Η κετογονική δίαιτα αυξάνει τα επίπεδα χοληστερόλης;
Η κετογονική δίαιτα, ή δίαιτα κετο, είναι μία από τις πιο δημοφιλείς δίαιτες για απώλεια βάρους και χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, αλλά υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος. Μεταξύ 70 έως 80% όλων των ημερήσιων θερμίδων παρέχονται από λιπίδια σε αυτή τη δίαιτα. Για το λόγο αυτό, συχνά τίθεται το ερώτημα αν η κετογονική δίαιτα αυξάνει τα επίπεδα χοληστερόλης.
Η ανησυχία αυτή προκύπτει επειδή η χοληστερόλη έχει χαρακτηριστεί ως μια ουσία που είναι επιβλαβής για την καρδιά. Αυτό που συχνά παραβλέπουμε, ωστόσο, είναι η σημασία της για τον οργανισμό. Τα κύτταρα αποτελούνται από χοληστερόλη, όπως και ο εγκέφαλός μας.
Πόσο κακή είναι, λοιπόν; Αυξάνει τα επίπεδά της η διατροφή με πολλά λιπαρά; Μείνετε μαζί μας για να μάθετε τις απαντήσεις σε αυτές και άλλες συχνές ερωτήσεις σχετικά με την κετογονική δίαιτα και τις επιπτώσεις της στα επίπεδα χοληστερόλης.
Κετογονική δίαιτα: Χαρακτηριστικά
Η κετογονική δίαιτα ή δίαιτα κέτο, είναι ένα δημοφιλές σχέδιο διατροφής που χρησιμοποιείται για την απώλεια βάρους. Ωστόσο, θα πρέπει να παρακολουθείται στενά σε ορισμένες περιπτώσεις.
Με τι μοιάζει;
Μια τυπική κετογονική δίαιτα παρέχει 5-10% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης από υδατάνθρακες, που αντιστοιχεί σε 20 έως 50 γραμμάρια ημερησίως. Η πρόσληψη λίπους αποτελεί το 70 έως 80% του συνόλου των ημερήσιων θερμίδων και η πρωτεΐνη το 10 έως 20%.
Αυτή η κατανομή των θερμίδων αλλάζει την πηγή καυσίμου για τον οργανισμό, εξαναγκάζοντας τη χρήση του λίπους ως κύρια πηγή ενέργειας. Η δίαιτα κέτο παρέχει πολύ χαμηλές ποσότητες υδατανθράκων. Ως εκ τούτου, η γλυκόζη στο αίμα δεν επαρκεί για να καλύψει τις απαιτήσεις.
Στη συνέχεια, τα κύτταρα χρησιμοποιούν ορισμένες ενώσεις που προέρχονται από την αποικοδόμηση των λιπών ως πηγή ενέργειας. Αυτά είναι τα κετονικά σώματα.
Επίτευξη της διατροφικής κέτωσης
Η αλλαγή στη μεταβολική κατάσταση του οργανισμού για τη λήψη ενέργειας από τα κετονικά σώματα είναι γνωστή ως διατροφική κέτωση. Βασίζεται στη χρήση της ακετόνης, του ακετοοξικού και του β-υδροξυβουτυρικού που αξιοποιούνται από τον εγκέφαλο, τους μύες και άλλα όργανα.
Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων παρέχουν ελάχιστη γλυκόζη, οπότε οι κετόνες που προέρχονται από το μεταβολισμό των λιπών παίρνουν κεντρική θέση. Η ινσουλίνη ρυθμίζει και μεταφέρει τις κετόνες στα όργανα και τα κύτταρα.
Διαβάστε επίσης: 6 συμπτώματα στο πρόσωπό σας που δείχνουν ανεπάρκεια βιταμινών
Τι είναι η χοληστερόλη;
Η χοληστερόλη είναι μια ουσία που μοιάζει με λίπος και αποτελεί μέρος των κυττάρων του σώματος. Έχει διάφορες λειτουργίες:
- Βοηθά στην παραγωγή ορμονών
- Μεταφέρει τη βιταμίνη D
- Σχηματίζει κυτταρικές μεμβράνες.
Διάφοροι τύποι χοληστερόλης και λιπών εμπλέκονται με διαφορετικούς τρόπους στην υγεία της καρδιάς. Ας ρίξουμε μια ματιά στους πιο σημαντικούς.
Χοληστερόλη λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας ή LDL χοληστερόλη
Η LDL χοληστερόλη είναι γνωστή ως “κακή” χοληστερόλη, καθώς διευκολύνει τη συσσώρευση λίπους στις αρτηρίες και έτσι συμβάλλει στην καρδιακή νόσο.
Αυτή η συσσώρευση χοληστερόλης και άλλων λιπών εμφανίζεται με τη μορφή πλακών που εμποδίζουν την κυκλοφορία, σε αυτό που είναι γνωστό ως αθηροσκλήρωση. Η κατάσταση αυτή αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Χοληστερόλη λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας ή HDL χοληστερόλη
Σε αντίθεση με την παραπάνω χοληστερόλη, η HDL είναι ευρέως γνωστή ως “καλή” χοληστερόλη. Αυτή η λιποπρωτεΐνη συμβάλλει στην εξάλειψη μέρους της “κακής” χοληστερόλης.
Τριγλυκερίδια
Τα τριγλυκερίδια αποτελούν το πιο κοινό λίπος στο σώμα και βρίσκονται στα τρόφιμα. Στη δομή τους υπάρχουν τρία λιπαρά οξέα συνδεδεμένα με ένα μόριο αλκοόλης που ονομάζεται γλυκερόλη. Όταν προσλαμβάνονται, τα λιπαρά οξέα απελευθερώνονται για την απόκτηση ενέργειας.
Τα υψηλά τριγλυκερίδια στο αίμα, μαζί με την αυξημένη χοληστερόλη, αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Ο συνολικός αριθμός χοληστερόλης μας αντιπροσωπεύει το άθροισμα της LDL και της HDL χοληστερόλης συν το 20% των τριγλυκεριδίων.
Πώς σχετίζεται η κετογονική δίαιτα με τα επίπεδα χοληστερόλης;
Τα ευρήματα διαφόρων συγγραφέων δείχνουν ότι η κετογονική δίαιτα συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων της συνολικής και της LDL χοληστερόλης, ενώ μακροπρόθεσμα αυξάνει την HDL χοληστερόλη. Ωστόσο, όταν μόλις ξεκινά η δίαιτα, μπορεί στην πραγματικότητα να ισχύει το αντίστροφο.
Ωστόσο, άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η αύξηση αυτή είναι παροδική, ενώ ο οργανισμός προσαρμόζεται στη διατροφική κέτωση. Μακροπρόθεσμα, οι τιμές μειώνονται, ενώ η HDL αυξάνεται.
Όσοι έχουν ιστορικό αυξημένης χοληστερόλης θα πρέπει να προσαρμόσουν τη δομή της κετογονικής δίαιτας για να αποτρέψουν περαιτέρω αύξηση. Για παράδειγμα, θα πρέπει να αποφεύγονται τα τρανς λιπαρά, τα τηγανητά τρόφιμα ή τα παράγωγα κρέατος.
Όταν τα κορεσμένα λιπαρά αντικαθίστανται από μονοακόρεστα λιπαρά, όπως αυτά που περιέχονται στο ελαιόλαδο, τους ξηρούς καρπούς, το φυστικοβούτυρο και το αβοκάντο, βοηθούν στη μείωση των υψηλών τιμών χοληστερόλης.
Από την άλλη πλευρά, έχει προταθεί να συμπεριληφθούν στην κετογονική δίαιτα πολυακόρεστα λιπαρά τύπου ωμέγα-3. Η ευνοϊκή επίδραση αυτού του λίπους στη μείωση των τριγλυκεριδίων περιγράφεται σε αυτήν την μελέτη. Τα ωμέγα-3 βελτιώνουν τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου.
Συνιστάται επίσης οι λιγοστοί υδατάνθρακες της δίαιτας να είναι πλούσιοι σε φυτικές ίνες, όπως λαχανικά, μούρα, ξηροί καρποί και σπόροι, μεταξύ άλλων. Μια ομάδα ειδικών ανακάλυψε ότι οι φυτικές ίνες βοηθούν στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης, ειδικά αν είναι διαλυτές.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Βιταμίνη Β6: Ποια είναι τα οφέλη της και πώς χρησιμοποιείται;
Συστάσεις για την κετογονική δίαιτα
Πριν από την έναρξη της κετογονικής δίαιτας, θα πρέπει να γνωρίζετε κάποιες συστάσεις, ώστε να μην υπάρξει καμία μεταβολή κατά την εφαρμογή αυτού του προγράμματος διατροφής. Η κέτωση είναι ασφαλής για τους περισσότερους ανθρώπους, αρκεί να επιβλέπεται και να κατευθύνεται από κάποιον ειδικό.
Δεν υπάρχουν μόνο οφέλη για την απώλεια βάρους, όπως επισημαίνουν ορισμένοι ειδικοί στον τομέα, αλλά η κετογονική δίαιτα μπορεί να έχει και θεραπευτικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, η κετογονική δίαιτα συστήνεται συχνά για παιδιά με επιληψία, διαβήτη τύπου 2, μεταβολικό σύνδρομο και παχυσαρκία.
Μια άλλη μελέτη ανέφερε επίσης ότι μια καλή κετογονική δίαιτα μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και του διαβήτη. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες κλινικές δοκιμές για την αξιολόγηση των μακροπρόθεσμων επιδράσεων και των δυνατοτήτων της στην κλινική ιατρική.
Οι παρενέργειες από την κετογονική δίαιτα
Κατά την εφαρμογή της κετογονικής δίαιτας μπορεί να εμφανιστούν ορισμένα συμπτώματα που απαιτούν ιατρική βοήθεια. Με την έναρξη της κέτωσης επέρχεται η κετογονική γρίπη, τα συμπτώματα της οποίας είναι τα εξής:
- Κόπωση
- Ναυτία
- Αϋπνία
- Πονοκέφαλοι
- Αυξημένη όρεξη
Οι παρενέργειες αυτές είναι συχνές κατά το στάδιο της προσαρμογής, όταν αρχίζει η καύση του λίπους και απελευθερώνονται οι κετόνες. Μπορεί επίσης να παρουσιαστούν κράμπες στα πόδια, πεπτικές διαταραχές και κακή αναπνοή.
Από την άλλη πλευρά, ορισμένες μελέτες έχουν υποδείξει ότι η κετογονική δίαιτα μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην εμβρυϊκή ανάπτυξη των ποντικιών, οπότε χρειάζονται περισσότερες έρευνες σχετικά με την ασφάλειά της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Πότε πρέπει να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία
Στην αρχή και κατά τη διάρκεια της κετογονικής δίαιτας, πρέπει να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για τον έλεγχο της διατροφικής κέτωσης και την πρόληψη της κετοξέωσης, η οποία μπορεί να είναι επικίνδυνη.
Σε περίπτωση διαβήτη τύπου 1 ή διαταραχών της χοληδόχου κύστης, η συμβουλή ενός διατροφολόγου είναι υποχρεωτική. Από την άλλη πλευρά, σε άτομα με νεφρική νόσο, αυξημένη κληρονομική χοληστερόλη ή ηπατική νόσο, η κετογονική δίαιτα πρέπει να αποφεύγεται.
Για να μειωθούν οι παρενέργειες, συνιστάται η κατανάλωση τουλάχιστον 2 λίτρων νερού την ημέρα. Είναι επίσης καλή ιδέα να αυξήσετε την πρόσληψη μετάλλων, να αποφύγετε την έντονη άσκηση και να τρώτε λαχανικά και πηγές φυτικών ινών χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, όπως ξηρούς καρπούς και μούρα.
Πώς να ελέγξετε τη χοληστερόλη σας κατά τη διάρκεια της κετογονικής δίαιτας
Συνολικά, είναι σαφές ότι η ποιότητα των λιπών που καταναλώνονται σε μια κετογονική δίαιτα θα καθορίσει τον κυρίαρχο τύπο χοληστερόλης στο αίμα. Τα πολυακόρεστα λιπαρά, όπως αυτά που περιέχονται στα σπορέλαια, καθώς και τα μονοακόρεστα λιπαρά από το ελαιόλαδο, ευνοούν την αύξηση της HDL χοληστερόλης.
Επίσης, η υψηλή πρόσληψη κορεσμένων ή τρανς λιπαρών ρίχνει το λιπιδαιμικό προφίλ του αίματος εκτός ελέγχου. Η κατάσταση αυτή καθίσταται παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η διαβούλευση με έναν ειδικό είναι απαραίτητη για να ξεκινήσετε την κετογονική δίαιτα και να διατηρήσετε τον έλεγχο της χοληστερόλης πριν και κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του προγράμματος διατροφής.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Dhillon KK, Gupta S. Biochemistry, Ketogenesis. [Updated 2022 Feb 10]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493179/
- Puchalska, P., & Crawford, P. A. (2017). Multi-dimensional Roles of Ketone Bodies in Fuel Metabolism, Signaling, and Therapeutics. Cell metabolism, 25(2), 262–284. https://doi.org/10.1016/j.cmet.2016.12.022
- Ludwig, D.S. (2019). The Ketogenic Diet: Evidence for Optimism but High-Quality Research Needed. The Journal of Nutrition, 150, 1354 – 1359.
- Sussman, D., van Eede, M., Wong, M. D., Adamson, S. L., & Henkelman, M. (2013). Effects of a ketogenic diet during pregnancy on embryonic growth in the mouse. BMC pregnancy and childbirth, 13, 109. https://doi.org/10.1186/1471-2393-13-109
- National Heart, Lung and Blood Institute. Blood Cholesterol. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/blood-cholesterol.
- Dashti, H. M., Mathew, T. C., Hussein, T., Asfar, S. K., Behbahani, A., Khoursheed, M. A., Al-Sayer, H. M., Bo-Abbas, Y. Y., & Al-Zaid, N. S. (2004). Long-term effects of a ketogenic diet in obese patients. Experimental and clinical cardiology, 9(3), 200–205.
- Kosinski, C., & Jornayvaz, F. R. (2017). Effects of Ketogenic Diets on Cardiovascular Risk Factors: Evidence from Animal and Human Studies. Nutrients, 9(5), 517. https://doi.org/10.3390/nu9050517
- Clifton, Peter & Keogh, Jennifer. (2017). A systematic review of the effect of dietary saturated and polyunsaturated fat on heart disease. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases. 27. 10.1016/j.numecd.2017.10.010.
- Yanai, H., Masui, Y., Katsuyama, H., Adachi, H., Kawaguchi, A., Hakoshima, M., Waragai, Y., Harigae, T., & Sako, A. (2018). An Improvement of Cardiovascular Risk Factors by Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids. Journal of clinical medicine research, 10(4), 281–289. https://doi.org/10.14740/jocmr3362w
- McRae M. P. (2017). Dietary Fiber Is Beneficial for the Prevention of Cardiovascular Disease: An Umbrella Review of Meta-analyses. Journal of chiropractic medicine, 16(4), 289–299. https://doi.org/10.1016/j.jcm.2017.05.005
- Volek, J., Sharman, M., Gómez, A., Judelson, D., Rubin, M., Watson, G., Sokmen, B., Silvestre, R., French, D., & Kraemer, W. (2004). Comparison of energy-restricted very low-carbohydrate and low-fat diets on weight loss and body composition in overweight men and women. Nutrition & metabolism, 1(1), 13. https://doi.org/10.1186/1743-7075-1-13
- Neal, E.G., Chaffe, H., Schwartz, R.H., Lawson, M.S., Edwards, N., Fitzsimmons, G., Whitney, A., & Cross, J.H. (2008). The ketogenic diet for the treatment of childhood epilepsy: a randomised controlled trial. The Lancet Neurology, 7, 500-506.
- Westman, E. C., Yancy, W. S., Jr, Mavropoulos, J. C., Marquart, M., & McDuffie, J. R. (2008). The effect of a low-carbohydrate, ketogenic diet versus a low-glycemic index diet on glycemic control in type 2 diabetes mellitus. Nutrition & metabolism, 5, 36. https://doi.org/10.1186/1743-7075-5-36