Πιλοέγερση: Θα σας κάνει να ανατριχιάσετε

Η πιλοέγερση είναι ένας μηχανισμός του σώματος τέλειος για τα τριχωτά ζώα, όπως είναι οι γάτες και οι χιμπατζήδες. Και οι άνθρωποι έχουν ακόμη αυτή τη λειτουργία αν και δε μας χρησιμεύει ιδιαίτερα.

Πιλοέγερση είναι ο τεχνικός όρος αυτού που όλοι γνωρίζουμε ως “ανατριχίλες”. Είναι αυτό το σήκωμα του θύλακα της τρίχας όταν κρυώνουμε, ενθουσιαζόμαστε, σοκαριζόμαστε ή τρομάζουμε. Υπάρχει όμως και ένας νεολατινικός ιατρικός όρος γι’ αυτό: Cutis Anserina.

Οι επιστήμονες λένε ότι η πιλοέγερση είναι ένα ίχνος της εξέλιξης που μας θυμίζει την υφή του δέρματος ενός πουλιού αφότου ξεπουπουλιαστεί. Οι άνθρωποι κληρονομήσαμε αυτό το χαρακτηριστικό από τους προγόνους μας οι οποίοι ανατρίχιαζαν και αυτοί όταν βίωναν ακραία αισθήματα.

Παραδείγματος χάρη, μια παρόμοια αντίδραση έχουν και οι γάτες. Οι τρίχες τους σηκώνονται όταν αισθανθούν κίνδυνο και ετοιμάζονται για αντίδραση πάλης ή φυγής.

Επίσης φουσκώνουν και γίνονται πιο επιθετικές, δηλαδή κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνουν και άλλα ζώα.

Τι ακριβώς είναι η πιλοέγερση;

Η πιλοέγερση είναι ένα ακούσιο σωματικό φαινόμενο το οποίο ενεργοποιείται από τη δράση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Οι μύες έγερσης της τρίχας συστέλλονται και έτσι η τρίχα σηκώνεται και το δέρμα αποκτά αυτή την εμφάνιση ξεπουπουλιασμένου πουλιού.

Αυτό που συμβαίνει εδώ είναι η σύσπαση των μικρών μυών στη βάση κάθε τρίχας. Αυτή η σύσπαση τούς ανοίγει και έτσι η τρίχα διαχωρίζεται, σηκώνεται, και αποκτά αυτή την κοκκώδη υφή. Το φαινόμενο συμβαίνει κυρίως στα μπράτσα, τα πόδια, τον λαιμό, και το κεφάλι.

Η πιλοέγερση μπορεί να συμβεί από οποιοδήποτε ερέθισμα όπως:

• Σοκ
• Φόβο
• Συναίσθημα
• Ενθουσιασμό

Τις περισσότερες φορές, αλλά όχι πάντα, υπάρχει και μια μικρή πτώση της θερμοκρασίας του σώματος όταν ανατριχιάζουμε.

Ανατομικές και βιολογικές πτυχές

Όπως προαναφέραμε, η πιλοέγερση είναι μια αντίδραση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτό είναι γνωστό και ως αδρενεργικό ή νοραδρενεργικό. Το όνομα οφείλεται στο γεγονός πως η νοραδρεναλίνη είναι ο κύριος νευροδιαβιβαστής εδώ.

Το συμπαθητικό σύστημα ενεργοποιείται σε καταστάσεις όπως φυγή, άγχος, άσκηση, και έκτακτη ανάγκη. Την αδρεναλίνη απελευθερώνουν τα επινεφρίδια, και αυτή έπειτα πηγαίνει στο αίμα σε περιπτώσεις όπως οι παραπάνω. Έτσι, έχουμε την πιλοέγερση.

Επίσης, αυξάνεται η μυϊκή δραστηριότητα και αυτό μας κάνει να τρεμουλιάζουμε ώστε να ζεσταθούμε όταν το φαινόμενο οφείλεται σε χαμηλές θερμοκρασίες.

Αν οι ανατριχίλες είναι το αποτέλεσμα φόβου, τότε η πιλοέγερση έρχεται μαζί με αύξηση στους παλμούς της καρδιάς. Αυτό οδηγεί στην άντληση μεγαλύτερης ποσότητας αίματος προς τους μεγάλους μυς και στη διαστολή των κορών για να οξυνθεί η όρασή μας. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει στις περιπτώσεις σοκ και δυνατών συναισθημάτων.

Πιλοέγερση – Η λειτουργία της

Ο μηχανισμός της πιλοέγερσης εντοπίζεται σε μεγάλο αριθμό τριχωτών ζώων. Οι τρίχες σηκώνονται ως αντίδραση στις κρύες θερμοκρασίες. Αυτό επιτρέπει στον αέρα να παγιδευτεί και να δημιουργήσει ένα μονωτικό στρώμα το οποίο βοηθά στην προστασία ενάντια στις χαμηλές θερμοκρασίες.

Όταν οι ανατριχίλες εμφανίζονται ως αντίδραση στον φόβο, ο ρόλος τους είναι να μεγαλώσει ο όγκος του σώματος. Με άλλα λόγια, δείχνουμε μεγαλύτεροι με τις τρίχες σηκωμένες και κατά συνέπεια πιο απειλητικοί.

Όπως μπορείτε να δείτε, πρόκειται για έναν βιολογικό αμυντικό μηχανισμό ο οποίος ενεργοποιείται όταν νιώθουμε απειλή.

Οι σκαντζόχοιροι είναι το καλύτερο παράδειγμα για την επίδειξη της λειτουργίας της πιλοέγερσης. Αυτό το ζώο υψώνει τα καρφιά του όταν αισθάνεται κίνδυνο. Το ίδιο συμβαίνει και σε πολλά άλλα θηλαστικά όπως στους χιμπατζήδες, τα ποντίκια, ή τις γάτες.

Άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες

Η πιλοέγερση στους ανθρώπους είναι βασικά άχρηστη. Δεν έχουμε αρκετές τρίχες ώστε να δράσουν ως μονωτικό στρώμα. Ομοίως, οι τρίχες μας δεν είναι ιδιαίτερα μακριές ώστε να φαινόμαστε μεγαλύτεροι όταν ανατριχιάζουμε.

Γι’ αυτό οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό το φαινόμενο είναι ένα απλό ίχνος της εξέλιξης. Κληρονομήσαμε αυτόν τον μηχανισμό άμυνας από τους προγόνους μας αλλά δε μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε με τον ίδιο τρόπο που τον χρησιμοποιούν άλλα θηλαστικά.

Από τη μία, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι πιο πολύπλοκος από άλλων ειδών, και το αντανακλαστικό της πιλοέγερσης εκφράζεται και από άλλους ψυχολογικούς παράγοντες. Το μεταιχμιακό σύστημα κάνει τις τρίχες μας να σηκώνονται όταν ακούμε ένα τραγούδι που μας αρέσει ή τη φωνή κάποιου με τον οποίο είμαστε ερωτευμένοι.