Μάθετε την ψυχολογία πίσω από τα κουτσομπολιά και τις φήμες
Τα κουτσομπολιά και οι φήμες διαπερνούν την καθημερινή μας ζωή. Από αμφιλεγόμενες ειδήσεις που διαβάζουμε στα κοινωνικά δίκτυα μέχρι συζητήσεις με φίλους στις οποίες μιλάμε για τρίτους, αυτού του είδους οι αλληλεπιδράσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνικότητά μας.
Ωστόσο, η επίδρασή τους μπορεί να είναι τόσο θετική όσο και αρνητική. Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε την ψυχολογία που κρύβεται πίσω από αυτές τις δυναμικές, ώστε να μην παρασυρόμαστε από αυτές.
Είναι εύκολο να συνειδητοποιήσουμε ότι κάποιοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να μοιράζονται και να διαδίδουν φήμες από άλλους, αλλά όλοι συμμετέχουμε σε κάποιο βαθμό. Μερικές φορές αυτό το κουτσομπολιό είναι ουδέτερο ή ακόμα και θετικό και ο μοναδικός του σκοπός είναι να μας διασκεδάσει και να μοιραστεί πληροφορίες.
Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις, είναι αρνητικό και κακόβουλο. Διαδίδονται για έναν πολύ συγκεκριμένο σκοπό. Γιατί όμως μας ενδιαφέρουν τόσο πολύ; Διερευνούμε την απάντηση παρακάτω.
Η ψυχολογία πίσω από τα κουτσομπολιά και τις φήμες
Αν μιλήσουμε για την ψυχολογία των φημών, είναι αναπόφευκτο να αναφέρουμε το έργο των Allport και Postman. Αυτοί οι έγκριτοι ψυχολόγοι όρισαν τη φήμη και εξήγησαν τα κλειδιά της κοινωνικής διάδοσής της. Έτσι, η φήμη νοείται ως μια δήλωση ή πρόταση που μεταδίδεται ως αληθινή, χωρίς αποδείξεις για την υποστήριξή της και η οποία μεταδίδεται από άτομο σε άτομο.
Η μετάδοση αυτή γίνεται κυρίως προφορικά, αν και η έλευση των κοινωνικών δικτύων δημιούργησε ένα νέο παράδειγμα από την άποψη αυτή, του οποίου η μέγιστη έκφραση είναι το viral περιεχόμενο.
Ωστόσο, δεν γίνεται κάθε πληροφορία φήμη. Για να γίνει αυτό, πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Αφενός, πρέπει να πρόκειται για σχετική πληροφορία, η οποία θεωρείται σημαντική για μια συγκεκριμένη κοινότητα, λόγω των συνεπειών της ή επειδή παραπέμπει σε ορισμένες από τις πιο βαθιά ριζωμένες αρχές και αξίες της συγκεκριμένης ομάδας.
Έτσι, μια φήμη ότι πρόκειται να γίνουν μαζικές απολύσεις σε μια εταιρεία διαδίδεται πολύ πιο εύκολα από μια φήμη ότι πρόκειται να αλλάξει το χρώμα των τοίχων. Παρομοίως, το κουτσομπολιό για απιστία διαδίδεται γρήγορα, επειδή αντιβαίνει σε έναν από τους ηθικούς πυλώνες της κοινωνίας.
Μια άλλη προϋπόθεση που πρέπει να πληρούται είναι ότι η πληροφορία πρέπει να είναι διφορούμενη και ελλιπής. Με το να μην προσφέρει όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες ή αποδείξεις, προσκαλεί τη φαντασία, την καχυποψία και τη διαφθορά. Κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να συμπληρώσουν τα κενά με τις δικές τους συνεισφορές.
Μάθετε περισσότερα: Φιλία μεταξύ γυναικών: Ένα συναρπαστικό αγχολυτικό!
Πώς διαδίδονται τα κουτσομπολιά και οι φήμες;
Μόλις έχουμε πληροφορίες που πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις, υπάρχει μια ολόκληρη διαδικασία που ευνοεί την ταχεία διάδοσή τους. Οι άνθρωποι που τη λαμβάνουν, αντιμετωπίζουν τα δεδομένα αυτά με έναν συγκεκριμένο τρόπο που οδηγεί στο να διαδίδεται η πληροφορία αυτή όλο και περισσότερο.
Το κάνουν μέσω 3 νόμων:
- Νόμος της μείωσης: τα κουτσομπολιά και οι φήμες γίνονται όλο και πιο σύντομα. Η ιστορία μειώνεται για να επικεντρωθεί στις πιο ενδιαφέρουσες ή ζουμερές λεπτομέρειες.
- Νόμος της έμφασης: κάθε φορά που ένα άτομο διηγείται τη φήμη, τείνει να υπερβάλλει, δίνοντας έμφαση στα πιο νοσηρά και κάνοντάς την πιο θεαματική. Και αυτό συμβαίνει επειδή έχει επίσης αντιληφθεί και διατηρήσει στη μνήμη του τις φανταχτερές πληροφορίες.
- Νόμος της αφομοίωσης: εξηγεί πώς κάθε άτομο αναδιοργανώνει το περιεχόμενο σύμφωνα με τα συμφέροντα και τις ιδεολογίες του, δίνοντάς του τη μία ή την άλλη μορφή όταν το ερμηνεύει και το μεταδίδει.
Έτσι, βλέπουμε ότι η πληροφορία μεταλλάσσεται καθώς διαδίδεται και δεν παραμένει στατική. Τα κουτσομπολιά και οι φήμες αποτελούν, λοιπόν, ψευδείς ή ελλιπείς πληροφορίες που δεν επαληθεύονται και υφίστανται μια ολόκληρη διαδικασία μετασχηματισμού μέσω της προφορικής επικοινωνίας.
Σας άρεσε αυτό το άρθρο; Μπορεί επίσης να σας αρέσει να διαβάσετε: Οι κυριότερες ψυχολογικές επιπτώσεις του multitasking και πώς να τις αποφύγετε
Ποια είναι η λειτουργία τους και πώς μας επηρεάζουν;
Τα κουτσομπολιά και οι φήμες αποτελούν μέρος της ανθρώπινης κοινωνικοποίησης από την αρχαιότητα. Ακόμη και σήμερα, εξακολουθούν να αποτελούν μεγάλο μέρος των καθημερινών μας συζητήσεων.
Η ανταλλαγή κοινωνικών πληροφοριών αποτελεί βασικό πυλώνα στις αλληλεπιδράσεις. Ωστόσο, αντίθετα με ό,τι μπορεί να νομίζετε, το κουτσομπολιό δεν είναι απαραίτητα αρνητικό.
Στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι πληροφορίες που ανταλλάσσονται είναι ουδέτερες. Για παράδειγμα, μπορούμε να μιλήσουμε για το πόσο πολύ αρέσει σε ένα άτομο η μουσική.
Σε άλλες περιπτώσεις, είναι ακόμη και θετική. Για παράδειγμα, όταν αναφέρουμε ευνοϊκά ή επιτυχημένα γεγονότα που έχουν συμβεί στη ζωή κάποιου άλλου. Αλλά ακόμη και όταν είναι αρνητικές, οι φήμες εξυπηρετούν διάφορες λειτουργίες:
- Από τη μία πλευρά, ευνοούν την κοινωνικοποίηση και επιτρέπουν τη δημιουργία δικτύων μεταξύ των ανθρώπων. Σε μικρές ομάδες, αποτελούν σημάδια εμπιστοσύνης και συναισθηματικής εγγύτητας. Αν μιλάμε σε παγκόσμιο επίπεδο, μας επιτρέπουν να συμμετέχουμε σε συζητήσεις για κοινωνικά ζητήματα που διαμορφώνουν τις αξίες και τον πολιτισμό μας.
- Από την άλλη πλευρά, ασκούν έναν κοινωνικό ρυθμιστικό ρόλο. Μιλώντας με τους άλλους για τους άλλους, για τις πράξεις και τις συνέπειές τους, μαθαίνουμε από την εμπειρία τους και κατανοούμε τι είναι κοινωνικά αποδεκτό και τι όχι.
Δεν είναι πάντα αρνητικές, αλλά απαιτούν προσοχή
Τα κουτσομπολιά και οι φήμες δεν είναι τόσο αρνητικά όσο τα αντιλαμβανόμαστε μερικές φορές. Ωστόσο, η εμπλοκή στη διάδοση (ή στην πίστη) ψευδών ειδήσεων, φάρσας και επιζήμιων πληροφοριών για τους άλλους μπορεί να είναι πολύ επιβλαβής.
Ας προσπαθήσουμε να είμαστε κριτικοί, να πηγαίνουμε στις πηγές και να μη συνεργαζόμαστε σε ανταλλαγές αρνητικών πληροφοριών που μπορεί να βλάψουν εμάς ή τους άλλους.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Allport, G. W., & Postman, L. (1947). The psychology of rumor. Henry Holt.
- Baumeister, R. F., Zhang, L., & Vohs, K. D. (2004). Gossip as cultural learning. Review of general psychology, 8(2), 111-121.
- Dunbar, R. I., Marriott, A., & Duncan, N. D. (1997). Human conversational behavior. Human nature, 8(3), 231-246.
- Dunbar, R. I. (2004). Gossip in evolutionary perspective. Review of general psychology, 8(2), 100-110.
- Robbins, M. L., & Karan, A. (2020). Who gossips and how in everyday life?. Social Psychological and Personality Science, 11(2), 185-195.