Το πραγματικό, συναρπαστικό μάθημα από τις "τρεις σοφές μαϊμούδες"

Πιθανώς έχετε ήδη δει την περίφημη εικόνα με τις τρεις σοφές μαϊμούδες. Γνωρίζετε όμως τι σημαίνει πραγματικά;

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από ψυχολόγο Valeria Sabater.

Τελευταία ενημέρωση: 30 Ιανουαρίου, 2023

Η κλασική εικόνα με τις τρεις σοφές μαϊμούδες από το Ιερό Τοσόγκου εκφράζει ένα απλό, διαχρονικό μάθημα: πρέπει να προσέχουμε τι λέμε, τι ακούμε και τι βλέπουμε.

Αυτό το φημισμένο ιερό βρίσκεται στην Ιαπωνία. Το γλυπτό με τις τρεις σοφές μαϊμούδες –με τη μία να καλύπτει το στόμα της, την άλλη τα μάτια της και την τελευταία τα αφτιά της– χρονολογείται στο 1636.

Λίγες εικόνες έχουν περάσει τόσα πολλά σύνορα και έχουν διαρκέσει τόσες δεκαετίες όσο αυτή. Οι τρεις σοφές μαϊμούδες αποτελούν πλέον ένα σύμβολο.

Ωστόσο το νόημα αυτής της εικόνας με τον καιρό σταδιακά χάθηκε.

Οι Ιάπωνες, για παράδειγμα, αναφέρονται σε έναν φιλοσοφικό κώδικα προσεκτικής συμπεριφοράς:

“Μη βλέπεις το κακό, μην ακούς το κακό και μη λες το κακό”.

Το μάθημα αυτό προέρχεται από τα γραπτά του Κομφούκιου. Για πολλούς, καλλιεργεί μια αίσθηση “παράδοσης”.

Ωστόσο, οι ιστορικοί βλέπουν έναν παραλληλισμό ανάμεσα στην εικόνα με τις τρεις σοφές μαϊμούδες και τα τρία φίλτρα του Σωκράτη.

Έτσι, αυτή η εμβληματική εικόνα μπορεί να περιλαμβάνει ένα πολύ πιο χρήσιμο μήνυμα για τη σύγχρονη ζωή μας. Η εικόνα αυτή δεν έχει καμία σχέση με κάποια αρχαία ανατολίτικη δουλοπρέπεια που επιβάλλεται για να μη βλέπουν ή να μην ακούνε οι άνθρωποι την αδικία.

Σας προσκαλούμε να σκεφτείτε πάνω σε αυτές τις διδασκαλίες.

Η δοκιμασία των τριών φίλτρων του Σωκράτη

Για να κατανοήσουμε την ομοιότητα ανάμεσα στις τρεις σοφές μαϊμούδες και τα τρία φίλτρα του Σωκράτη, είναι χρήσιμο να καταλάβουμε πρώτα μια ιστορία και ένα μάθημα:

Ένας μαθητής του Σωκράτη πήγε σε αυτόν για να τον ενημερώσει ότι κάποιος τον κατέκρινε.

Πριν καν ο νευρικός μαθητής ανοίξει το στόμα του, ο Σωκράτης του έθεσε τις παρακάτω τρεις ερωτήσεις. Πρόκειται για τα τρία φίλτρα πάνω στα οποία έπρεπε να σκεφτεί ο μαθητής πριν απευθυνθεί στον Σωκράτη. Ήταν τα εξής:

• Το φίλτρο της αλήθειας: Είναι πραγματικά αληθινό αυτό που θα πεις; Έχεις ελέγξει όλα όσα πρόκειται να μου πεις με επιδεξιότητα, προσοχή και συγκράτηση για να εξασφαλίσεις ότι είναι αλήθεια;
• Το φίλτρο της καλοσύνης: Είναι αυτό που πρόκειται να μου πεις καλό ή ευγενικό;
• Το φίλτρο της αναγκαιότητας: Είναι αυτό που πρόκειται να μου πεις απαραίτητο; Είναι χρήσιμο ή αναγκαίο να μου το πεις;

Αυτά τα τρία φίλτρα λειτουργούν ως οδηγοί που μας βοηθούν να είμαστε πιο συνετοί, προσεκτικοί και κριτικοί απέναντι σε όλα όσα λέμε.

Πολλοί άνθρωποι βλέπουν μια σχέση ανάμεσα σε αυτό το μάθημα και τις τρεις σοφές μαϊμούδες στο ιερό Τοσόγκου.

Το μάθημα από τις τρεις σοφές μαϊμούδες

Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτήν την περίφημη εικόνα.

Η μαϊμού που καλύπτει το στόμα της: Iwazaru

Η Iwazaru είναι η μικρή μαϊμού που βλέπετε στα αριστερά.

Για τον Ιάπωνα φιλόσοφο, η μορφή αυτή αντιπροσωπεύει την ανάγκη να μη διαδίδουμε το κακό. Συνδέεται με τη σύσταση να μην εκφράζουμε τη δυσαρέσκεια ή τα αρνητικά μας συναισθήματα.

Η σύνεση περιλαμβάνει επίσης το να μην αφήνετε τον συναισθηματικό σας κόσμο να φαίνεται πολύ. Έχει να κάνει με την αταραξία και την αυτοσυγκράτηση.

Όσον αφορά στην αντιστοιχία με τα τρία φίλτρα του Σωκράτη, συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την ανάγκη να αποφεύγουμε τα κουτσομπολιά.

Αυτό επειδή οι φήμες δεν είναι πάντα αληθινές. Δεν είναι κάτι καλό και δεν είναι πάντα απαραίτητο να τις μεταδίδουμε.

Η μαϊμού που καλύπτει τα αφτιά της: Kikazaru

Η Kikazaru είναι η μαϊμού στη μέση.

Στην Ιαπωνία, οι άνθρωποι που διαδίδουν φήμες, κατακρίνουν ή μεταφέρουν κακές ειδήσεις αντιμετωπίζονται πολύ αρνητικά.

Έτσι, οι Ιάπωνες πιστεύουν ότι είναι καλύτερα να κλείνουν τα αφτιά τους σε ορισμένα είδη πληροφοριών προκειμένου να διατηρήσουν την ισορροπία τους.

Αυτή η παραδοσιακή ιδέα μπορεί να σοκάρει κάπως εμάς στον δυτικό κόσμο. Εξάλλου, οι κακές ειδήσεις, τα κουτσομπολιά και οι κριτικές μάς κατακλύζουν συνεχώς.

Όμως, αν εφαρμόσουμε τα τρία φίλτρα του Σωκράτη, μπορούμε να διακρίνουμε διάφορα επίπεδα νοήματος:

• Μερικές φορές χρειάζεται να ακούσουμε αρνητικές πληροφορίες επειδή είναι χρήσιμες. Για παράδειγμα, λέτε στο αφεντικό σας ότι οι πελάτες του δεν είναι ευχαριστημένοι και ότι θα πρέπει να δουλέψει για να τους κρατήσει.

Ωστόσο, αν οι πληροφορίες δεν είναι χρήσιμες και επιπλέον βλάπτουν, τότε είναι η στιγμή να εφαρμόσετε το μάθημα της μαϊμούς Kikazaru: καλύψτε τα αφτιά σας.

Η μαϊμού που καλύπτει τα μάτια της: Mizaru

Σύμφωνα με τον φιλοσοφικό και ηθικό κώδικα santai, είναι καλύτερα να μη βλέπουμε, ακούμε ή εκφράζουμε την αδικία. Όπως γνωρίζουμε, αυτή η ιδέα δεν εφαρμόζεται στην πραγματική ζωή.

Ωστόσο, αν δούμε την εικόνα της τρίτης μαϊμούς μέσα από τα σωκρατικά φίλτρα, συνειδητοποιούμε κάτι. Πρόκειται για μια άμεση πρόσκληση να κλείσουμε τα μάτια μας σε ό,τι δεν είναι χρήσιμο ή καλό.

Κλείστε τα μάτια σας στο σκοτάδι και υψώστε το βλέμμα σας προς την πιο φωτεινή, πιο ελπιδοφόρα και πιο σημαντική πλευρά.

Γενικά, οι τρεις σοφές μαϊμούδες μας διδάσκουν να δίνουμε προσοχή στις δικές μας ανάγκες και να είμαστε πάντα προσεκτικοί και συνετοί, ειδικά όταν πρόκειται για βλαβερές ή αρνητικές σκέψεις.

“Προσέχετε τα λόγια σας. Καλύψτε τα αφτιά σας σε ό,τι δεν είναι καλό ή χρήσιμο και καλύψτε τα μάτια σας σε ό,τι σας βλάπτει και σας κάνει δυστυχισμένους”.