Πληγές που δεν κλείνουν και γυναικεία κακοποίηση

Αν και η κακοποίηση είναι απαράδεκτη σε όλες τις μορφές της, η ψυχολογική κακοποίηση είναι μερικές φορές πιο επικίνδυνη από τη σωματική κακοποίηση. Οι κακοποιημένες γυναίκες μπορεί να υποφέρουν για χρόνια.

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από ψυχολόγο Valeria Sabater.

Τελευταία ενημέρωση: 30 Ιανουαρίου, 2023

Πληγές που δεν κλείνουν και γυναικεία κακοποίηση. Πρέπει όλοι να συμμετάσχουμε στον αγώνα για να δοθεί τέλος στη γυναικεία κακοποίηση.

Πριν αρκετό καιρό, ιδρύθηκε η UN Women -η οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών που έχει ως στόχο της την προαγωγή της ισότητας των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών- για να αγωνιστεί ενάντια στη σεξουαλική βία κατά των γυναικών στα πλαίσια ενόπλων συγκρούσεων.

Αν και είναι βέβαιο ότι και οι άνδρες δέχονται επιθέσεις, παρενόχληση και σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση, τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών δείχνουν ότι σχεδόν το 35% των γυναικών σε όλο τον κόσμο έχει υποστεί κάποιο είδος βίας.

Τα νούμερα αυτά έχουν αναμφίβολα μεγάλη βαρύτητα και γίνονται ακόμα πιο σημαντικά αναφορικά με χώρες στις οποίες η νομική ή η κοινωνική προστασία δεν καλύπτει τις γυναίκες. Ένα σαφές παράδειγμα αποτελεί η Ινδία, όπου σχεδόν το 92% του γυναικείου πληθυσμού έχει δεχτεί κάποια μορφή επίθεσης.

Οι χειρότερες πληγές δεν είναι πάντα οι εξωτερικές. Ένα χτύπημα, ένα σπασμένο οστό ή ένα χαστούκι είναι κάτι περισσότερο από μια επίθεση στο σώμα.

Το τραύμα είναι πολύ πιο βαθύ. Η κακοποίηση έχει σοβαρές νευροψυχολογικές συνέπειες που θα εξηγήσουμε παρακάτω.

Ο αντίκτυπος στον εγκέφαλο των κακοποιημένων γυναικών

Σήμερα υπάρχουν μερικές μελέτες που αποκαλύπτουν πώς επηρεάζει η κακοποίηση τον εγκέφαλο των παιδιών. Προκαλεί ένα βαθύ τραύμα που ακολούθως επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά ωριμάζουν και μαθαίνουν να ισορροπούν τα συναισθήματά τους.

Όμως… τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός ενήλικα; Οι κακοποιημένες γυναίκες μπορεί να υποστούν μια ιδιαίτερα περίπλοκη και μακροχρόνια ψυχολογική βλάβη.

Σε πολλές περιπτώσεις ένα άτομο που είναι χαρούμενο, με αυτοπεποίθηση και υψηλή αυτοεκτίμηση διαπιστώνει ότι η συναισθηματική του δύναμη, το φρούριό του, καταρρέει σιγά-σιγά εξαιτίας της κακοποίησης.

Απέχοντας πολύ από ό,τι πολλοί άνθρωποι ίσως πιστεύουν, οποιαδήποτε γυναίκα μπορεί να πέσει θύμα βίας, ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση, την ηλικία, τη θρησκεία ή την κουλτούρα της (αν και καταγράφονται όντως περισσότερα περιστατικά σε μειονεκτικά περιβάλλοντα ή σε αναπτυσσόμενες χώρες).

Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι υπάρχουν σήμερα πολλά έφηβα κορίτσια που αντιμετωπίζουν ψυχολογική βία από τους συντρόφους τους.

Ας δούμε με περισσότερες λεπτομέρειες πώς η σωματική και η συναισθηματική βία επηρεάζει το γυναικείο εγκέφαλο.

Η σχέση ανάμεσα στη γυναικεία κακοποίηση και την κατάθλιψη

Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο ScienceDaily, οι γυναίκες που είναι θύματα οικογενειακής κακοποίησης για χρόνια αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για κατάθλιψη.

• Η μελέτη διεξήχθη από μια ομάδα ερευνητών από το Ινστιτούτο Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του King’s College of London (Αγγλία), το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (University Institute of Mental Health (IUSMM)) στο Μόντρεαλ και το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ (Καναδάς).

Η κακοποίηση επηρεάζει την υγεία της γυναίκας και αυξάνει τον κίνδυνο που διατρέχει να εμφανίσει κατάθλιψη, ανησυχία ή ακόμα και ψυχωτικές διαταραχές.

• Ο αντίκτυπος αυτών των καταστάσεων μπορεί να επιδεινωθεί σε περίπτωση που μια γυναίκα είχε επίσης υποστεί κακοποίηση ή κακομεταχείριση κατά την παιδική της ηλικία.

Νευρολογικές βλάβες και γυναικεία κακοποίηση

Όταν μιλάμε για εγκεφαλικές βλάβες, πρέπει να τις διακρίνουμε σε δύο τύπους:

• Υπάρχουν οι τραυματισμοί καθαυτοί, οι οποίοι οφείλονται σε σωματικές επιθέσεις.
• Υπάρχουν οι γνωστικές διαταραχές που είναι αποτέλεσμα του τραύματος, της βίας και της κακοποίησης.

Στην πρώτη περίπτωση, οι νευροεπιστήμονες μας λένε ότι τα τραύματα  λόγω σωματικής κακοποίησης και οικογενειακής βίας γενικά αναγνωρίζονται εύκολα.

• Μπορεί να υπάρχει άμεσο τραύμα στο κεφάλι, με τη βλάβη να εκδηλώνεται περιστασιακά ή με τον καιρό. Μπορεί να εντοπιστεί με διαγνωστικούς ελέγχους.
• Παρομοίως, μπορεί να υπάρχουν σύντομες ελλείψεις οξυγόνου κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης, στιγμές κατά τις οποίες ο εγκέφαλος δεν δέχεται αρκετό οξυγόνο.

Αναμφισβήτητα πρόκειται για κάτι απίστευτα σοβαρό.

• Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα απώλεια μνήμης, έλλειψη συγκέντρωσης, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, επιβραδυμένη επικοινωνία ή ακόμα και επιβραδυμένες σωματικές κινήσεις.

Γνωστικά και συναισθηματικά τραύματα και γυναικεία κακοποίηση

Όπως ήδη είδαμε, η σωματική κακοποίηση έχει σοβαρές συνέπειες που μπορεί να ταλαιπωρούν μια γυναίκα για το υπόλοιπο της ζωής της. Ωστόσο, εξίσου σημαντικά είναι τα τραύματα που επηρεάζουν τη συναισθηματική και την ψυχολογική ισορροπία.

• Μερικές φορές αρκεί ένα μόνο χτύπημα στο κεφάλι για να επηρεαστεί σοβαρά η προσοχή, η μνήμη και οι γνωστικές διεργασίες.
• Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι τα επίπεδα της κορτιζόλης στο σάλιο των κακοποιημένων γυναικών είναι πολύ υψηλά.

Ο εγκέφαλος υποφέρει από ένα είδος μετατραυματικού άγχους, το οποίο είναι τόσο μεγάλο που δεν πυροδοτεί μονάχα μια προφανή έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών αλλά και μια αίσθηση ανημποριάς και φόβου.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι όλες οι μη αναστρέψιμες νευρωνικές επιπτώσεις που αντιμετωπίζουν οι κακοποιημένες γυναίκες μπορούν να αναποδογυρίσουν τον κόσμο τους. Πρόκειται για καταστροφικές καταστάσεις.

Είναι κρίσιμο να αποκτήσουμε όλοι μας μεγαλύτερη επίγνωση αυτής της πραγματικότητας η οποία, μερικές φορές, είναι πιο κοντά μας από ό,τι νομίζουμε.

Η κακοποίηση, βλάπτει, τραυματίζει και τσακίζει το νου και την ψυχή μιας γυναίκας, επομένως είναι σημαντικό να πάρουμε θέση και να συνεισφέρουμε ως κοινωνία συνολικά στην αντιμετώπιση αυτής της πραγματικότητας.