Γλώσσα του σώματος: Τι πρέπει να ξέρετε
Η ανθρώπινη επικοινωνία είναι πολύπλοκη. Όταν μιλάμε, δεν χρησιμοποιούμε μόνο λέξεις. Ο τόνος της φωνής μας και η γλώσσα του σώματος παίζουν σημαντικό ρόλο, καθώς μπορούν να συμπληρώσουν ή και να αντικρούσουν αυτά που λέμε.
Η γλώσσα του σώματος μπορεί να οριστεί ως ένα σύνολο μη λεκτικών σημείων και σημάτων που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την έκφραση του προσώπου, τις κινήσεις των χεριών, των ποδιών και τη στάση του σώματος.
Από τη γλώσσα του σώματός μας, μπορούμε να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε καλύτερα τι θέλουν να μας πουν οι άλλοι. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματικότερη επικοινωνία. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μάθουμε για τη γλώσσα του σώματος.
Η γλώσσα του σώματος στην επικοινωνία
Έχει ειπωθεί ότι η γλώσσα του σώματος είναι πολύ πιο σημαντική από τις λέξεις στην επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο. Για την ακρίβεια, το 70-90% ή και περισσότερο από όσα μεταδίδουμε σε μια συζήτηση δεν είναι καν λέξεις!
Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται σε μια από τις πιο γνωστές μελέτες επί του θέματος, που διεξήχθη από τον Αμερικανό καθηγητή ψυχολογίας Albert Mehrabian.
Για όλους αυτούς τους λόγους, κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, συχνά παρατηρούμε τον συνομιλητή μας για να μάθουμε αν μας ακούει, αν του αρέσουν αυτά που λέμε ή αν συμφωνεί μαζί μας. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε επίσης να μάθουμε τι πραγματικά σκέφτεται ο άλλος, ποιες είναι οι προθέσεις του, τι θέλει να πει, ακόμα και όταν σιωπά.
Και ενώ είναι αλήθεια ότι μπορούμε να πούμε ψέματα με τα λόγια, η γλώσσα του σώματος συχνά μας προδίδει, αφού συχνά εκπέμπουμε αυτά τα σήματα ασυνείδητα.
Δεν είναι παράξενο, λοιπόν, να γνωρίζουμε ότι η γλώσσα του σώματος αποτελεί αντικείμενο πολλών διαφωνιών ακόμα και μεταξύ των ζευγαριών. Ωστόσο, συχνά γίνονται και λάθη στην επικοινωνία, όταν προσπαθούμε να μαντέψουμε τι αισθάνεται ο άλλος.
Στον επαγγελματικό τομέα, όσοι αξιολογούν το προσωπικό εξετάζουν πολύ αυτή την πτυχή της γλώσσας του σώματος. Παρομοίως, οι επιστήμονες που ασχολούνται με τη συμπεριφορά λαμβάνουν υπόψη τους τη μη λεκτική επικοινωνία στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας, τόσο για τους ασθενείς τους όσο και για τους ίδιους.
Μπορεί να σας ενδιαφέρει: Είστε άτομο με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη;
Τι μπορεί να επηρεάσει τη γλώσσα του σώματος;
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως και με τις λέξεις, η γλώσσα του σώματος μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες. Ας δούμε ποιοι είναι αυτοί.
Πολιτισμός
Ο πολιτισμός ή η γεωγραφική καταγωγή ενός ατόμου επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί, αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τη γλώσσα του σώματος. Το άγγιγμα, η χειραψία, η προσέγγιση ή η απόσταση αποτελούν μέρος ενός ρεπερτορίου μη λεκτικών επικοινωνιακών συμπεριφορών που μπορεί να διαφέρουν από ομάδα σε ομάδα ανθρώπων.
Ωστόσο, ορισμένα σημάδια της γλώσσας του σώματος μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο καθολικά, όπως το νεύμα ή το κούνημα του κεφαλιού μας ή ένα φυσικό, ειλικρινές και όμορφο χαμόγελο, μεταξύ άλλων.
Το πλαίσιο
Μια χειρονομία μπορεί να αλλάξει σημασία ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα η επικοινωνία ή στο οποίο συμβαίνει. Ένα ανυπόμονο άτομο συχνά κοιτάζει το ρολόι, αν και μπορεί να το κάνει αυτό επειδή η συσκευή δεν λειτουργεί σωστά και πρέπει να σταλεί για επισκευή, για παράδειγμα.
Διάθεση, ψυχολογικές διαφορές και γλώσσα του σώματος
Ανάλογα με τη διάθεση, ένα άτομο μπορεί να ερμηνεύσει μια χειρονομία διαφορετικά. Ένα χαμόγελο μπορεί να εκληφθεί ως χαρά ή ως χλευασμός αν κάποιος είναι αναστατωμένος.
Από την άλλη πλευρά, τα άτομα με διαταραχές χρησιμοποιούν και ερμηνεύουν τη γλώσσα του σώματος διαφορετικά. Ένα άτομο με σύνδρομο Άσπεργκερ δεν αντιλαμβάνεται καλά τα σήματα που σχετίζονται με την ειρωνεία, για παράδειγμα.
Διαβάστε επίσης: Η τέχνη του να διατηρείτε την ψυχραιμία σας σε μια διαφωνία
Όπως αναφέρθηκε, η γλώσσα του σώματος περιλαμβάνει όλα τα σήματα που εκπέμπουμε με το σώμα μας, συνειδητά ή ασυνείδητα, από την έκφραση του προσώπου μέχρι τη στάση και την κίνηση. Ας ρίξουμε μια ματιά σε καθένα από αυτά τα στοιχεία με περισσότερες λεπτομέρειες.
1. Εκφράσεις του προσώπου
Οι εκφράσεις του προσώπου ή οι χειρονομίες είναι ο πιο αξιόπιστος συναισθηματικός δείκτης. Με αυτές μπορούμε να εκφράσουμε χαρά, θυμό, αμφιβολία, αηδία, φόβο, έκπληξη, σύγχυση, δυσαρέσκεια και ενδιαφέρον.
Κάθε συναίσθημα αποτυπώνει τον δικό του κώδικα στα μάτια, το στόμα ή το μέτωπο. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι κρίσεις που κάνουμε για τους ανθρώπους, ακόμη και για τη νοημοσύνη τους, βασίζονται στις εκφράσεις των προσώπων τους. Επίσης, μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι η ανταπόκριση της εμπιστοσύνης καθορίζεται επίσης από το τι βλέπουμε στις χειρονομίες του ατόμου που μας μιλάει.
Στο πλαίσιο της γλώσσας του σώματος, προσοχή πρέπει να δίνεται στα μηνύματα από τις κόρες των ματιών, καθώς η διαστολή της κόρης δηλώνει, για παράδειγμα, ευχαρίστηση, αν και αυτό μπορεί να ποικίλλει και ανάλογα με το πόσο φως υπάρχει.
Ωστόσο, δεν κάνουμε τόσες πολλές χειρονομίες με τη μύτη μας. Μερικές φορές τη σουφρώνουμε λίγο ως ένδειξη δυσαρέσκειας.
Εν τω μεταξύ, το στόμα έχει όντως ένα πολύ ευρύτερο ρεπερτόριο επικοινωνιακών δυνατοτήτων όσον αφορά τις χειρονομίες. Μεταξύ αυτών έχουμε τις ακόλουθες:
- Εμφάνιση δοντιών (ψεύτικο χαμόγελο) για να κρύψετε τη δυσαρέσκεια
- Δάγκωμα του κάτω χείλους για να δείξετε ανησυχία, ανασφάλεια ή αμφιβολία
- Κάλυψη του στόματος για να δείξετε φόβο
- Ένα στόμα κυρτό προς τα κάτω για να δείξετε αποθάρρυνση ή θλίψη
2. Άλλες λιγότερο προφανείς εκφράσεις του προσώπου
Το ζάρωμα του μετώπου μπορεί να υποδηλώνει ότι η προσοχή είναι εστιασμένη σε κάτι, ιδίως όταν η χειρονομία αυτή συνοδεύεται από στένεμα στα μάτια. Ωστόσο, οι ρυτίδες του μετώπου επισημαίνονται επίσης όταν είμαστε έκπληκτοι.
Η στήριξη του χεριού στο πηγούνι μπορεί να έχει διάφορες αναγνώσεις, ανάλογα με τη θέση του χεριού. Ένα ανοιχτό χέρι μπορεί να υποδηλώνει πλήξη, για παράδειγμα, ενώ μόνο ο αντίχειρας και ο δείκτης είναι ένα συνηθισμένο σημάδι ενδιαφέροντος ή μια χειρονομία αξιολόγησης.
Από την άλλη πλευρά, το κεφάλι ριγμένο προς τα πίσω και το πηγούνι μπροστά είναι μια υποτιμητική χειρονομία που δηλώνει ανωτερότητα. Τέλος, το ξύσιμο του λαιμού ή του κεφαλιού αποτελεί ένδειξη ανασφάλειας.
3. Κινήσεις των άνω άκρων
Ο τρόπος που βλέπουμε κάποιους εκπαιδευτικούς να μπαίνουν στην τάξη με τα χέρια πίσω από την πλάτη τους είναι μια χειρονομία που δίνει μια αίσθηση ασφάλειας. Εν τω μεταξύ, το να δείχνετε με το δάχτυλο είναι μια επιθετική ή απειλητική χειρονομία, που απευθύνεται στο πρόσωπο με το οποίο μιλάτε.
Το αντίθετο ισχύει για την επίδειξη των παλαμών: αυτό δηλώνει σαφήνεια και ειλικρίνεια. Όποιος δείχνει τις παλάμες του δεν έχει τίποτα να κρύψει.
Το μπέρδεμα των δακτύλων μεταξύ τους μπορεί να διαβαστεί με διάφορους τρόπους. Αν τα δάχτυλα και οι παλάμες είναι στριμμένα, αυτό μπορεί να υποδηλώνει νευρικότητα, αλλά η ένωση ή το άγγιγμα μόνο των άκρων είναι ένδειξη αυτοπεποίθησης.
Η κίνηση του ανασηκώματος των ώμων μπορεί να σημαίνει άγνοια. Αν συνοδεύεται από χειρονομία του προσώπου, ωστόσο, μπορεί να σημαίνει αδιαφορία.
Τα σταυρωμένα χέρια είναι μια αμυντική στάση του σώματος που δηλώνει δυσαρέσκεια, διαφωνία ή απόρριψη των λεγομένων. Από την άλλη πλευρά, η στάση των χεριών μας στους γοφούς, με τους αγκώνες σαν V να δείχνουν προς τα έξω, είναι μια στάση εξουσίας, αποφασιστικότητας, ακόμα και επιθετικότητας.
4. Κινήσεις των κάτω άκρων και γλώσσα του σώματος
Η συνεχής κίνηση των ποδιών μπορεί να σημαίνει άγχος ή ανησυχία. Ωστόσο, υπάρχει επίσης μια διαταραχή γνωστή ως σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
Ένα άτομο που περιμένει, φέρνοντας συνεχώς το ένα πόδι μπροστά, μπορεί να υποδηλώνει την επιθυμία να φύγει. Συνήθως, το πόδι δείχνει προς αυτό που ενδιαφέρει το άτομο.
Τα σταυρωμένα πόδια και οι αστράγαλοι, καθώς και τα χέρια, αποτελούν μέρος του αμυντικού ρεπερτορίου. Σημαίνει ότι το άτομο είναι κλεισμένο στον εαυτό του. Αν το πρόσωπό του κοιτάζει κάπου αλλού, είναι σαν να μη θέλει καν να συμμετάσχει στη συζήτηση.
5. Στάση σώματος
Μια επεκτατική στάση σώματος χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να αγκαλιάσουμε κάποιον. Γίνεται με τα πόδια και τα χέρια ανοιχτά και τις παλάμες μπροστά. Είναι η χειρονομία του πολιτικού που θέλει να κερδίσει το κοινό.
Το φούσκωμα του στήθους είναι μια χειρονομία που δηλώνει δύναμη ή ανωτερότητα. Οι άνδρες μπορεί να το κάνουν αυτό όταν θέλουν να προσελκύσουν την προσοχή μιας γυναίκας.
Αν το άτομο, όταν κάθεται ή στέκεται, υιοθετεί μια σκυφτή στάση κοιτάζοντας το πάτωμα, δηλώνει μια καταθλιπτική συναισθηματική κατάσταση, καθώς και αρνητικότητα. Ωστόσο, μια συγκεκριμένη στάση μπορεί επίσης να αποκαλύψει παθήσεις, όπως θα συνέβαινε στην περίπτωση κοιλιακών πόνων ή πόνου στη μέση.
Η αποκρυπτογράφηση της γλώσσας του σώματος δεν είναι πάντα εύκολη
Ενώ η λεκτική επικοινωνία γίνεται συνήθως συνειδητά και η γλώσσα του σώματος απορρέει από το ασυνείδητο, θα πρέπει ιδανικά να μάθουμε να ελέγχουμε τις χειρονομίες και τις εκφράσεις μας. Αυτό που λέμε θα πρέπει να είναι σε αρμονία με αυτό που δείχνουμε.
Αυτό όχι μόνο θα μας διευκολύνει στην επικοινωνία, αλλά από επαγγελματική και προσωπική άποψη, θα διατηρήσουμε μια καλύτερη σχέση με τους άλλους. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι οι χειρονομίες και τα συναισθήματα πάνε μαζί.
Από την άλλη πλευρά, το να γνωρίζουμε πώς να ερμηνεύουμε τη γλώσσα του σώματος των άλλων είναι μια πολύ καλή δεξιότητα, καθώς μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τι πραγματικά θέλουν να μας πουν, ακόμη και τι κρύβουν.
Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να αφήνουμε τον εαυτό μας να γίνεται υπερβολικά καχύποπτος, καθώς η ερμηνεία των χειρονομιών υπόκειται εύκολα σε σφάλματα. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν πρέπει να γίνεται με σκοπό να δημιουργηθεί σύγκρουση, αλλά ακριβώς το αντίθετο.
Η λεκτική γλώσσα του σώματος μπορεί να είναι πολύπλοκη και δύσκολα κατανοητή. Η καλύτερη επιλογή είναι να ζητάτε πάντα διευκρινίσεις όταν μπορεί να υπάρχουν αμφιβολίες στην ερμηνεία της εκπομπής λέξεων-χειρονομιών. Ποτέ δεν βλάπτει να ρωτάτε!
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Atkinson A. Impaired recognition of emotions from body movements is associated with elevated motion coherence thresholds in autism spectrum disorders. Neuropsychologia. 2009; 47(13): 3023-3029.
- Boyes C. El Lenguaje del cuerpo. Gestos y posturas que revelan lo que realmente pensamos y queremos decir. Buenos Aires: Albatros, 2007.
- Chin-An W, Baird T, Huang J, Coutinho J, Brien D, Muñoz D. Arousal effects on pupil size, heart rate, and skin conductance in an emotional face task. Frontiers in Neurology. 2018; 9: 1029. DOI=10.3389/fneur.2018.01029.
- Hall ET. A System for the Notation of Proxemic Behavior. American Anthropologist. 1963; 65(5): 1003-1026.
- Hehman, E, Flake, JK and Freeman, JB. Static and Dynamic Facial Cues Differentially Affect the Consistency of Social Evaluations. Personality and Social Psychology Bulletin. 2015; 41(8): 1123-34.
- Holler, J., Kendrick, K.H. & Levinson, S.C. Processing language in face-to-face conversation: Questions with gestures get faster responses. Psychon Bull Rev. 2018; 25, 1900–1908.
- Jiang J, Borowiak K, Tudge L, Otto C, Von kriegstein K. Neural mechanisms of eye contact when listening to another person talking. Soc Cogn Affect Neurosci. 2017; 12(2): 319-328.
- Marchak FM. Detecting false intent using eye blink measures. Front Psychol. 2013; 4: 736.
- Montgomery KJ, Isenberg N, Haxby JV. Communicative hand gestures and object-directed hand movements activated the mirror neuron system. Soc Cogn Affect Neurosci. 2007; 2(2):114-122.
- Pease A, Pease B. El Lenguaje del cuerpo. Barcelona: Amat, 2006.
- Roter DL, Frankel RM, Hall JA, Sluyter D. The expression of emotion through nonverbal behavior in medical visits. Mechanisms and outcomes. J Gen Intern Med. 2006; 21 Suppl 1:S28-34. doi:10.1111/j.1525-1497.2006.00306.x
- Tipper CM, Signorini G, Grafton ST. Body language in the brain: constructing meaning from expressive movement. Front Hum Neurosci. 2015; 9: 450.
- Uono S et al. Eye contact perception in the West and East: A cross-cultural study. PLOS-ONE. 2015; 10(2): e0118094.https://doi.org/10.1371/journal.pone.0118094.
- Vacharkulksemsuk T, Reit E, Khambatta P, Eastwick PW, Finkel EJ, Carney DR. Dominant, open nonverbal displays are attractive at zero-acquaintance. Proc Natl Acad Sci USA. 2016; 113(15): 4009-14.