. Μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν γαστρεντερική αιμορραγία, απόφραξη, ή διάτρηση του εντέρου. Έτσι, υπάρχει κίνδυνος διάρροιας από τη φόρμουλα και πνευμονία από εισρόφηση.

Παρεντερική σίτιση

Οι καθετήρες που χρησιμοποιούνται στην ολική παρεντερική σίτιση μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη, ακόμη και σήψη. Επίσης, υπάρχει πιθανότητα κατάρρευσης του πνεύμονα κατά την είσοδο του καθετήρα. Ακόμη, μπορούν να ταξιδέψουν θρόμβοι στον εγκέφαλο ή τους πνεύμονες, κάτι που θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενή.

Άλλες κλινικές εκδηλώσεις περιέχουν ανωμαλίες στους χτύπους της καρδιάς και διαταραχές στους ηλεκτρολύτες, όπως χαμηλά επίπεδα καλίου και νατρίου. Επίσης, μπορεί να φτάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα το σάκχαρο.

Ενδοφλέβια υγρά

Μπορεί να συμβεί τοπική λοίμωξη ή δερματική λοίμωξη που μπορεί να επεκταθεί. Η θρομβοφλεβίτιδα, ή θρόμβωση στη φλέβα, με πρήξιμο και δυσφορία, είναι ένας ακόμη τύπος επιπλοκής που συμβαίνει συχνά. Η υπερφόρτωση με υγρά μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο στα πόδια, τους βραχίονες, και το σώμα. Επίσης συχνά είναι τα χαμηλά επίπεδα νατρίου ή καλίου.

Τι να θυμάστε;

Η τεχνητή διατροφή και ενυδάτωση είναι μια ιατρική προσέγγιση με οφέλη για τον ασθενή που τη χρειάζεται. Ωστόσο, η απόφαση για τη χρήση της θα πρέπει να ληφθεί βάσει της ιατρικής κατάστασης καθώς υπάρχουν πολλές παρενέργειες και επιπλοκές.