Μαχάτμα Γκάντι: Η ιστορία του και ο αγώνας του κατά της βίας

Ο Μαχάτμα Γκάντι είναι γνωστός ως ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς και πνευματικούς ηγέτες του 20ού αιώνα. Ας ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία του και στον αγώνα του για τη μη βία.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Μοχάντας Καραμτσάντ Γκάντι, αλλά ο κόσμος τον γνωρίζει ως Μαχάτμα Γκάντι, ένα όνομα που έλαβε από τον ποιητή Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, χάρη στον αγώνα του για τη μη βία. Στα σανσκριτικά σημαίνει “μεγάλη ψυχή”.

Ο Μαχάτμα Γκάντι ήταν ένας ειρηνικός ακτιβιστής, ινδουιστής, πολιτικός και δικηγόρος που έγινε ο ηγέτης του κινήματος ανεξαρτησίας της Ινδίας κατά της βρετανικής εξουσίας. Μακριά όμως από το να κινητοποιήσει τις μάζες για να πολεμήσουν με όπλα, προώθησε την ειρηνική αντίσταση και τη μη βίαιη πολιτική ανυπακοή.

Θεωρείται επομένως εθνικός ήρωας στη χώρα του και σύμβολο των ειρηνιστικών επαναστάσεων σε όλο τον κόσμο. Ας δούμε ένα σύντομο ιστορικό της ζωής και της σκέψης του.

Τα πρώτα χρόνια του Μαχάτμα Γκάντι

Ο Γκάντι γεννήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 1869 στο Πορμπαντάρ της βορειοδυτικής Ινδίας. Εκείνη την εποχή, η χώρα του ήταν αποικία υπό βρετανική κυριαρχία. Οι Ινδοί ήταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην επικράτειά τους.

Ωστόσο, ο Μαχάτμα Γκάντι έζησε με πολλές ανέσεις κατά τη διάρκεια της νεότητάς του, καθώς προερχόταν από εύπορη οικογένεια εμπόρων. Έτσι, μπόρεσε να πάει στην Αγγλία για να σπουδάσει νομικά στο University College του Λονδίνου, όπου πήρε πτυχίο.

Αφού πήρε το πτυχίο του, επέστρεψε στην Ινδία για να συνεχίσει την καριέρα του εκεί. Όμως δεν τα κατάφερε, καθώς το επάγγελμα του δικηγόρου ήταν υπερκορεσμένο και ο Γκάντι δεν αποτελούσε δυναμική φιγούρα στα δικαστήρια.

Παραμονή στη Νότια Αφρική

Το 1893, μετακόμισε στη Νότια Αφρική για να εργαστεί για μια ινδική εταιρεία που δραστηριοποιούνταν στο Νατάλ. Εκεί βίωσε προκαταλήψεις και διακρίσεις λόγω της εθνικότητάς του. Έτσι, άρχισε να αγωνίζεται, μέσω της παθητικής αντίστασης και της πολιτικής ανυπακοής, κατά των νόμων που έκαναν διακρίσεις εις βάρος των Ινδών στη χώρα αυτή.

Μάλιστα, το 1894 δημιούργησε το Ινδικό Κόμμα του Κογκρέσου του Νατάλ, το οποίο ένωσε την ινδική κοινότητα της Νότιας Αφρικής σε μια ομοιογενή πολιτική δύναμη. Πλημμύρισε τον Τύπο και την κυβέρνηση με καταγγελίες για παραβιάσεις των πολιτικών δικαιωμάτων των Ινδών και στοιχεία για διακρίσεις από τους Βρετανούς.

Επιπλέον, ο Γκάντι πρότεινε στους συμπατριώτες του να αμφισβητήσουν ανοιχτά, αλλά χωρίς βία, το νόμο που στερούσε από τους Ινδούς το δικαίωμα ψήφου, υποφέροντας από την τιμωρία που ήθελε να επιβάλει η κυβέρνηση.

Ο αγώνας αυτός διήρκεσε 7 χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων χιλιάδες Ινδοί φυλακίστηκαν (μεταξύ των οποίων και ο Γκάντι σε αρκετές περιπτώσεις), μαστιγώθηκαν, ακόμη και εκτελέστηκαν για διαμαρτυρία, άρνηση εγγραφής, κάψιμο των καρτών εγγραφής τους και κάθε άλλη μορφή μη βίαιης εξέγερσης.

Ενώ η κυβέρνηση κατάφερε να καταστείλει την ινδική διαμαρτυρία, η καταγγελία των ξένων για τις ακραίες μεθόδους που χρησιμοποιούσε η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση ανάγκασε τελικά τον νοτιοαφρικανό στρατηγό, Γιαν Σματς, να διαπραγματευτεί μια λύση με τον Γκάντι.

Η επιστροφή του Γκάντι στην Ινδία

Το 1916, ο Γκάντι επιστρέφει στην Ινδία και ταξιδεύει σε όλη τη χώρα. Εκεί αλληλογραφούσε εκτενώς με διάφορες προσωπικότητες και συνέχισε να εμβαθύνει τις γνώσεις του για τη θρησκεία και τη φιλοσοφία. Αλλά πάνω απ’ όλα, έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην πολιτική.

Τελικά έγινε ο ηγέτης του κινήματος για την ανεξαρτησία της Ινδίας ενάντια στο βρετανικό Ρατζ. Ωστόσο, ποτέ δεν ενθάρρυνε τον ένοπλο αγώνα. Αντίθετα, η μη βία (ahimsa) του Γκάντι προωθούσε την ειρηνική αντίσταση και νέους τρόπους αντίστασης, όπως οι απεργίες πείνας και η πολιτική ανυπακοή.

Πορεία αλατιού

Μεταξύ των πιο αντιπροσωπευτικών ειρηνικών διαδηλώσεων μεγάλης κλίμακας ήταν η περίφημη πορεία αλατιού, η οποία έγινε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που οδήγησαν στην ανεξαρτησία της Ινδίας.

Στη διαδήλωση αυτή, ο ίδιος ο Γκάντι, συνοδευόμενος από δεκάδες μαθητές και δημοσιογράφους, περπάτησε πάνω από 300 χιλιόμετρα μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό, διεκδικώντας το δικαίωμά τους να παράγουν αλάτι. Φτάνοντας στο σημείο, ο Γκάντι προχώρησε μέσα στο νερό και μάζεψε λίγο αλάτι με τα χέρια του.

Η χειρονομία αυτή ήταν συμβολική. Ενθάρρυνε τους συμπατριώτες του να παραβιάσουν το μονοπώλιο της βρετανικής κυβέρνησης στην παραγωγή και διανομή του αλατιού. Διότι οι Βρετανοί, καταλαμβάνοντας το έδαφος, οικειοποιήθηκαν την παραγωγή αλατιού, η οποία ήταν ελεύθερη πράξη του λαού.

Στην προκειμένη περίπτωση, οι Βρετανοί είχαν επιβάλει φόρο στην κατανάλωσή του. Αλλά μετά την περίφημη πορεία, χιλιάδες άνθρωποι σε όλη τη χώρα τους αψήφησαν.

Πήγαν στη θάλασσα για να συλλέξουν αλάτι και πολλοί κατέληξαν στη φυλακή. Το ίδιο και ο Γκάντι. Ωστόσο, ο αντιβασιλέας τελικά υποχώρησε και αναγνώρισε το δικαίωμα των Ινδών να το παράγουν.

Η πορεία αυτή είχε τέτοια απήχηση που αποτέλεσε έμπνευση για τα κινήματα μη βίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Και το 1930, το περιοδικό Time τη συνέκρινε ακόμη και με το επεισόδιο της εξέγερσης του τσαγιού της Βοστώνης που οδήγησε στην αμερικανική ανεξαρτησία.

Ο Μαχάτμα Γκάντι και η ινδική ανεξαρτησία

Το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939 και το γεγονός ότι η Ινδία αποτελούσε έμμεσα μέρος βρετανικής αποικίας βοήθησαν το κίνημα της ινδικής ανεξαρτησίας να αποκτήσει δυναμική. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι αρχές συνέλαβαν χιλιάδες ανθρώπους και ο Γκάντι, που ήταν ήδη εβδομηντάρης, πέρασε δύο χρόνια στη φυλακή.

Ωστόσο, η λαϊκή πίεση και το τέλος του πολέμου οδήγησαν τους Βρετανούς να ενδώσουν στα αιτήματα των Ινδών για ανεξαρτησία. Έτσι, ο διαχωρισμός της Ινδίας το 1947 δημιούργησε δύο χώρες που τώρα βρίσκονται σε αντιπαράθεση. Αυτές ήταν η Ινδία (ινδουιστική πλειοψηφία) και το Πακιστάν (μουσουλμανική πλειοψηφία).

Δολοφονία του Μαχάτμα Γκάντι

Στις 30 Ιανουαρίου 1948, όταν ο Γκάντι πήγαινε σε μια συγκέντρωση προσευχής, δολοφονήθηκε στο Νέο Δελχί από τον Ναθουράμ Γκόντσε, έναν ινδουιστή ριζοσπάστη που συνδεόταν με ακροδεξιές ομάδες όπως το κόμμα Hahasabha. Οι ομάδες αυτές κατηγορούσαν τον Γκάντι ότι υπονόμευε τη νέα ινδική κυβέρνηση επιμένοντας να του καταβληθούν τα χρήματα που είχαν υποσχεθεί στο Πακιστάν.

Μετά τη δολοφονία, ο Γκόντσε και ο συνεργός του, ο Ναραγιάν Απτέ, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ωστόσο, ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας, ο πρόεδρος του κόμματος Βινάιακ Νταμοντάρ Σαβάρκαρ, αφέθηκε ελεύθερος λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.

Η κληρονομιά του Μαχάτμα Γκάντι

Το μήνυμα του Μαχάτμα Γκάντι για ειρήνη και αγάπη ξεπερνά τον χρόνο και τον χώρο. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ και ο Νέλσον Μαντέλα είδαν τον Γκάντι ως πηγή έμπνευσης στον αγώνα τους. Όλοι ήθελαν να επιτύχουν ίσα δικαιώματα για τους λαούς τους.