Διατροφική ψυχιατρική: Τι είναι και πώς βοηθάει;
Όλοι θέλουμε να έχουμε καλή ψυχική υγεία, αλλά οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται είναι πολύπλοκοι. Μεταξύ αυτών των παραγόντων, η διατροφή είναι καθοριστικής σημασίας και, με τη σειρά της, αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον πεδίο μελέτης όταν πρόκειται για ψυχιατρικές διαταραχές. Η έλλειψη θρεπτικών συστατικών συμβάλλει στην κακή υγεία του εγκεφάλου. Σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται στο προσκήνιο ο όρος διατροφική ψυχιατρική.
Πρόκειται για ένα νέο πεδίο έρευνας που χρησιμοποιεί τα τρόφιμα και τα συμπληρώματα διατροφής στη θεραπεία και την πρόληψη των ψυχικών ασθενειών. Ενώ η συμβατική ιατρική υποστηρίζει περισσότερο τη χρήση φαρμάκων και θεραπειών στην περίπτωση της κατάθλιψης, για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι η έλλειψη όρεξης, οι γλυκές τροφές ή η παράλειψη γευμάτων μπορεί να έχουν αντίκτυπο σε αυτή τη διαταραχή.
Επομένως, πρέπει να εξεταστούν οι διατροφικοί παράγοντες που είναι συνυφασμένοι με την ανθρώπινη νόηση, τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα. Σε αυτό το άρθρο, θα σας δείξουμε πώς η διατροφική ψυχιατρική χρησιμοποιείται για να βοηθήσει στη βελτίωση των προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Πώς επηρεάζει η διατροφή την ψυχική υγεία;
Σύμφωνα με το περιοδικό Nutrititon Journal, 4 από τις 10 κύριες αιτίες αναπηρίας στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες είναι ψυχικές διαταραχές. Επιπλέον, μία από τις αιτίες τους μπορεί να είναι η έλλειψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών.
Ορισμένες μελέτες σχολιάζουν ότι πολλές καταστάσεις ψυχικής υγείας μπορεί να ξεκινούν ως φλεγμονώδης αντίδραση του εντέρου. Η ανταπόκριση αυτή συνδέεται με την έλλειψη προβιοτικών, μικροθρεπτικών συστατικών και ωμέγα-3.
Μια άλλη ομάδα ειδικών ενισχύει αυτά τα ευρήματα. Για παράδειγμα, τα άτομα με άγχος και κατάθλιψη μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεσή τους με συμπληρώματα ψευδαργύρου, μαγνησίου, ωμέγα-3 και βιταμινών του συμπλέγματος Β και D3.
Στην περίπτωση του μαγνησίου, έχει βρεθεί ότι ένα καθημερινό συμπλήρωμα κιτρικού μαγνησίου οδηγεί σε σημαντική βελτίωση της κατάθλιψης και του άγχους, σε οποιαδήποτε ηλικία, φύλο ή επίπεδο ασθένειας.
Όσον αφορά τα ωμέγα-3, ορισμένες μελέτες θεωρούν ότι είναι κρίσιμα για την ανάπτυξη και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Χαμηλά επίπεδα έχουν συνδεθεί με χαμηλή διάθεση, γνωστική εξασθένιση και κακή κατανόηση.
Η χρήση προβιοτικών έχει επίσης διερευνηθεί στη διατροφική ψυχιατρική. Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η καθημερινή λήψη υγιών ζωντανών βακτηρίων μπορεί να μειώσει την κατάθλιψη και το άγχος. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι ειδικοί έχουν επινοήσει τον όρο “ψυχοβιοτικά” για να αναφερθούν σε προβιοτικά με θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία.
Ποιος είναι ο στόχος της διατροφικής ψυχιατρικής;
Μια μελέτη για τη διατροφική ψυχιατρική θέτει ορισμένους στόχους για την αντιμετώπιση της σχέσης μεταξύ της διατροφής που εφαρμόζεται στις ψυχικές διαταραχές. Οι βασικές προκλήσεις για αυτό το πεδίο έρευνας είναι οι εξής:
- Επέκταση της διαιτητικής παρέμβασης στις ψυχικές διαταραχές, σε κλινικό και πληθυσμιακό επίπεδο.
- Να προσδιοριστούν με σαφήνεια τα βιολογικά αίτια που υποστηρίζουν τη σχέση διατροφής-ψυχικών διαταραχών.
- Να αναπτυχθούν επιστημονικές μελέτες που υποστηρίζουν την επίδραση βασικών θρεπτικών συστατικών και ψυχοβιοτικών στις ψυχικές ασθένειες. Επιπλέον, απαιτείται η πρόβλεψη της ανταπόκρισής τους στη θεραπεία.
- Να διεξαχθούν μελέτες παρατήρησης και πειραματικές μελέτες στην ψύχωση με επίκεντρο τη διατροφή και τις διαιτητικές θεραπείες.
Πώς πρέπει να είναι η διατροφή σύμφωνα με τη διατροφική ψυχιατρική;
Η διατροφική ψυχιατρική περιλαμβάνει υψηλή πρόσληψη λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, ξηρών καρπών, ψαριών και σπόρων, με λίγα ή καθόλου επεξεργασμένα τρόφιμα. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι οι καλύτερες τροφές για τον εγκέφαλο είναι αυτές που προστατεύουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία. Ακολουθούν οι καλύτερες:
- Λιπαρά ψάρια: Τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, οι σαρδέλες και η πέστροφα, αποτελούν πηγή ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, μπορούν να βοηθήσουν στην καθυστέρηση της νοητικής φθοράς και στην πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ. Μια άλλη μελέτη μιλάει για τα ωμέγα-3 και την αντικαταθλιπτική τους αποτελεσματικότητα.
- Καρύδια: Σύμφωνα με το περιοδικό Hospital Nutrition, το λινολενικό λιπαρό οξύ στα καρύδια συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στη διατήρηση των αρτηριών καθαρών. Αυτό είναι καλό τόσο για την καρδιά όσο και για τον εγκέφαλο.
- Φράουλες και βατόμουρα: Οι χρωστικές ουσίες σε αυτά τα φρούτα είναι οι ανθοκυανίνες. Σύμφωνα με μια ομάδα ειδικών, δρουν ως αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτικά που προστατεύουν από τη γήρανση του εγκεφάλου και τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες.
- Μπρόκολο και φυλλώδη λαχανικά: Τα πράσινα λαχανικά, όπως το μπρόκολο, το σπανάκι, το λάχανο και άλλα λαχανόφυλλα, είναι άφθονα σε βιταμίνη Κ. Η επιστήμη υποδεικνύει ότι η παρουσία αυτής της βιταμίνης μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της γνωστικής παρακμής και να οδηγήσει σε καλύτερη μνήμη.
- Καφές και τσάι: Μελέτες αποκαλύπτουν ότι η καφεΐνη μπορεί να διεγείρει την απελευθέρωση της σεροτονίνης, μιας ουσίας που προκαλεί ευεξία. Μακροπρόθεσμα, η κατανάλωση καφέ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον.
- Κουρκουμάς: Η κουρκουμίνη, ενεργό συστατικό του κουρκουμά, είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες. Μια ανασκόπηση περιγράφει λεπτομερώς τα οφέλη που έχει στη μνήμη, ενώ άλλοι ειδικοί λένε ότι βοηθά στην κατάθλιψη.
Διαβάστε αυτό το άρθρο: Φυσικό τζελ για την αντιμετώπιση των ραγάδων.
Η σημασία του εντερικού μικροβιώματος
Το εντερικό μικροβίωμα αναφέρεται στα εκατομμύρια “καλά” βακτήρια που ζουν μαζί στον πεπτικό σωλήνα και παίζουν θεμελιώδη ρόλο στην υγεία. Υπάρχουν πλέον επιχειρήματα σχετικά με τη σχέση μεταξύ της λειτουργίας του εγκεφάλου και του εντερικού μικροβιόκοσμου και την πιθανότητα να επηρεάζουν τις νευροψυχιατρικές διαταραχές.
Τα “καλά” βακτήρια προστατεύουν την επένδυση του εντέρου και εξασφαλίζουν έναν ισχυρό φραγμό έναντι των τοξινών και των “κακών” βακτηρίων. Επιπλέον, έχουν έναν αμφίδρομο ρόλο μεταξύ του πεπτικού συστήματος και του κεντρικού νευρικού συστήματος, που ονομάζεται άξονας εντέρου-εγκεφάλου.
Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι ο άξονας αυτός αποτελεί τη βάση για πολλές νευρολογικές διαταραχές υψηλού αντίκτυπου, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον και η σκλήρυνση κατά πλάκας.
Διατροφική ψυχιατρική: Ένας αναπτυσσόμενος τομέας
Υπάρχουν πολλά στοιχεία σχετικά με την ποιότητα της διατροφής και τις κοινές ψυχικές ασθένειες αλλά βασίζονται σε παρατηρήσεις. Λίγες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές έχουν διεξαχθεί, ιδίως σε κλινικές ομάδες.
Οι περισσότερες μελέτες έχουν επικεντρωθεί στη σχέση μεταξύ διατροφής και κατάθλιψης. Ωστόσο, άλλες σοβαρότερες ψυχικές ασθένειες, όπως η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια, έχουν εξεταστεί σε περιορισμένο βαθμό.
Αν και η διατροφική ψυχιατρική είναι ένας πολύ νέος τομέας έρευνας, η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής γίνεται ένα συμπληρωματικό μέσο για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Είναι εντυπωσιακό ότι η ιατρική εκπαίδευση εξακολουθεί να μην περιλαμβάνει τον τομέα των διατροφικών γνώσεων για τη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών ως μέρος της επαγγελματικής κατάρτισης. Όπως επισημαίνεται από ομάδα εμπειρογνωμόνων, η ιατρική θεραπεία εξακολουθεί να κυριαρχείται από τα φάρμακα (όπως τα αντικαταθλιπτικά) και τις ψυχιατρικές θεραπείες. Ωστόσο, αυτές προλαμβάνουν λιγότερες από τις μισές από αυτές τις ασθένειες.
Από την άποψη αυτή, μια ανασκόπηση προτείνει τη συγκέντρωση των ευρημάτων των μελετών υψηλής ποιότητας και την εφαρμογή της διατροφικής ψυχιατρικής στην κλινική πρακτική. Πρόκειται για ένα σημαντικό έργο για το μέλλον αυτού του τομέα της γνώσης.
Ένα τεύχος που δημοσιεύθηκε από την Εταιρεία Διατροφής υποστηρίζει ότι οι διατροφικές παρεμβάσεις μπορούν να μειώσουν σημαντικά το βάρος των ψυχικών ασθενειών. Συνιστούν επίσης την επανεξέταση ισχυρών στοιχείων και τη συγκέντρωση κοινοτήτων για να μοιραστούν τα ευρήματά τους.
Ειδικότερα, ως βασικοί στόχοι προτείνονται η έρευνα για το ανοσοποιητικό σύστημα, η οξειδωτική βιολογία, η πλαστικότητα του εγκεφάλου και το εντερικό-εγκεφαλικό-μικροβίωμα.
Για να επιτευχθεί μια πιο ψυχικά υγιής κοινωνία, οι γιατροί και οι ψυχίατροι πρέπει να είναι σαφείς σχετικά με τη σχέση μεταξύ διατροφής και ψυχικών διαταραχών. Η ψυχοδιατροφή θα πρέπει να αποτελεί εναλλακτική ή συμπληρωματική θεραπεία.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Lakhan SE, Vieira KF. Nutritional therapies for mental disorders. Nutr J. 2008 Jan 21;7:2.
- Gómez-Pinilla F. Brain foods: the effects of nutrients on brain function. Nat Rev Neurosci. 2008 Jul;9(7):568-78.
- Marx W, Moseley G, Berk M, Jacka F. Nutritional psychiatry: the present state of the evidence. Proc Nutr Soc. 2017 Nov;76(4):427-436.
- Tarleton EK, Littenberg B, MacLean CD, Kennedy AG, Daley C. Role of magnesium supplementation in the treatment of depression: A randomized clinical trial. PLoS One. 2017 Jun 27;12(6):e0180067.
- Deacon G, Kettle C, Hayes D, Dennis C, Tucci J. Omega 3 polyunsaturated fatty acids and the treatment of depression. Crit Rev Food Sci Nutr. 2017 Jan 2;57(1):212-223.
- Ng QX, Peters C, Ho CYX, Lim DY, Yeo WS. A meta-analysis of the use of probiotics to alleviate depressive symptoms. J Affect Disord. 2018 Mar 1;228:13-19.
- Sarkar, Amar, Lehto, Soili, Harty, Siobhán, Dinan, Timothy, Cryan, John, Burnet, Philip. Psychobiotics and the Manipulation of Bacteria–Gut–Brain Signals. Trends in Neurosciences. 2016, 39, 11. Disponible en: https://www.researchgate.net/publication/309450465_Psychobiotics_and_the_Manipulation_of_Bacteria-Gut-Brain_Signals.
- Felice N. Jacka. Nutritional Psychiatry: Where to Next? EBioMedicine. 2017, 17, 24-29. Disponible en: https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S2352-3964%2817%2930079-8.
- Morris MC, Evans DA, Tangney CC, Bienias JL, Wilson RS. Fish consumption and cognitive decline with age in a large community study. Arch Neurol. 2005 Dec;62(12):1849-53.
- Lin PY, Su KP. A meta-analytic review of double-blind, placebo-controlled trials of antidepressant efficacy of omega-3 fatty acids. J Clin Psychiatry. 2007 Jul;68(7):1056-61.
- Julio Sanhueza Catalán , Samuel Durán Agüeroy Jairo Torres García. Los ácidos grasos dietarios y su relación con la salud. Nutr Hosp. 2015; 32(3):1362-1375.
- Selvaraju Subash, Musthafa Mohamed Essa, and Mohammed Akbar. Neuroprotective effects of berry fruits on neurodegenerative diseases. Neural Regent Res.2014,9,16,1557-1566.
- H. S. Ruxton. The impact of caffeine on mood, cognitive function, performance and hydration: a review of benefits and risks. 2008, 33, 1, 15-25.
- S.D. Voulgaropoulou, T.A.M.J. van Amelsvoort, J. Prickaerts, C. Vingerhoets. The effect of curcumin on cognition in Alzheimer’s disease and healthy aging: A systematic review of pre-clinical and clinical studies. Brain Research. 2019, Volume 1725.
- Sanmukhani J, Satodia V, Trivedi J, Patel T, Tiwari D, Panchal B, Goel A, Tripathi CB. Efficacy and safety of curcumin in major depressive disorder: a randomized controlled trial. Phytother Res. 2014 Apr;28(4):579-85.
- Gómez-Eguílaz, J.L. Ramón-Trapero, L. Pérez-Martínez, J.R. Blanco. El eje microbiota-intestino-cerebro y sus grandes proyecciones. REV NEUROL 2019;68:111-117.
- Castillo-Álvarez∗y M.E. Marzo-Sola. Papel de la microbiota intestinal en el desarrollo de diferentes enfermedades neurológicas. Neurología. 2019. Disponible en: https://www.researchgate.net/publication/334598044_Papel_de_la_microbiota_intestinal_en_el_desarrollo_de_diferentes_enfermedades_neurologicas
- Owen L, Corfe B. The role of diet and nutrition on mental health and wellbeing. Proc Nutr Soc. 2017 Nov;76(4):425-426.
- Matsuoka Y, Hamazaki K. [Considering Mental Health from the Viewpoint of Diet: The Role and Possibilities of Nutritional Psychiatry]. Seishin Shinkeigaku Zasshi. 2016;118(12):880-894.
- Marx W, Moseley G, Berk M, Jacka F. Nutritional psychiatry: the present state of the evidence. Proc Nutr Soc. 2017 Nov;76(4):427-436.