Πώς η διατροφογενομική βοηθά την υγεία σας;

Η διατροφογενομική είναι η γέφυρα μεταξύ των τροφίμων, του DNA και των ασθενειών. Εδώ θα σας δείξουμε τι είναι και πώς μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας!

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από διατροφολόγο Maria Patricia Pinero Corredor.

Τελευταία ενημέρωση: 12 Δεκεμβρίου, 2022

Η τεχνολογική και η ιατρική πρόοδος συμβαδίζουν. Σκοπός τους είναι η επίλυση προβλημάτων υγείας. Η διατροφογενομική είναι ένα παράδειγμα τεχνολογικών αλλαγών στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Η διερεύνηση των γονιδίων μας για να ανακαλύψουμε πώς τα θρεπτικά συστατικά που καταναλώνουμε μπορούν να μας επηρεάσουν είναι η πλήρης εξατομίκευση της διατροφής μας.

Η διατροφογενομική παρέχει περισσότερες πληροφορίες για το πώς να επιλέγουμε τα καλύτερα τρόφιμα ή δίαιτες για το γονιδίωμά μας. Αυτός ο κλάδος της επιστήμης μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ασθενειών, στην προώθηση της απώλειας βάρους, στη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης και σε πολλά άλλα πράγματα.

Τι είναι η διατροφογενομική;

Τον 21ο αιώνα, οι επιστήμονες κατάφεραν να αποκτήσουν πληροφορίες για το πλήρες ανθρώπινο γονιδίωμα… και μαζί με αυτό, τη σχέση μεταξύ του DNA μας και της υγείας μας.

Ως αποτέλεσμα αυτής της ανακάλυψης, προέκυψαν άλλοι κλάδοι της μοριακής διατροφής, όπως η διατροφογενομική, η οποία επικεντρώνεται στη μελέτη των επιδράσεων των θρεπτικών συστατικών στο γονιδίωμα, τις πρωτεΐνες και τον μεταβολισμό του οργανισμού.

Από μια άλλη οπτική γωνία, η διατροφογενομική εντοπίζει συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με ασθένειες. Έτσι, έχουν διαπιστωθεί ισχυροί δεσμοί μεταξύ των τροφίμων και των γονιδίων, καθώς και του τρόπου ζωής.

Επομένως, ο κλάδος αυτός κινείται σε μια τριάδα:

1. Το ανθρώπινο γονιδίωμα
2. Διατροφή
3. Υγεία

Άλλες έννοιες που προέκυψαν ήταν η διατροφογενετική και η επιγενετική. Η πρώτη αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο τα γονίδια μπορούν να εξαρτούν τις διατροφικές ανάγκες. Η δεύτερη αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο εξωτερικοί παράγοντες τροποποιούν την έκφραση των γονιδίων.

Ο εντοπισμός ορισμένων γονιδίων μπορεί να προβλέψει τον τρόπο με τον οποίο κάθε οργανισμός θα ανταποκριθεί σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, το γονίδιο FTO σχετίζεται με την ενεργειακή δαπάνη και το μεταβολισμό, επηρεάζοντας τον έλεγχο του βάρους και τη σύνθεση του σώματος. Ως εκ τούτου, ένας διατροφολόγος θα μπορούσε να βοηθήσει στην επιλογή του καλύτερου διατροφικού πλάνου για την αποφυγή της αύξησης του βάρους και της παχυσαρκίας.

Σε τι βασίζεται η διατροφογενομική;

Συνολικά, η διατροφογενομική βασίζεται σε τρεις αρχές:

• Τα θρεπτικά συστατικά και οι βιοχημικές ενώσεις που καταναλώνουμε μέσω της διατροφής μας αλληλεπιδρούν με το γονιδίωμα. Η σχέση αυτή μπορεί να είναι άμεση ή έμμεση και ρυθμίζει τη γονιδιακή έκφραση.
• Ορισμένα γονίδια που ρυθμίζονται από τη διατροφή διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προέλευση, την εμφάνιση, την εξέλιξη ή τη σοβαρότητα χρόνιων ασθενειών.
• Οι γενετικές παραλλαγές μεταξύ των ατόμων μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο μεταβολίζουμε τα θρεπτικά συστατικά.

Στόχοι

Η διατροφογενομική είναι ιδιαίτερα σημαντική στην ιατρική ακριβείας προσαρμόζοντας τα προληπτικά μέτρα και τις θεραπείες στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου. Ο κλάδος αυτός αποσκοπεί στην επίτευξη των ακόλουθων στόχων:

• Προκαλεί αλλαγές στον κυτταρικό μεταβολισμό και στο μεταβολικό προφίλ, με σκοπό την πρόληψη, τον μετριασμό, την πρόβλεψη και τη θεραπεία ασθενειών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση εκείνων στις οποίες ο διατροφικός παράγοντας είναι το σημαντικότερο αιτιολογικό στοιχείο.
• Επιτρέπει στους επιστήμονες να ανακαλύψουν ποια συστατικά της διατροφής έχουν οφέλη για την υγεία.
• Επιπλέον, τους επιτρέπει να κατανοήσουν πώς τα γονίδιά μας αλληλεπιδρούν με τα διάφορα διατροφικά στοιχεία.
• Βοηθά στον προσδιορισμό των αποτελεσματικών δόσεων των θρεπτικών συστατικών που πρέπει να καταναλώνονται.
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη ατομικών διατροφικών συστάσεων. Με αυτόν τον τρόπο, τα διατροφικά σχέδια θα είναι πιο αποτελεσματικά.

Αν και υπάρχουν πολλές απαντήσεις, υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης. Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένες πολύπλοκες ασθένειες στις οποίες η διατροφή αποτελεί μόνο ένα μέρος των συνολικών παραγόντων. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, με τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την παχυσαρκία.

Εφαρμογές της διατροφογενομικής στην υγεία

Στη διατροφογενομική έχει σημειωθεί πρόοδος, ώστε η διατροφή να συμβάλει στην αποκατάσταση της υγείας.

Η ανάπτυξη διατροφικών χαρτοφυλακίων

Μία από τις πιο διαδεδομένες εφαρμογές της διατροφογενομικής είναι η ανάπτυξη διατροφικών χαρτοφυλακίων ή DP για συγκεκριμένες ασθένειες. Αυτά τα χαρτοφυλάκια δημιουργούνται με το συνδυασμό δύο ή περισσότερων λειτουργικών τροφίμων που έχουν σχεδιαστεί για μια συγκεκριμένη ασθένεια ή ομάδα ασθενειών.

Το πιο σημαντικό πράγμα σχετικά με το DP είναι ότι βασίζεται σε επιστημονικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν την επίδραση κάθε θρεπτικού συστατικού στην υγεία. Μέχρι στιγμής, είναι γνωστό ότι υπάρχουν αρκετά DPs για διάφορες ασθένειες, αν και δεν λειτουργούν όλα σωστά.

Ένα παράδειγμα είναι ένα χαρτοφυλάκιο που αναπτύχθηκε για το μεταβολικό σύνδρομο (παχυσαρκία, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλό σάκχαρο στο αίμα, υψηλά τριγλυκερίδια και χαμηλή HDL χοληστερόλη). Το DP για αυτή την ασθένεια περιλαμβάνει τέσσερα λειτουργικά τρόφιμα: πρωτεΐνη σόγιας, βρώμη, σπόρους chia και αφυδατωμένο nopal. Καθένα από αυτά τα τρόφιμα έχει μελετηθεί και έχει αποδειχθεί ότι έχει επίδραση στο μεταβολικό σύνδρομο, συμπεριλαμβανομένης της ενεργοποίησης και της μεταγραφής γονιδίων.

Παρέχει στοιχεία για τις πιο υγιεινές δίαιτες

Μέχρι στιγμής, υπάρχουν αρκετές μελέτες που αποδεικνύουν την επίδραση της μεσογειακής διατροφής στο γονιδίωμα. Έτσι, αυτός ο τύπος διατροφής συνιστάται συνήθως σε άτομα που είναι ευαίσθητα ή διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών.

Γενικά, το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής χαρακτηρίζεται από τα εξής:

• Υψηλή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, δημητριακών ολικής άλεσης, οσπρίων και ξηρών καρπών
• Η υπεροχή των μονοακόρεστων λιπαρών, όπως το ελαιόλαδο
• Υψηλή κατανάλωση ψαριών
• Μέτριες ποσότητες πουλερικών και γαλακτοκομικών προϊόντων
• Χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και των παραγώγων του
• Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, όπως το κόκκινο κρασί

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο μεσογειακός τρόπος διατροφής μπορεί να εξουδετερώσει τον γενετικό κίνδυνο λόγω των αλληλεπιδράσεων της διατροφής με το γονίδιο FTO για την παχυσαρκία και το MC4R που καθορίζουν τον κίνδυνο διαβήτη. Ομοίως, διαπιστώθηκε και η γενετική τους αλληλεπίδραση με τον κίνδυνο υπερτριγλυκεριδαιμίας .

Βοηθά στη λήψη καλύτερων διατροφικών αποφάσεων

Η διατροφογενομική παρέχει πληροφορίες που βοηθούν να διακρίνουμε αν πρέπει ή όχι να καταναλώνουμε ορισμένα τρόφιμα. Οι αποφάσεις αυτές μπορούν να βελτιώσουν, να ανακτήσουν ή να προλάβουν ορισμένες καταστάσεις υγείας. Για παράδειγμα, αν ένα άτομο είναι επιρρεπές σε υψηλή αρτηριακή πίεση ή υψηλή χοληστερόλη, τότε θα πρέπει να μειώσει την κατανάλωση νατρίου και κορεσμένων λιπαρών.

Αν έχει μια τάση για γλυκά, μπορεί να δημιουργηθεί ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης και την πρόληψη της ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2. Ομοίως, μπορεί να διαπιστωθεί αν μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες βοηθά στην απώλεια βάρους. Εάν ναι, καταρτίζεται ένα σχέδιο με βάση αυτό το αποτέλεσμα.

Με αυτόν τον τρόπο, οι γενετικές πληροφορίες θα επιτρέψουν μια πιο υγιεινή ζωή, τροποποιώντας εξωτερικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη διατροφή και την υγεία.

Πώς γίνονται οι εξετάσεις;

Για να ληφθούν γενετικές πληροφορίες, πραγματοποιείται ένα απλό δείγμα επιχρίσματος από το εσωτερικό του στόματος. Στη συνέχεια αποστέλλεται στο εργαστήριο για ανάλυση και πρέπει να περιμένετε μερικές εβδομάδες για να λάβετε τα αποτελέσματα σχετικά με τις γονιδιακές παραλλαγές.

Θα πρέπει να είναι σαφές ότι τα αποτελέσματα των εξετάσεων δείχνουν το δυναμικό μιας κατάστασης υγείας και πώς θα ανταποκριθεί ο οργανισμός σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά. Πρόκειται για πιθανότητες- επομένως, δεν είναι αποδεδειγμένα γεγονότα.

Επιπλέον, τα αποτελέσματα θα πρέπει να καθοδηγούνται από διαιτολόγο με κατάρτιση στη διατροφογενομική. Ο επαγγελματίας θα εξηγήσει την επίδραση στην υγεία και τις τροφές ή τα θρεπτικά συστατικά που πρέπει να επιλεγούν.

Είναι η διατροφογενομική ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη βελτίωση της υγείας σας;

Η εξατομικευμένη διατροφή με βάση τη γενετική, τις προδιαθέσεις και τις προτιμήσεις σας μπορεί να αντικαταστήσει τις γενικές διατροφικές συστάσεις στο μέλλον. Αυτό σημαίνει ότι η λήψη αποφάσεων θα είναι πιο αξιόπιστη. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να θυμάστε ότι η τάση είναι πρόγνωση και όχι εγγύηση.

Μια μεγάλη πρόοδος της διατροφογενομικής είναι ότι με αυτήν μπορούμε να γνωρίζουμε τους μηχανισμούς δράσης των θρεπτικών συστατικών για την πρόληψη ή την αποκατάσταση ορισμένων ασθενειών. Ομοίως, η βιομηχανία τροφίμων μπορεί να αναπτύξει νέα διατροφικά προϊόντα με οφέλη για την υγεία.

Χρειάζονται ακόμη περισσότερες μελέτες για να προσδιοριστεί η ατομική ευαισθησία σε ορισμένες διαταραχές της υγείας και να εφαρμοστούν μέτρα για την πρόληψή τους. Στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων.