Υπερβολική σκέψη: Γιατί είναι επιβλαβής;

Για να αποφύγετε την υπερβολική σκέψη, δεν είναι απαραίτητο να σταματήσετε να σκέφτεστε, αλλά να αλλάξετε το περιεχόμενο. Θα σας διδάξουμε μερικές χρήσιμες στρατηγικές εδώ.

Όταν έχετε ένα πρόβλημα μπορεί να το αναλύσετε, να σκέφτεστε εναλλακτικές λύσεις και να προσπαθείτε να βρείτε μια λύση. Παρόλο που είναι φαινομενικά απλή, αυτή η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που είναι γνωστό ως υπερβολική σκέψη.

Όπως υποδηλώνει και το όνομα, πρόκειται για την ατελείωτη επανάληψη του θέματος και την αναπόληση μιας κατάστασης σε σημείο που χάνουμε τον έλεγχο και δεν βλέπουμε το πρόβλημα με σαφήνεια.

Σε τι αναφέρεται η υπερβολική σκέψη;

Η υπερβολική σκέψη είναι ένα είδος σκέψης που αναμασάται, επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, με αποτέλεσμα η αναζήτηση μιας λύσης να καταλήγει να γίνεται πρόβλημα. Αυτή η ροή σκέψεων γίνεται μια κατάσταση που είναι δύσκολο να ελεγχθεί για όσους την βιώνουν και ως εκ τούτου επηρεάζει την ευημερία και την αυτοεκτίμησή τους.

Η υπερβολική σκέψη συχνά μας οδηγεί στο να σκεφτόμαστε μελλοντικές καταστάσεις που μπορεί να μην συμβούν ποτέ. Γινόμαστε υπερβολικά ανήσυχοι και ενεργοποιείται το άγχος μας. Μπορεί να ξεκινά με μια συγκεκριμένη ανησυχία, αλλά συχνά καταλήγει να συνδέει πολλά θέματα και καταστάσεις.

Σε αυτή τη νοητική δίνη, η επίτευξη του στόχου της έγκαιρης παράδοσης μιας παρουσίασης καταλήγει να περνά σε δεύτερη μοίρα. Επιπλέον, αυτό που κάποτε ήταν εφικτό (η ολοκλήρωση της παρουσίασης) θα γίνει με πολύ υψηλό κόστος – ίσως χωρίς την αποτελεσματικότητα ή την ποιότητα με την οποία θα γινόταν αρχικά, αφού το άγχος σας έχει κατακλύσει.

Το να μάθουμε να σταματάμε να σκεφτόμαστε υπερβολικά μας επιτρέπει να χρησιμοποιούμε τη σκέψη μας προς όφελός μας και να παίρνουμε τον έλεγχο αντί να διαστρεβλώνουμε τα γεγονότα και την πραγματικότητα. Όταν δεν έχουμε τον έλεγχο, αυτή η κλιμάκωση των σκέψεων μας παραλύει και μας καταβάλλει.

Οι συνέπειες της υπερβολικής σκέψης

Χωρίς αμφιβολία, η υπερβολική σκέψη προκαλεί σωματική και πνευματική εξάντληση, αφού μας οδηγεί σε μια δυναμική που συμβαδίζει με το συναίσθημα και τη συμπεριφορά. Δηλαδή, η αρνητική σκέψη (για παράδειγμα, η αποτυχία σε μια συγκεκριμένη κατάσταση) οδηγεί σε θλίψη και δυσφορία. Στη συνέχεια, μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές της ίδιας φύσης. Αυτή η δυναμική γίνεται στη συνέχεια κυκλική και ενισχύει αυτό που πιστεύαμε στην αρχή.

Μεταξύ των κύριων συνεπειών, μπορούμε να βρούμε τα εξής.

• Η υπερβολική σκέψη επηρεάζει την αντίληψη του προβλήματος, αφού δεν το λύνει, αλλά το μεγεθύνει.
• Αυξάνει το άγχος και τη νευρικότητα.
• Βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα (θυμό, φόβο, θλίψη) γύρω από το θέμα.
• Μειώνει την αυτοεκτίμησή μας, καθώς μας οδηγεί στο να νιώθουμε ανίκανοι, ξεπερασμένοι από την κατάσταση και ευάλωτοι.
• Η υπερβολική σκέψη μας εμποδίζει να συνδεθούμε με το παρόν και να το απολαύσουμε.
• Μας οδηγεί στο να χάνουμε ευκαιρίες για βελτίωση και ανάπτυξη, αφού μας παραλύει και μας αφήνει σε κατάσταση αδράνειας.
• Δυσκολεύει τη λήψη αποφάσεων.

Το μεγάλο μειονέκτημα της υπερβολικής σκέψης είναι ότι βρίσκεται στη βάση πολλών άλλων σημαντικών προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως η αγχώδης διαταραχή και η κατάθλιψη.

Πώς να αποφύγετε την υπερβολική σκέψη;

Ορισμένες από τις ενέργειες που μπορούν να μας βοηθήσουν να διακόψουμε τον βασανιστήριο των σκέψεων είναι οι ακόλουθες:

1. Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης και διαλογισμού με προσοχή στις τεχνικές αναπνοής. Ακόμη και αν είναι μόνο 30 λεπτά την ημέρα, η σωματική άσκηση απελευθερώνει επίσης το άγχος.
2. Προσπαθήστε να καταλάβετε τι κρύβεται πίσω από τις σκέψεις: Φοβάστε αυτό που μπορεί να σας πουν; Φοβάστε μήπως σας γελοιοποιήσουν; Στο βάθος αυτών των σκέψεων βρίσκονται συχνά ιδέες για τον εαυτό μας που μάθαμε από προηγούμενες εμπειρίες, αλλά που μπορούν να αμφισβητηθούν και να αλλάξουν.
3. Μάθετε να αναγνωρίζετε πότε εμφανίζονται οι σκέψεις. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι το άγχος πρόκειται να εμφανιστεί και θα εφαρμόσουμε μέτρα για να το αποφύγουμε. Έτσι, αντί να περνάμε όλη την ημέρα αιωρούμενοι πάνω από το θέμα, μπορούμε να αποφασίσουμε να το αντιμετωπίσουμε και στη συνέχεια να προχωρήσουμε σε ένα άλλο σχέδιο. Για παράδειγμα, μπορούμε να πάμε μια βόλτα αντ’ αυτού.
4. Να ζητάμε συμβουλές. Συχνά φτάνουμε σε αυτά τα συναισθήματα αφού σκεφτούμε ξανά και ξανά το ίδιο πράγμα. Έτσι, όταν αρχίζετε να αισθάνεστε συγκλονισμένοι, μπορείτε να ρωτήσετε κάποιον τι θα έκανε στη δική σας περίπτωση ή πώς θα το έλυνε.
5. Φανταστείτε τι θα λέγατε εσείς σε κάποιον άλλο. Σε σχέση με το προηγούμενο σημείο, προσπαθήστε να σκεφτείτε τη συζήτηση που θα κάνατε με κάποιον που θέτει το ίδιο πρόβλημα. Τι συμβουλές θα του δίνατε;
6. Αντικαταστήστε έναν τύπο σκέψης με έναν άλλο. Όταν σκέφτεστε ότι δεν μπορείτε να το κάνετε ή όταν πιάνετε τον εαυτό σας να ακυρώνει τον εαυτό σας, να έχετε πρόχειρο έναν κατάλογο με ευχάριστες αναμνήσεις.

Οι σκέψεις δεν είναι πραγματικότητα

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ό,τι σκεφτόμαστε δεν είναι πραγματικότητα ή αυτό που πρόκειται να συμβεί. Είναι απλώς ιδέες, ερμηνείες και προβολές του τι νομίζουμε ότι μπορούμε να κάνουμε ή τι θα μπορούσε να συμβεί.

Είναι απαραίτητο να διαχωρίζουμε αυτόν που σκέφτεται από τις σκέψεις του. Δεν είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε, αλλά θα καταλήξουμε να γίνουμε αυτό, αν δεν αναζητήσουμε λύση στην υπερβολική σκέψη.

Η υπερβολική σκέψη μας αφήνει αιχμαλώτους του νου και των υποθετικών σεναρίων. Έτσι, αντί να προετοιμαστούμε για την κατάσταση και να βρούμε πόρους και ψυχική ηρεμία, επιβαρυνόμαστε με φόβο και αγωνία. Γι’ αυτό πρέπει να μάθουμε να βγαίνουμε από αυτόν τον βρόγχο και να μεταπηδάμε σε έναν αναστοχαστικό τρόπο σκέψης αντ’ αυτού.