Γήρανση του ανοσοποιητικού και πώς να την καταπολεμήσετε
Καθώς μεγαλώνει ένας άνθρωπος, το σώμα φαίνεται ν’ αντιδρά λιγότερο αποτελεσματικά στις ασθένειες. Γι’ αυτό, η γήρανση του ανοσοποιητικού αυξάνει τον κίνδυνο να υποφέρετε από παθήσεις.
Όμως, η διαδικασία αυτή δεν είναι εντελώς μη αναστρέψιμη. Οι καλές συνήθειες και ο υγιεινός τρόπος ζωής μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διατηρήσουν την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού σε μεγάλη ηλικία.
Σε αυτό το άρθρο, θα σας εξηγήσουμε τι είναι η γήρανση του ανοσοποιητικού συστήματος, γιατί συμβαίνει, και ποιες είναι οι επιπτώσεις. Επίσης, θα σας πούμε πώς μπορείτε να την αντιστρέψετε ή να τη μετριάσετε.
Συνεχίστε την ανάγνωση για ν’ ανακαλύψετε περισσότερα!
Τι είναι η ανοσοποιητική γήρανση;
Το ανοσοποιητικό σύστημα βοηθά στην προστασία του σώματος ενάντια σε ξένους παράγοντες που μπορούν να το βλάψουν και να προκαλέσουν ασθένειες. Σε αυτή την περίπτωση, αναφερόμαστε σε στοιχεία όπως τα μικρόβια (βακτήρια, ιοί, μύκητες, παράσιτα), τα ανώμαλα κύτταρα του ίδιου του σώματος, και τα αλλεργιογόνα.
Γι’ αυτούς τους σκοπούς, το σύστημα παράγει αντισώματα. Τα αντισώματα είναι αυτά που καταστρέφουν ή εξουδετερώνουν τις βλαβερές ουσίες. Έτσι, αποτελούν την άμυνά μας ενάντια σε οποιαδήποτε απειλή ή επέμβαση.
Όμως, το ανοσοποιητικό σύστημα δεν παραμένει το ίδιο. Αντιθέτως, αλλάζει στη διάρκεια της ζωής μας. Τα νεογέννητα δεν έχουν αποκτήσει πλήρη ανοσία ακόμη.
Τα νεαρά παιδιά έχουν μονάχα ορισμένα αντισώματα τα οποία έχουν λάβει από τις μητέρες τους. Τα λαμβάνουν κατά τη διάρκεια της κύησης, μέσω του πλακούντα, και από το μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
Παρόλα αυτά, με τον καιρό και την έκθεση στα στοιχεία που αναφέραμε παραπάνω, τα μωρά αναπτύσσουν και τελειοποιούν τους αμυντικούς μηχανισμούς τους.
Οι ανοσοποιητικές λειτουργίες το σώματος αρχίζουν να φθείρονται, κάπως, μετά τη σεξουαλική ωριμότητα. Οι σημαντικότερες αλλαγές έχουν να κάνουν με τα βλαστοκύτταρα. Η γήρανση του ανοσοποιητικού επηρεάζει και τη διαθεσιμότητα των Τ-κυττάρων.
Όμως, αυτή η δραστική μεταμόρφωση γίνεται όταν μεγαλώνουμε. Το αντίθετο συμβαίνει όταν μπαίνουμε στην παιδική ηλικία, και όχι για το καλύτερο. Γενικά, μπορούμε να ορίσουμε τη γήρανση του ανοσοποιητικού ως το αποτέλεσμα της γήρανσης των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, οι λειτουργίες των οποίων φθείρονται.
Τι είναι η γήρανση του ανοσοποιητικού;
Το ανοσοποιητικό σύστημα γίνεται λιγότερο αποτελεσματικό, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια διαφόρων λειτουργιών, όπως των παρακάτω:
- Την ικανότητα να ξεχωρίζει τα ξένα σώματα από τα κύτταρα του ίδιου του σώματος. Έτσι, δεν καταφέρνει ν’ αναγνωρίζει τα ξένα σώματα ή θεωρεί τα ίδια τα κύτταρά του εχθρικά.
- Μια μείωση στα λευκοκύτταρα: Αυτή δε συμβαίνει μόνο στον αριθμό τους, αλλά και στην ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στις λοιμώξεις.
- Τα μακροφάγα γίνονται πιο αργά: Χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα και τα βακτήρια.
- Τα αντισώματα χάνουν τις λειτουργίες τους: Επίσης, δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά.
Διαβάστε ακόμη: Έρευνες σε φάρμακο κατά του καρκίνου στην Ισπανία
Γήρανση του ανοσοποιητικού – Συνέπειες
Οι αλλαγές που συμβαίνουν στο ανοσοποιητικό με τη γήρανση, επηρεάζουν την ανοσοποιητική δραστηριότητα του σώματος. Έτσι, τα ηλικιωμένα άτομα είναι πιο επιρρεπή στο να υποφέρουν από λοιμώξεις, ν’ αναπτύξουν καρκίνο, και να υποφέρουν από διάφορες ασθένειες όπως από γρίπη ή πνευμονία.
Για την ακρίβεια, πολλά αυτοάνοσα νοσήματα προκαλούνται συχνότερα στο δεύτερο μισό της ενήλικης ζωής. Για ν’ αναπτυχθούν αποτυγχάνουν διάφορα σημεία ελέγχου.
Επίσης, σε μεγάλη ηλικία, το σώμα επουλώνεται πιο αργά καθώς υπάρχουν λιγότερα κύτταρα για να επιτευχθεί η επούλωση. Αυτό μπορεί να γίνει ένας φαύλος κύκλος. Εφόσον η ανάρρωση είναι αργή, το σώμα εκτίθεται, έτσι μπορεί ν’ αρρωστήσει και πάλι.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η γήρανση δεν είναι το μόνο πράγμα που αποδυναμώνει την αντίδραση του ανοσοποιητικού. Υπάρχει ανισορροπία και στις δύο πτυχές του: στην έμφυτη και στην επίκτητη ανοσία.
Η έμφυτη ανοσία είναι η πρώτη γραμμή άμυνας του σώματος ενάντια στη λοίμωξη. Ταυτόχρονα, η επίκτητη ανοσία επιτρέπει στο σώμα να θυμάται και να επιτίθεται σε συγκεκριμένα παθογόνα.
Λόγω της απώλειας της επίκτητης ανοσίας, τα ανενεργά παθογόνα τα οποία έχει ήδη καταστείλει το σώμα, μπορούν να ενεργοποιηθούν και πάλι. Κλασικά παραδείγματα είναι ο έρπης ζωστήρας και η φυματίωση.
Ίσως σας ενδιαφέρει: Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα: 5 συμπτώματα
Γήρανση του ανοσοποιητικού – Συμβουλές για την καταπολέμησή της
Παρά το σενάριο που περιγράψαμε, είναι δυνατό να μειώσετε τους κινδύνους που συνδέονται με τη γήρανση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να ελαχιστοποιήσετε τις επιπτώσεις της. Είναι πιθανή ακόμη και η καθυστέρηση της εμφάνισης της διαδικασίας.
Υπάρχουν ορισμένες πτυχές τις οποίες θα πρέπει να προσέχετε και σχετίζονται με τον τρόπο ζωής. Αυτές, συνδέονται με ένα βασικό τετράπτυχο: Άσκηση, διατροφή, συνήθειες, έλεγχος άγχους και συναισθημάτων.
Τακτική σωματική άσκηση
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η άσκηση έχει σημαντική επίδραση στη συντήρηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Από φυσιολογικής άποψης, η εξήγηση έχει να κάνει με το γεγονός πως ο μυϊκός ιστός παράγει περισσότερες πρωτεΐνες, τις επονομαζόμενες μυοκίνες. Αυτές μειώνουν τη φλεγμονή και βοηθούν στη διατήρηση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού.
Επιπλέον, άλλες μελέτες βρήκαν αποδείξεις πως τα δραστήρια άτομα παράγουν περισσότερα αντισώματα με τους εμβολιασμούς απ’ ότι τα λιγότερο δραστήρια άτομα. Η άσκηση είναι ωφέλιμη και για την προστασία ενάντια σε λοιμώξεις και άλλες χρόνιες παθήσεις που ίσως συμβάλλουν στα αποδυναμωμένα συστήματα.
Επιπροσθέτως, η άσκηση απαλλάσσει από το άγχος και την ανησυχία αυξάνοντας τα επίπεδα των ορμονών ευχαρίστησης (σεροτονίνη, ντοπαμίνη, ωκυτοκίνη). Με αυτόν τον τρόπο, σας βοηθά να παραμείνετε σε καλή διάθεση, κάτι πολύ σημαντικό στην ανάρρωση από ασθένειες ή την αποφυγή των ασθενειών.
Η υγιεινή διατροφή ισούται υγιές ανοσοποιητικό σύστημα
Δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις πως μια υγιεινή διατροφή μειώνει τη γήρανση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές αποδείξεις που δείχνουν τη ζημιά μιας ανθυγιεινής διατροφής.
Με άλλα λόγια, η υψηλή κατανάλωση τρανς λιπαρών, ζάχαρης, και επεξεργασμένων αλεύρων συμβάλλει στην εμφάνιση ασθενειών. Και όσο πιο πολύ αρρωσταίνετε, τόσο πιο πολύ κουράζεται το σώμα και δυσχεραίνει η διαδικασία ανάρρωσης.
Αντιθέτως, μια υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει πολλά φρούτα και λαχανικά, ελαιόλαδο, περισσότερο ψάρι και πουλερικά αντί κόκκινου κρέατος, γαλακτοκομικά προϊόντα, λιγότερη ζάχαρη, και λιγότερο αλεύρι. Αυτή η διατροφή συνδέεται με μικρότερο κίνδυνο παχυσαρκίας, καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη, και διαφόρων ειδών καρκίνου.
Επίσης, μια ισορροπημένη διατροφή βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους. Στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, το συσσωρευμένο λίπος μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στη χρόνια φλεγμονή.
Αυτός είναι ένας παράγοντας που σχετίζεται με, σχεδόν, όλες τις παθήσεις της μεγάλης ηλικίας, από τον διαβήτη τύπου 2 μέχρι τις καρδιαγγειακές παθήσεις και τον καρκίνο. Η χρόνια φλεγμονή παίζει ρόλο στις κοινές αυτοάνοσες παθήσεις των ηλικιωμένων.
Υγιεινές συνήθειες και συναισθήματα
Όταν μιλάμε για υγιεινές συνήθειες, πέραν της άσκησης που αναφέραμε νωρίτερα, συμπεριλαμβάνουμε και τον καλό ύπνο. Η ξεκούραση μας αποκαθιστά και διατηρεί ενεργά τα συστήματά μας.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει ν’ αποφεύγουμε την κατανάλωση ουσιών που αλλοιώνουν το σώμα μας: Αλκοόλ, τσιγάρα, και ναρκωτικά. Ακόμη και η υπερβολική καφεΐνη βλάπτει. Φυσικά, αυτό εκτείνεται στην υπερβολική εργασία, τις ανησυχίες, το άγχος, και τα αρνητικά συναισθήματα.
Οτιδήποτε προκαλεί μια ανισορροπία και μας κάνει ν’ αρρωσταίνουμε επηρεάζει την ικανότητα ανάρρωσης και επούλωσης του σώματος. Με άλλα λόγια, θα επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής του ανοσοποιητικού συστήματος.
Αποτροπή της πρόωρης γήρανσης
Δε θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι να γεράσουμε για ν’ αποτρέψουμε τους κινδύνους της γήρανσης του ανοσοποιητικού. Ακόμη και αν είστε νέοι ακόμα ή έχετε φτάσει σε μεγαλύτερη ηλικία, μπορείτε να ξεκινήσετε να φροντίζετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα.
Δεν είναι δύσκολο, ούτε κοστίζει πολλά χρήματα. Να γυμνάζεστε, να τρώτε υγιεινά, να μην καπνίζετε, να μειώσετε την πρόσληψη αλκοόλ και τις ανησυχίες, και να κοιμάστε καλά. Τα οφέλη που εμφανίζονται μακροπρόθεσμα είναι ανεκτίμητα!
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Agustín Lage B. Inmunosenescencia: implicaciones para la inmunoterapia de cáncer en los adultos mayores. Biotecnología Aplicada 2006; 23:186-193.
- Lozano, Manuel, et al. “Nutrientes asociados a las enfermedades relacionadas con el envejecimiento: un nuevo índice de dieta saludable para personas mayores.” Nutrición Hospitalaria 35.6 (2018): 1287-1297.
- Gurrutxaga, Hegoi Segurola, Guillermo Cárdenas Lagranja, and Rosa Burgos Peláez. “Nutrientes e inmunidad.” Nutr Clin Med 10.1 (2016): 1-19.
- Hernández Rodríguez, José. “La obesidad y la inflamación crónica de bajo grado.” Revista Cubana de Endocrinología 29.3 (2018): 1-3.
- Alcalá-Pérez, Daniel, Dayana Elena Cobos-Lladó, and Fermín Jurado Santa-Cruz. “«Inflammaging»: envejecimiento inflamatorio.” Revista del Centro Dermatológico Pascua 27.3 (2019): 87-91.
- Delves P. Efectos del envejecimiento en el sistema inmunitario. MSD Manuals [Internet] 2020 [Fecha de consulta: 07 de octubre de 2020]. Disponible en: https://www.msdmanuals.com/es/hogar/trastornos-inmunol%C3%B3gicos/biolog%C3%ADa-del-sistema-inmunitario/efectos-del-envejecimiento-en-el-sistema-inmunitario
- Goronzy J, Weyand C. Immune aging and autoimmunity. Cell Mol Life Sci. 2012; 69(10): 1615–1623.
- Kay M. An overview of immune aging. In Mechanisms of Ageing and Development, 1979; 9(1–2): 39-59.
- Kay M. Aging & the decline of immune responsiveness. En Fundenberg H, Sites H, Caldwell J, Wells J, editores. Basic Clinical Immunology. Canada: Lange Medical Publicantions; 1980: 327-342.
- Rico-Rosillo, María Guadalupe, Diego Oliva-Rico, and Gloria Bertha Vega-Robledo. “Envejecimiento: algunas teorías y consideraciones genéticas, epigenéticas y ambientales.” Revista Médica del Instituto Mexicano del Seguro Social 56.3 (2018): 287-294.
- Urquiaga, Inés, et al. “Origen, componentes y posibles mecanismos de acción de la dieta mediterránea.” Revista médica de Chile 145.1 (2017): 85-95.
- Ruíz Fernández N, Solano L. La inmunosenescencia y el papel de la nutrición. An Venez Nutr, 2001; 14(2): 86-98.
- Brañas, Fátima, et al. “Cronicidad, envejecimiento y multimorbilidad.” Enfermedades Infecciosas y Microbiología Clínica 36 (2018): 15-18.
- Martín, A. Prieto, et al. “Respuesta inmune adaptativa y sus implicaciones fisiopatológicas.” Medicine-Programa de Formación Médica Continuada Acreditado 12.24 (2017): 1398-1407.