Η κατανάλωση σόγιας αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού;

Η σχέση μεταξύ σόγιας και καρκίνου του μαστού είναι αμφιλεγόμενη, καθώς οι μελέτες δεν δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Θα σας λύσουμε τις απορίες σας σχετικά με την κατανάλωση αυτού του οσπρίου εδώ.

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από γιατρό Maryel Alvarado Nieto.

Τελευταία ενημέρωση: 21 Δεκεμβρίου, 2022

Ο καρκίνος του μαστού είναι το συχνότερο νεόπλασμα στις γυναίκες παγκοσμίως. Ωστόσο, η συχνότητα εμφάνισης διαφέρει μεταξύ των ασιατικών χωρών και εκείνων της Δύσης, γεγονός που έχει οδηγήσει στη σκέψη ότι η διατροφή θα μπορούσε να εμπλέκεται. Για το λόγο αυτό, έχουν διεξαχθεί αρκετές μελέτες για ορισμένα τρόφιμα και, ειδικότερα, για τη σχέση μεταξύ σόγιας και καρκίνου του μαστού.

Τα αποτελέσματα των μελετών είναι τόσο ποικίλα που αντιφάσκουν ακόμη και μεταξύ τους.

Η μεγαλύτερη διαμάχη προκύπτει στους τύπους των όγκων που εξαρτώνται από τα οιστρογόνα. Σε αυτόν τον τύπο νεοπλασίας, ο καρκινικός ιστός διαθέτει υποδοχείς που επιτρέπουν στα κύτταρα να πολλαπλασιάζονται παρουσία αυτής της ορμόνης. Ως εκ τούτου, θεωρούνται όγκοι ευαίσθητοι στα οιστρογόνα. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.

Κατανάλωση σόγιας: Ένα τρόφιμο με ορμονική ομοιότητα

Η σόγια είναι ένα όσπριο με υψηλή θρεπτική αξία. Επιπλέον, τα συστατικά της περιλαμβάνουν ισοφλαβόνες, χρωστικές των οποίων η χημική δομή μοιάζει με τα οιστρογόνα.

Εξαιτίας της παρουσίας αυτών των ενώσεων, που ονομάζονται επίσης ισοφλαβόνες, έχει δημιουργηθεί ανησυχία για τους οιστρογονικούς όγκους.

Τα οιστρογόνα είναι μια γυναικεία σεξουαλική ορμόνη. Παράγεται από τις ωοθήκες και, σε μικρότερο βαθμό, από τα επινεφρίδια. Εμπλέκεται σε μια ποικιλία σωματικών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένου του πολλαπλασιασμού και της διαφοροποίησης του ιστού του μαστού. Τα επίπεδα των οιστρογόνων ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας και μειώνονται με την εμμηνόπαυση.

Η ισοφλαβόνη και η οιστρογονική της δράση

Αν και οι ισοφλαβόνες έχουν δομικές ομοιότητες με τα οιστρογόνα, λίγα έχουν ανακαλυφθεί ως προς τη δράση τους. Στην πραγματικότητα, από όλα τα φυτοοιστρογόνα, η γενιστεΐνη έχει την υψηλότερη βιολογική δράση και είναι η πιο μελετημένη. Ωστόσο, η επίδρασή της διαφέρει στους διάφορους ιστούς και φαίνεται επίσης να ποικίλλει σε σχέση με τα επίπεδα των ενδογενών οιστρογόνων.

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ισοφλαβόνες που υπάρχουν στη σόγια μπορούν να έχουν δράση παρόμοια με αυτή των οιστρογόνων και επομένως θεωρούνται αγωνιστές. Ή, αντίθετα, μπορούν να εμποδίσουν την επίδραση της ορμόνης και η δράση αυτή ονομάζεται ανταγωνισμός.

Η δυαδικότητα αυτή εξαρτάται από τον τύπο του υποδοχέα των οιστρογόνων στον οποίο δεσμεύονται. Για το λόγο αυτό, η επίδρασή τους θεωρείται ότι έχει ασθενή οιστρογονική και αντιοιστρογονική δράση.

Η κατανάλωση σόγιας αποτελεί προστατευτικό ή παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού;

Έχουν διεξαχθεί μελέτες που προτείνουν τις ισοφλαβόνες ως πηγή προστασίας από την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, οι έρευνες αυτές προειδοποιούν ότι η συχνή κατανάλωση σόγιας και των παραγώγων της πρέπει να λαμβάνει χώρα στην παιδική και εφηβική ηλικία για να έχει σημαντική επίδραση στην πιθανή πρόληψη της νεοπλασίας.

Ομοίως, οι συγγραφείς αναφέρουν ότι μια χαμηλή κατανάλωση στην εφηβεία, ακολουθούμενη από μια διατροφή πλούσια σε σόγια στην ενήλικη ζωή, δεν επιδεικνύει την ίδια προστατευτική δράση και μπορεί να είναι ακόμη και ασήμαντη. Για το λόγο αυτό, επιμένουν στην ενσωμάτωση του οσπρίου σε μια ισορροπημένη διατροφή από τα πρώτα στάδια της ζωής.

Η εξήγηση για το φαινόμενο αυτό αποδίδεται στο γεγονός ότι, κατά την εφηβεία, τα φυτοοιστρογόνα διεγείρουν τον πολλαπλασιασμό και τη διαφοροποίηση του ιστού του μαστού. Ως εκ τούτου, παρέχουν προστασία από την ανάπτυξη νεοπλασίας σε μελλοντικά στάδια. Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που θεωρούν ότι η προστασία της σόγιας από τον καρκίνο του μαστού γίνεται μέσω δράσεων που δεν εξαρτώνται καν από τις ορμόνες.

Οιστρογόνα έναντι φυτοοιστρογόνων

Από την άλλη πλευρά, τα επίπεδα των ενδογενών οιστρογόνων – δηλαδή οι τύποι οιστρογόνων που παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό – φαίνεται επίσης να επηρεάζουν τη δράση των ισοφλαβονών. Όταν τα επίπεδα των ορμονών είναι χαμηλά, όπως συμβαίνει μετά την εμμηνόπαυση, η οιστρογονική δράση της σόγιας είναι μεγαλύτερη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένοι θεωρούν επιβλαβή την κατανάλωση του οσπρίου μετά την παύση των εμμηνορροϊκών κύκλων.

Σόγια και καρκίνος του μαστού: Η προέλευση της διαμάχης

Ο φόβος της κατανάλωσης σόγιας και της εμφάνισης καρκίνου του μαστού μετά την εμμηνόπαυση ή σε εκείνα τα άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να υποφέρουν από νεοπλασία προέκυψε από πειραματικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε τρωκτικά. Στα ζώα αυτά αφαιρέθηκαν οι ωοθήκες (η κύρια πηγή οιστρογόνων) και ο θύμος και εμβολιάστηκαν με καρκινικά κύτταρα από έναν οιστρογονοεξαρτώμενο όγκο του ανθρώπινου μαστού.

Για να μιμηθούν τη δόση της ορμόνης στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, στα ποντίκια χορηγήθηκαν μικρές ποσότητες οιστραδιόλης. Σε μια υποομάδα χορηγήθηκαν στη συνέχεια καθημερινές δόσεις διαιτητικής γενιστεΐνης. Στις μελέτες, παρατήρησαν ότι ο όγκος του μαστού μεγάλωνε σε εκείνα τα ζώα που λάμβαναν γενιστεΐνη. Αυτό οδήγησε στην υπόθεση ότι η σόγια αντενδείκνυται σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού.

Περιορισμοί της μελέτης

Ωστόσο, το πείραμα δεν μπορεί να προεκταθεί στον άνθρωπο. Ο περιορισμός αυτός ανταποκρίνεται στις φυσιολογικές διαφορές που υπάρχουν στον μεταβολισμό των ισοφλαβονών μεταξύ των δύο ειδών, οι οποίες δεν είχαν ληφθεί εξαρχής υπόψη.

Επιπλέον, χορηγήθηκε διατροφική γενιστεΐνη και όχι σόγια ως πηγή ισοφλαβονών, αφήνοντας κατά μέρος την αλληλεπίδραση των άλλων συστατικών του οσπρίου. Επιπλέον, τέτοιες επιδράσεις δεν έχουν παρατηρηθεί σε άλλες μελέτες με τρωκτικά, γεγονός που καθιστά αναγκαία την περαιτέρω έρευνα για την εξαγωγή επιστημονικά έγκυρων συμπερασμάτων.

Πιθανά συμπεράσματα σχετικά με την κατανάλωση σόγιας και τον καρκίνο του μαστού

Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διευκρινιστεί αν η σόγια έχει πραγματικό όφελος στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού ή αν, αντίθετα, αποτελεί κίνδυνο στην ανάπτυξη όγκων. Εν τω μεταξύ, η μέτρια κατανάλωση θεωρείται ότι δεν προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.

Ωστόσο, οι μελέτες δεν είναι πειστικές ως προς το ποια είναι η καλύτερη πορεία δράσης που πρέπει να ακολουθηθεί σε περιπτώσεις μετεμμηνοπαυσιακών ασθενών που έχουν διαγνωστεί με οιστρογονοεξαρτώμενο καρκίνο του μαστού, όσων διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να τον αναπτύξουν και όσων έχουν επιζήσει από καρκίνο με θεραπεία κατά των οιστρογόνων.

Τα σημερινά επίπεδα αποδείξεων είναι τόσο ανόμοια που είναι δύσκολο να δούμε τη συνολική εικόνα. Ωστόσο, η κατανάλωση σόγιας δεν έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού- τουλάχιστον όχι μέχρι στιγμής.

Επομένως, η καχυποψία κατά της κατανάλωσης αυτού του οσπρίου δεν δικαιολογείται. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι οι ατομικές πεποιθήσεις πρέπει να γίνονται σεβαστές.

Εκτός από το να δίνεται στη σόγια ο πρωταγωνιστικός ρόλος στη διαφορά των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού μεταξύ Ασίας και Δύσης, θα πρέπει να αξιολογηθούν και άλλοι πιθανοί παράγοντες κινδύνου που εμπλέκονται στην ανάπτυξη του νεοπλάσματος, καθώς υπάρχουν πολλοί από αυτούς. Η έρευνα έχει ως στόχο να ανακαλύψει και να προτείνει ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, προκειμένου να προληφθεί ο καρκίνος του μαστού.