Μάθετε τα συμπτώματα και τη θεραπεία για την αβουλία

Η αβουλία χαρακτηρίζεται από αισθήματα απάθειας και έλλειψη κινήτρου, αλλά και η ομιλία δείχνει κάτι ανάλογο. Ο ασθενής δεν έχει όρεξη να κάνει τίποτα και αυτό μπορεί να είναι σημάδι έναρξης κατάθλιψης.

“Δεν έχω ενέργεια να κάνω τίποτα”, “Δεν ενδιαφέρομαι”, “Δοκίμασα, αλλά δε μπορώ”. Αυτά αποτελούν συχνά την αβουλία και είναι οι εκφράσεις που χρησιμοποιούν περισσότερο οι ασθενείς στις θεραπευτικές συνεδρίες.

Η αβουλία παίρνει τη μορφή της ακραίας απάθειας και εκδηλώνεται με την έλλειψη ενδιαφέροντος, θέλησης, και ενέργειας για την εκτέλεση οποιασδήποτε δραστηριότητας. Η αιτία μπορεί να είναι σχετικά απλή ή να οφείλεται σε κάτι περισσότερο περίπλοκο, ανάλογα με την περίπτωση.

Συμπτώματα που συνδέονται με την αβουλία

Ορισμένα από τα συμπτώματα τα οποία δείχνουν ύπαρξη αβουλίας είναι τα ακόλουθα:

• Έλλειψη κινήτρου και ενδιαφέροντος για την εκτέλεση οποιασδήποτε δραστηριότητας, τόσο για ευχάριστα πράγματα, όσο και για πράγματα ρουτίνας, όπως δουλειά ή ακαδημαϊκές δραστηριότητες.
• Απώλεια της ικανότητας να νιώθει χαρά το άτομο.
• Αναγνώριση πως πρέπει να γίνουν ορισμένα πράγματα ή τουλάχιστον να ξεκινήσουν, αλλά αυτό δε συμβαίνει. Η αβουλία οδηγεί σε καθυστέρηση.
• Η απώλεια ενδιαφέροντος εκδηλώνεται επίσης και σε επίπεδο σχέσης. Έτσι, υπάρχουν δυσκολίες στην επικοινωνία (δεν υπάρχει αλληλεπίδραση, υπάρχουν μονολεκτικές απαντήσεις, καμία έναρξη ή συνέχιση διαλόγου). Μπορεί να μειωθεί ή να εξαφανιστεί επίσης το ενδιαφέρον για σεξ.
• Η προσωπική υγιεινή ίσως παραμεληθεί ή εγκαταλειφθεί, επίσης.
• Συναισθηματική νωθρότητα: Δυσκολία στην αντίδραση σε καταστάσεις.
• Αργές κινήσεις ή περιορισμός κίνησης.

Η σοβαρότητα του συμπτώματος είναι το κλειδί εδώ, η παρουσία του ίσως να μην είναι το ίδιο το πρόβλημα, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν δυσκολίες με τα κίνητρα ή μια έλλειψη ενέργειας για την έναρξη δραστηριοτήτων κατά περιόδους. Πρόβλημα γίνεται όταν το σύμπτωμα παραμένει μετά από καιρό.

Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι η αβουλία είναι συχνή στις διαταραχές διάθεσης, όπως είναι η δυσθυμική διαταραχή ή η κατάθλιψη.

Τι προκαλεί την αβουλία;

Όπως, σχεδόν, σε όλα τα ζητήματα ή προβλήματα στην ψυχολογία, δεν υπάρχει μία μοναδική αιτία. Αντιθέτως, όλα εξαρτώνται από τη διαταραχή.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι νευροενδοκρινικές αλλαγές (λόγω αύξησης της παραγωγής της κορτιζόλης) μπορεί να είναι η αιτία. Σε νευρολογικό επίπεδο, ορισμένα ευρήματα από έρευνες αναφέρονται σε δομικά ή λειτουργικά προβλήματα σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, όπως κακώσεις στα βασικά γάγγλια.

Στις συναισθηματικές διαταραχές όπως είναι η κατάθλιψη, είναι γνωστό πως οι αλλαγές στους νευροδιαβιβαστές σεροτονίνης, νορεπινεφρίνης και ντοπαμίνης, επηρεάζουν τη θέληση. Έτσι, μια θεραπευτική επιλογή είναι να δουλέψουμε πάνω στο σύμπτωμα με αντικαταθλιπτικά.

Όμως, αβουλία μπορεί να εμφανιστεί και μαζί με ψυχολογικούς ή ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, όπως συμβαίνει με την παρατεταμένη και έντονη παρουσία αγχωτικών καταστάσεων ή τραυματικών εμπειριών.

Πώς διαγιγνώσκεται η αβουλία;

Δεδομένης της πολυπλοκότητας του φαινομένου και των πολλαπλών πιθανών αιτιών, η διάγνωση θα πρέπει να περιλαμβάνει μια εξονυχιστική εξέταση η οποία ερευνά για νευροβιολογικούς και ψυχολογικούς παράγοντες.

Είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψιν διαφορετικοί, μοναδικοί παράγοντες, να αξιολογηθεί η ζωή του ασθενή, και οποιαδήποτε ανεπιθύμητα γεγονότα που μπορούν να τον επηρεάσουν. Επίσης σημαντικό είναι να ληφθούν υπόψιν αν την αβουλία έχουν πυροδοτήσει ή παρατείνει κοινωνικοί παράγοντες.

Όταν υπάρχει υποψία αβουλίας, οι συνεντεύξεις με τον ασθενή είναι εξαιρετικής σημασίας, όμως μπορούν να βοηθήσουν και οι καταθέσεις της οικογένειας. Μπορεί να σχεδιαστεί ένα καλύτερο θεραπευτικό πλάνο αν είναι διαθέσιμες παραπάνω πληροφορίες.

Διαθέσιμες θεραπείες

Η θεραπεία εξαρτάται κατά πολύ από τη διάγνωση. Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, η αβουλία μπορεί να είναι το σύμπτωμα διαφορετικών διαταραχών. Γενικά, συνιστάται ένας συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμάκων, αν κριθεί απαραίτητο.

Αναφορικά με τον τύπο θεραπείας, παρότι υπάρχουν πολλές πιθανές προσεγγίσεις, η γνωστική θεραπεία είναι μία από αυτές που χρησιμοποιούνται περισσότερο. Αυτή επικεντρώνεται στην προσαρμογή των πεποιθήσεων και των σκέψεων που έχει ο ασθενής για τον εαυτό του και την κατάστασή του.

Ομοίως, η συμπεριφορική ενεργοποίηση είναι μια ακόμη τυπική θεραπεία. Μαζί με αυτή, πολύ σημαντική είναι η ψυχοεκπαίδευση, καθώς και οι δύο έχουν ως στόχο την βοήθεια στην κατανόηση του προβλήματος και να κάνουν τον ασθενή τον κύριο παίκτη στην ίδια του την αλλαγή. Αυτό θα του επιτρέψει να λάβει μέτρα αυτοφροντίδας και να βελτιώσει, σιγά-σιγά, την ποιότητα ζωής του.

Συμβουλές για να μην κυριεύσει η αβουλία τη ζωή σας

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα με την αβουλία είναι ο φαύλος κύκλος που αναπτύσσεται συχνά. Για παράδειγμα, όσο χάνει το ενδιαφέρον για τις σχέσεις το άτομο, τόσο περισσότερο αποθαρρύνεται, κάτι που ενισχύει την αβουλία. Κάνοντας μικρά βήματα μπορείτε να διακόψετε αυτόν τον κύκλο.

Η αναζήτηση βοήθειας είναι ήδη μια πρόκληση για τα άτομα που υποφέρουν από αβουλία. Γενικά, η απάθεια, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, και η συναισθηματική αδράνεια εμποδίζουν τη βελτίωση.

1. Γιορτάστε τις μικρές επιτυχίες

Για τα άτομα με αβουλία, οτιδήποτε, όσο μικρό και να δείχνει, είναι μια δύσκολη αποστολή. Γι’ αυτό όποιος θέλει να βοηθήσει θα πρέπει να προσπαθήσει να τα βάλει να συμμετάσχουν σε μικρές δραστηριότητες οι οποίες μπορούν να επιτευχθούν ρεαλιστικά με προοδευτικό τρόπο.

Για παράδειγμα, ζητήστε τους να πάτε για έναν περίπατο 30 λεπτών μέσα στην ημέρα. Αν το καταφέρουν αυτό, αναγνωρίστε και γιορτάστε την επίτευξη, καθώς θα τους ενθαρρύνει και θα τους υποστηρίξει να συνεχίσουν στην ίδια κατεύθυνση.

2. Εισάγετε νέες συνήθειες

Επίσης πολύ σημαντικό είναι να επικεντρωθείτε σε καλές συνήθειες, όπως μια ισορροπημένη διατροφή, φυσική δραστηριότητα, και καλή υγιεινή ύπνου. Η ψυχοθεραπεία συνήθως δουλεύει πάνω στον προγραμματισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων ως μια παρεμβατική τεχνική. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής λαμβάνει ενθάρρυνση κάθε φορά που καταφέρνει να ολοκληρώσει κάτι.

3. Ενθαρρύνετέ τους και συνοδεύστε τους στις δραστηριότητες

Τα άτομα με αβουλία δε θέλουν να συμμετέχουν σε καμία δραστηριότητα καθώς δεν έχουν κανένα κίνητρο. Όμως, όσοι βρίσκονται γύρω τους μπορούν να τα ενθαρρύνουν να αποδεχθούν τις προτάσεις τους, ακόμη και αν νιώθουν πως δεν έχουν ενέργεια. Έτσι, είναι πιο εύκολο να αντιμετωπίσετε την κατάσταση και να τα βοηθήσετε ν’ ανακτήσουν το ενδιαφέρον.

Η οικογένεια και τα αγαπημένα πρόσωπα μπορούν να βοηθήσουν παρέχοντας συναισθηματική υποστήριξη, ενθαρρύνοντας περισσότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, δίνοντας τους ώθηση να μιλήσουν και να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους.

Ως μέρος της ανάρρωσης, τα σχέδια δεν περιλαμβάνουν μόνο τον θεραπευτή και τον ασθενή, αλλά και την οικογένεια.

Η αβουλία δε θεραπεύεται μέσα σε μια νύχτα

Η αντιμετώπιση της αβουλίας απαιτεί υπομονή. Τα βήματα μπορεί να είναι μικρά, αλλά η διαχείρισή τους και η κινητοποίηση είναι τεράστια επιτεύγματα. Οι ρεαλιστικοί στόχοι είναι το κλειδί σε οποιαδήποτε θεραπεία, αρκεί να μην προκαλούν αγανάκτηση.

Ωστόσο, το ίδιο σημαντικό είναι να υπάρχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον και άνθρωποι που μπορούν να συνοδεύσουν τον ασθενή στη διαδρομή της θεραπείας για να αισθανθεί καλύτερα καθώς η απομόνωση χειροτερεύει την κατάσταση.