Πεπτικά ένζυμα: Ποια είναι η λειτουργία τους;
Τα πεπτικά ένζυμα είναι μόρια τα οποία διασπούν το φαγητό σε μικρότερα σωματίδια ώστε το σώμα σας να μπορεί ν’ απορροφήσει τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται. Επιταχύνουν τις χημικές αντιδράσεις εκτελώντας συγκεκριμένες λειτουργίες. Χωρίς αυτά, το σώμα σας δε θα μπορούσε να εκτελέσει τη διαδικασία της πέψης.
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα ένζυμα βρίσκονται σε διαφορετικά τμήματα του πεπτικού συστήματος, από τα σάλια, το στομάχι, και τα παγκρεατικά υγρά, έως τις εκκρίσεις του εντέρου. Επίσης, η τοποθεσία τους σχετίζεται με τη λειτουργία που εκτελούν και τις συνθήκες που χρειάζονται για την ενεργοποίησή τους.
Ας ρίξουμε μια ματιά.
Τι είναι τα πεπτικά ένζυμα;
Τα ένζυμα είναι μόρια, κυρίως πρωτεΐνης, και τα παράγει το σώμα. Εκτελούν τη λειτουργία τους μέσα από πολλές χημικές αντιδράσεις στο σώμα, αλλά κάθε μία είναι συγκεκριμένη και έχει μοναδικά υποστρώματα στα οποία δρα.
Αυτό σημαίνει ότι παρότι υπάρχουν διάφοροι τύποι ενζύμων, η έλλειψη ενός μπορεί να οδηγήσει σε συγκεκριμένα προβλήματα. Αυτό συμβαίνει με την ανεπάρκεια λακτάσης, το ένζυμο που διασπά τα σάκχαρα του γάλακτος και η έλλειψή του προκαλεί δυσανεξία στη λακτόζη.
Διαβάστε επίσης: Κύριες τροφικές δυσανεξίες: ποιες είναι;
Τύποι πεπτικών ενζύμων
Όπως προαναφέραμε, υπάρχουν διάφοροι τύποι πεπτικών ενζύμων και κάθε ένα δρα σε μια συγκεκριμένη θρεπτική ουσία ή υπόστρωμα. Ανάμεσά τους είναι:
- Η αμυλάση στους σιελογόνους αδένες και το πάγκρεας μετατρέπει το άμυλο σε γλυκόζη.
- Η γαστρική και παγκρεατική λιπάση διασπά τα λιπίδια των λιπαρών οξέων και της γλυκερόλης.
- Χοληστερόλο-εστεράση και φωσφολιπάση, διασπούν τη χοληστερόλη και τα φωσφολιπίδια.
- Οι πρωτεάσες εκκρίνονται στην εντερική κοιλότητα στην αδρανή μορφή τους και είναι υπεύθυνες για τη διάσπαση των πρωτεϊνών.
Σε τι χρησιμεύουν τα ένζυμα;
Χωρίς τα πεπτικά ένζυμα, το σώμα σας δε μπορεί να διασπάσει τις θρεπτικές ουσίες των τροφών. Έτσι, δε θα μπορέσει να τις απορροφήσει. Η δράση τους είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, γι’ αυτό θα σας εξηγήσουμε πώς λειτουργούν παρακάτω.
1. Διάσπαση υδατανθράκων
Η πέψη αυτής της θρεπτικής ουσίας ξεκινά στο στόμα, όπου η σιελική αμυλάση αρχίζει να δρα. Πολλές φορές, η δράση της είναι περιορισμένη επειδή εξαρτάται από τον χρόνο μασήματος.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο International Journal Molecular Sciences αναφέρει ότι αν ένα άτομο μασήσει αρκετά το λευκό ψωμί, ίσως νιώσει μια ελαφρώς γλυκιά γεύση εξαιτίας της διάσπασης του αμύλου.
Έπειτα, η παγκρεατική αμυλάση συνεχίζει τη διάσπαση των υδατανθράκων. Ο χυμός που παράγεται από το πάγκρεας απελευθερώνεται όταν το στομάχι αδειάζει το περιεχόμενό του στο λεπτό έντερο. Αυτό το ένζυμο βρίσκεται στον παγκρεατικό χυμό, και εκεί υπάρχουν επίσης οι λιπάσες και οι πρωτεάσες.
Τέλος, το σώμα σας μπορεί ν’ απορροφήσει τις απλούστερες μονάδες υδατανθράκων, τη γλυκόζη, τη φρουκτόζη, και τη γαλακτόζη.
2. Διάσπαση των πρωτεϊνών
Η πέψη των πρωτεϊνών ξεκινά στο στομάχι με τη γαστρική πεψίνη που παράγεται από το στομάχι. Το μεγαλύτερο μέρος της πέψης των πρωτεϊνών συμβαίνει στο πρώτο και το δεύτερο τμήμα του λεπτού εντέρου, όπου δρουν οι παγκρεατικές πρωτεάσες.
Αυτές οι πρωτεάσες φτάνουν στο έντερο στην αδρανή τους μορφή. Ο λόγος είναι πως αν ενεργοποιηθούν νωρίτερα, θα άρχιζαν την πέψη του παγκρέατος και θα προκαλούσαν σοβαρές επιπλοκές.
3. Διάσπαση λίπους
Η πέψη των λιπιδίων ξεκινά στο στομάχι με την γαστρική λιπάση και αποτελεί το 10% της ολικής πέψης. Έπειτα, η παγκρεατική λιπάση συνεχίζει τη δράση της όταν φτάνουν στο έντερο τα λίπη και το έντερο εκτελεί το 90% της διάσπασης.
Για να διασπάσουν τα ένζυμα τα λίπη και για να λειτουργήσει σωστά η χοληστερόλη, χρειάζονται τη χολή. Το ήπαρ την παράγει και έπειτα αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη.
Με την άφιξη των λιπών στην εντερική κοιλότητα και από την ενημέρωσή της από τα νευρικά σήματα, η χοληδόχος κύστη απελευθερώνει τη χολή ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει μαζί με τις λιπάσες, τις φωσφολιπάσες, και τη χοληστερόλο-εστεράση.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Πώς θα αναγνωρίσετε την ύπαρξη χολολίθων στη χοληδόχο κύστη σας
Πεπτικά ένζυμα – Παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή τους
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή ή τη λειτουργία των ενζύμων. Ορισμένες από τις πιο συχνές καταστάσεις είναι οι εξής:
- Φτωχή διατροφή
- Γαστρεντερικές διαταραχές και δυσαπορρόφηση
- Παγκρεατική ανεπάρκεια
- Κυστική ίνωση
- Γήρανση
Τελική σημείωση για τα πεπτικά ένζυμα
Τα πεπτικά ένζυμα παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διάσπαση των θρεπτικών ουσιών που περιέχονται στις τροφές. Όταν λειτουργεί σωστά το σώμα, τα ένζυμα δρουν βέλτιστα για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, του λίπους, και των πρωτεϊνών.
Ωστόσο, όταν υπάρχει μια μεταβολική νόσος ή μια κατάσταση η οποία αλλοιώνει την παραγωγή των ενζύμων, είναι πολύ πιθανό το φαγητό να μη διασπαστεί όπως θα έπρεπε. Συνεπώς, αυτό θα προκαλέσει δυσαπορρόφηση ή υποσιτισμό.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- García Luna P, López Gallardo G. Evaluación de la absorción y metabolismo intestinal. Nutr Hosp. 2007;22(2):5-13.
- Woolnough J, Bird A, Monro J ,Brennan C. El efecto de una breve exposición a α-amilasa salival durante la masticación en los subsiguientes perfiles de curva de digestión in vitro de almidón.Int J Mol Sci.2010;11(8): 2780–2790.
- Segura Campos M, Chel Guerrero L, Betancur Ancona D.Efecto de la digestión en la biodisponibilidad de péptidos con actividad biológica. Rev Chil Nutr Vol. 2010; 37(3): 386-391.