Η κουλτούρα της ακύρωσης: Η άνοδός της σήμερα

Η κουλτούρα της ακύρωσης βρίσκεται σε άνοδο και πράττοντας ή εκφράζοντας μια γνώμη διαφορετική από αυτή που θεωρείται πολιτικά ορθή μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις, ειδικά για δημόσια πρόσωπα. Αυτό παραβιάζει την ελευθερία της έκφρασης και αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνία.

Η κουλτούρα της ακύρωσης είναι ένα πρόσφατο φαινόμενο και αποτελείται από την απόσυρση της υποστήριξης από δημόσια πρόσωπα ή εταιρείες ως αντίδραση σε μια πράξη που θεωρείται προσβλητική.

Οι υποτιθέμενες προθέσεις αυτού του φαινομένου είναι συχνά αξιέπαινες επειδή εξαλείφουν επιβλαβείς ή εγκληματικές συμπεριφορές. Ωστόσο, οι συνέπειες έχουν την τάση να γίνονται ανελέητες και να προκαλούν ανεπανόρθωτη, δυσανάλογη ζημιά σε όσους επηρεάζονται. Έχει βλάψει και άτομα τα οποία δεν διέπραξαν κάποιο έγκλημα, απλά επειδή είχαν διαφορετικό τρόπο σκέψης.

Η κουλτούρα της ακύρωσης αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνία. Ο λόγος είναι πως θρέφει την ανισότητα, περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης, και θέτει σε κίνδυνο την ακεραιότητα. Παρακάτω, θα δούμε περισσότερες λεπτομέρειες για το φαινόμενο και ορισμένες εναλλακτικές για την αποφυγή των αρνητικών συνεπειών.

Η κουλτούρα της ακύρωσης – Η άνοδος του φαινομένου

Μία από τις πρώτες εμφανίσεις του όρου έγινε το 1991 στην ταινία New Jack City στην οποία ένας από τους χαρακτήρες λέει: “ακύρωσε αυτή τη μ******, θα αγοράσω άλλη.” Εμφανίζεται ξανά στην εκπομπή Love & Hip-Hop: New York το 2014 όταν ένας από τους χαρακτήρες λέει “ακύρωσέ τη” σε έναν άλλο χαρακτήρα.

Όμως, ο Rommel Piña, διευθυντής της δημοσιογραφικής καριέρας στο Πανεπιστήμιο Finis Terrare, δηλώνει ότι η ακύρωση είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει εδώ και πολύ καιρό. Κάθε γενιά την αποκαλεί με διαφορετικό όνομα. Παραδείγματος χάρη, δεν έχει πολύ καιρό που οι άνθρωποι την αποκαλούσαν “σνομπάρισμα”.

Η κουλτούρα της ακύρωσης, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, άρχισε να γίνεται δημοφιλής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2017. Ειδικά λόγω της εμφάνισης του κινήματος #MeToo, το οποίο καταδικάζει την σεξουαλική παρενόχληση, μετά τις πρώτες αναφορές κατά του παραγωγού ταινιών Harvey Weinstein.

Σύμφωνα με τον Rommel Piña, το φαινόμενο συνδέεται στενά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και ορισμένα φεμινιστικά κινήματα το έχουν κάνει δημοφιλές. Έτσι, η ακύρωση είναι ο πιο πρόσφατος τρόπος για τους χρήστες του διαδικτύου να διαμαρτύρονται ενάντια σε προσβλητικά ή απαράδεκτα γεγονότα, σχόλια, ή πράξεις των δημοσίων προσώπων.

Αυτή τη στιγμή, η κουλτούρα της ακύρωσης έχει πολλούς υποστηρικτές και επικριτές. Στην τελευταία ομάδα εντάσσονται τουλάχιστον 150 διασημότητες (συμπεριλαμβανομένης της J.K Rowling, συγγραφέως του Harry Potter), η οποία υπέγραψε ένα μανιφέστο ενάντια στο φαινόμενο το 2020.

Πώς επηρεάζει την ελευθερία του λόγου η κουλτούρα της ακύρωσης;

Η ελευθερία του λόγου είναι ένα δικαίωμα του ανθρώπου, το οποίο αναφέρει το Άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αυτό σημαίνει πως όλοι είναι ελεύθεροι να εκφράζουν την άποψή τους με οποιοδήποτε τρόπο, χωρίς ενοχλήσεις ή παρεμβολές.

Υπό αυτή την έννοια, η κουλτούρα της ακύρωσης παραβιάζει την ελευθερία της έκφρασης, σε βαθμό που η έκφραση μιας άποψης (που θεωρείται απαράδεκτη) ενεργοποιεί μια σειρά αντιδράσεων που ενοχλούν και βλάπτουν τον εκφραστή της άποψης αυτής.

Αρκετά συχνά, αυτό το φαινόμενο έχει οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις σε όσους επηρεάζονται, στις οποίες περιλαμβάνονται ύβρεις, απειλές κατά της ζωής, και απώλεια εργασίας. Στο τελευταίο σενάριο, είναι συχνό για τις ομάδες που προσβάλλονται να ασκούν πίεση στην εταιρεία όπου εργάζεται το άτομο ώστε ν’ αναλάβει δράση. Αν δε το κάνει, τότε ο κόσμος θα αρχίσει έναν εμπορικό αποκλεισμό της εταιρείας.

Αυτές οι αντιδράσεις επηρεάζουν και την ψυχολογική ακεραιότητα των θυμάτων. Μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ πιο σοβαρά προβλήματα, ακόμη και στην αυτοκτονία. Γι’ αυτό υπάρχει μια έκκληση να είμαστε πιο ευγενικοί και ανεκτικοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η κουλτούρα της ακύρωσης, πέραν του περιορισμού της ελευθερίας, τροφοδοτεί και την προκατάληψη επιβεβαίωσης. Μπορεί να σας κάνει λιγότερο λογικούς, περισσότερο στενόμυαλους, και αντιδραστικούς.

Τέλος, η διαπόμπευση, η λογοκρισία, ή ο εξευτελισμός των απόψεων των άλλων προκαλούν το αντίθετο αποτέλεσμα. Δηλαδή, κάνει τα άτομα που εμπλέκονται να παύουν να αμφισβητούν την εγκυρότητα της άποψής τους, αλλά της ίδιας τους της ελευθερίας. Αυτή η εντύπωση οδηγεί τα άτομα να αμύνονται περισσότερο της άποψης και των πεποιθήσεών τους.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές;

Παρότι αυτή η κουλτούρα έχει κάνει ορατά τη βία με βάση το φύλο, τη σεξουαλική κακοποίηση, τον ρατσισμό, και άλλες αποκηρυκτικές ιδεολογίες, έχει τροφοδοτήσει και την έλλειψη ανοχής, τη βία, και τη στενόμυαλη σκέψη.

Γενικά, οι υποστηρικτές της τη χρησιμοποιούν σαν επιθετικό όπλο κατά συγκεκριμένων κοινωνικών κινήσεων. Όμως, φαίνεται να έχει αποτύχει στον σκοπό της, καθώς δημιουργεί μια σειρά προβλημάτων τα οποία είναι εξίσου σοβαρά.

Είναι όπως η κλασική περίπτωση καταπολέμησης βίας με περισσότερη βία. Δε λειτουργεί επειδή καταλήγετε να δράτε ακριβώς όπως αυτό που προσπαθείτε να εξαλείψετε, ασχέτως αν οι προθέσεις σας ήταν αγνές.

Να ακούτε όσους έχουν διαφορετική άποψη από τη δική σας

Να προσκαλείτε ευγενικά όσους εκφράζουν σχόλια ή δρουν με τρόπο επιθετικό προς τα εσάς, να δικαιολογήσουν τις θέσεις τους, να παρουσιάσετε τις δικές σας, και να εκφράζετε τις απορίες σας. Αυτό θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε την οπτική του άλλου και θα προάγει περισσότερο ενημερωμένες πτυχές της δικής σας.

Επιπλέον, και τα δύο άτομα θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν τις ατέλειες του ίδιου τους του λόγου. Θα σας βοηθήσει είτε να τον ενισχύσετε είτε να τον αλλάξετε.

Να είστε πιο ταπεινοί και να έχετε επίγνωση των αδυναμιών σας

Κανείς δεν είναι τέλειος. Όμως, είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε και να πάρουμε την ευθύνη για τα λάθη μας. Είναι πιο εύκολο να κατηγορήσουμε, να ταπεινώσουμε και να επιτεθούμε στους άλλους για τα λάθη τους.

Αν αποδεχθείτε ότι μπορεί να αποτύχετε, θα καταφέρετε να έχετε περισσότερη ενσυναίσθηση για τις ατέλειες των άλλων. Το σημαντικό είναι να το συνειδητοποιήσετε και να το διορθώσετε.

Η κουλτούρα της ακύρωσης – Αποφύγετε να παρασυρθείτε από τα συναισθήματά σας

Είναι πολύ συχνό φαινόμενο να αντιδράτε και να δράτε χωρίς να σκέφτεστε τις συνέπειες όταν έρχεστε αντιμέτωποι με ένα σχόλιο ή μια πράξη με τα οποία δε συμφωνείτε.

Αυτά μπορεί να είναι σοβαρά ορισμένες φορές. Γι’ αυτό, προσπαθήστε να είστε λογικοί και ν’ αναγνωρίζετε τις καταλληλότερες λύσεις για κάθε κατάσταση.

Αναγνωρίστε τους σωστούς τρόπους για ν’ αποδώσετε δικαιοσύνη

Η κουλτούρα της ακύρωσης μπορεί να επηρεάσει τον οποιονδήποτε επειδή είναι συχνά άδικη καθώς οι συνέπειες είναι δυσανάλογες, πολλές φορές, της πράξης ή της γνώμης που εκφράστηκε.

Ομοίως, η παρανόηση του μηνύματος διαστρεβλώνει περισσότερο το φαινόμενο, μετατρέποντάς στο σε μια πράξη αδικίας.

Όταν έρχεστε αντιμέτωποι με την έκφραση ενός πράγματος που θεωρείτε έγκλημα (όπως σεξουαλική κακοποίηση ή ρατσιστικές πράξεις), θα πρέπει να σκεφτείτε τον καλύτερο τρόπο για ν’ αποδώσετε δικαιοσύνη. Το να πάρετε το νόμο στα χέρια σας είναι η χειρότερη επιλογή.

Η διαφορετική σκέψη δεν είναι έγκλημα

Θα ερχόμαστε συνέχεια αντιμέτωποι με άτομα που σκέφτονται διαφορετικά και αυτό δεν είναι κακό. Γι’ αυτό, το ό,τι ένας άνθρωπος έχει διαφορετική γνώμη για την πολιτική, για την κοινωνία, ή για την κουλτούρα, δε σημαίνει ότι είναι λιγότερο “φωτισμένος” από εσάς.

Ομοίως, δε σημαίνει ότι του αξίζει να υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη. Όταν έρχεστε αντιμέτωποι με εγκληματικές πράξεις, το ιδανικότερο είναι να δράσετε με τέτοιον τρόπο ώστε οι εγκληματίες να καταλάβουν πως θα υπάρξουν δίκαιες συνέπειες για τις πράξεις τους.

Στις μέρες μας, η ανάγκη καθιέρωσης του τι είναι σωστό και τι λάθος έχει γίνει πιο έκδηλη. Έτσι, οποιοσδήποτε βγαίνει από αυτά τα όρια ακυρώνεται. Αυτή η πράξη δε θα κάνει τους ανθρώπους ν’ αλλάξουν τρόπο σκέψης, αντιθέτως, θα βαθύνει την πόλωση και τη διένεξη. Ο διάλογος, ο σεβασμός, και η ενσωμάτωση των απόψεων φαίνεται να είναι οι καλύτερες εναλλακτικές.