Συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας και θεραπεία

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι η κύρια αιτία συζητήσεων μεταξύ των αλλεργιολόγων σε διάφορες χώρες. Αυτό το χρόνιο ζήτημα έχει αυξηθεί μεταξύ 10 και 25 τοις εκατό τις τελευταίες δεκαετίες.

Συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας. Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μια χρόνια ασθένεια που εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας σειράς αντιδράσεων που η μεμβράνη της ρινικής βλέννας έχει όταν εκτίθεται σε ορισμένους εξωτερικούς παράγοντες. Αυτό προκαλεί τη ρινική υπερκινητικότητα που επηρεάζει τόσο τα μάτια όσο και τη μύτη και οδηγεί σε κοινά συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας.

Αυτές οι αντιδράσεις είναι κύριος αμυντικός μηχανισμός του σώματος έναντι των αντισωμάτων IgE. Επίσης γνωστά ως ανοσοσφαιρίνη Ε, τα αντισώματα IgE διεγείρουν την απελευθέρωση χημικών μεσολαβητών στα κύτταρα τα οποία έχουν την προδιάθεση για ορισμένα αντιγόνα που εξισορροπούν τις λοιμώξεις.

Εν τω μεταξύ, τα αντιγόνα ή οι ανοσοσφαιρίνες (Ig) είναι τοξικές ουσίες που παράγουν αντισώματα. Έτσι, γι ‘αυτόν τον λόγο έχουν μια αμυντική ανταπόκριση σε αυτούς. Λόγω αυτής της χημικής διαδικασίας, το σώμα εισέρχεται σε κατάσταση άμεσης υπερευαισθησίας που παρουσιάζεται με αργές φλεγμονώδεις αποκρίσεις.

Συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το κάθε άτομο. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο τα συμπτώματα να παρουσιάζονται πλήρως για τον ασθενή με διάγνωση αλλεργικής ρινίτιδας. Καθώς συνεχίζουμε, θα παρουσιάσουμε τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που σχετίζονται με την αλλεργική ρινίτιδα:

• Κούραση κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Πονοκέφαλος
• Ρινική συμφόρηση
• Στοματοφάρυγγας με κοκκιώδη υφή
• Αλλαγές στον ύπνο
• Φαγούρα στη μύτη και τον φάρυγγα
• Ρινική καταρροή
• Ανωμαλίες στο ρινικό διάφραγμα
• Συνεχής φτέρνισμα
• Αλλεργικά στίγματα (σακούλες κάτω από τα μάτια, γραμμές Dennie, πτυχή στη μύτη)
• Συμπτώματα επιπεφυκίτιδας (κόκκινα μάτια, φαγούρα, δάκρυα)
• Εκδήλωση έλλειψης ενδιαφέροντος, αφηρημένο βλέμμα, ανοικτό μισό στόμα, αναπνοή από το στόμα)
• Άχρωμη ρινική βλέννα ή συμφορητική υαλώδης βλέννα (διαφανής και υδαρής)

Σχετικοί παράγοντες

Υπάρχουν παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας. Ανάμεσα σε αυτά είναι οι εξής:

• Γενετική προδιάθεση
• Γέννηση σε ζώνες κινδύνου
• Πρόωρη έκθεση σε αλλεργιογόνα
• Ανεξέλεγκτη χρήση αντιβιοτικών στην παιδική ηλικία
• Οικογενειακό ιστορικό ατοπίας (αλλεργικές διαταραχές)
• Έκθεση σε δυσμενείς συνθήκες (καπνός, ακάρεα σκόνης, τρίχωμα ζώων)

Τύποι της αλλεργικής ρινίτιδας

Υπάρχουν δύο τύποι της αλλεργικής ρινίτιδας: εποχική και χρόνια.

Εποχική αλλεργική ρινίτιδα

A ποτελεί σχεδόν το 75% των περιπτώσεων αλλεργικής ρινίτιδας. Τείνει να εμφανίζεται την περίοδο μεταξύ του χειμώνα και της άνοιξης (στο βόρειο ημισφαίριο) λόγω της επικονίασης των φυτών.

Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα αυτού του τύπου της  αλλεργικής ρινίτιδας περιλαμβάνουν: οξύ κνησμό στα αυτιά, τα μάτια και τον στοματοφάρυγγα. Αυτή η κατάσταση μπορεί να γίνει πιο έντονη με την παρατεταμένη έκθεση στον καθαρό αέρα, ιδιαίτερα κατά τις ώρες επικονίασης (5:00-10:00 και 19:00-22:00) και μπορεί να μειωθεί τις υγρές και βροχερές ημέρες.

Χρόνια αλλεργική ρινίτιδα

Αυτός ο τύπος της ρινίτιδας προκαλείται κυρίως από τους παράγοντες όπως η σκόνη, τα σπορία μυκήτων (Alternia και Cladosporium) και τα σωματίδια δέρματος από τα ζώα όπως οι γάτες, οι σκύλοι και τα τρωκτικά.

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να φαίνονται να είναι τα ίδια με αυτά της εποχικής ρινίτιδας. Ωστόσο, η φαγούρα στα αυτιά δεν είναι τόσο έντονη και η ρινική συμφόρηση είναι πιο υδαρής. Ως αποτέλεσμα, ο ασθενής πρέπει να αναπνέει από το στόμα του, μιλάει από τη μύτη, χάνει την αίσθηση της όσφρησης και της γεύσης, μεταξύ άλλων συμπτωμάτων που είναι ευκολότερο να ταυτιστούν.

Συχνά αλλεργιογόνα

Υπάρχει μεγάλος αριθμός αλλεργιογόνων, αλλά τα πιο συνηθισμένα τείνουν να είναι τα εξής:

• Γύρη
• Ένζυμα
• Τρόφιμα
• Φάρμακα
• Υλικά (λάτεξ, γάντια, ανιχνευτές)
• Επιθήλιο των ζώων (τρίχες, ούρα, σάλιο)
• Μυκητώδη σπόρια (πενικίλλιο, κλαδοσπόριο, αλτερνάρια και ασπέργιλλος)
• Ακάρεα (dermatophagoides pteronysinus, dermatophagoides farinae, dermatophagoides microceras)

Θεραπεία από τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας

Ο έλεγχος της αλλεργικής ρινίτιδας αποτελείται συνήθως από τον συνδυασμό φαρμακολογικής θεραπείας και περιβαλλοντικής αντιμετώπισης για τον έλεγχο των αλλεργικών αντιδράσεων και την απομάκρυνση των αλλεργιογόνων.

Περιβαλλοντική αντιμετώπιση

Η περιβαλλοντική αντιμετώπιση αποτελείται από μια σειρά μέτρων που πρέπει συνήθως να γίνουν πριν από την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής. Κάνοντας αυτό, ο ασθενής μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που θα κάνει την ανάρρωση ευκολότερη. Τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην περιβαλλοντική αντιμετώπιση είναι τα εξής:

• Αποφεύγετε τις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας
• Κρατήστε τα παράθυρα κλειστά το βράδυ
• Πλύνετε τις ρινικές διόδους με αποστειρωμένο αλατούχο διάλυμα
• Διατηρήστε μια ισορροπημένη διατροφή αποφεύγοντας τις τροφές που περιέχουν αλλεργιογόνα και καταναλώνετε αρκετό νερό
• Μειώστε τον χρόνο που περνάτε έξω (κατά τις περιόδους επικονίασης, τις ημέρες με αέρα, τις περιόδους αιχμής αλλεργιογόνων)
• Χρησιμοποιήστε κλιματιστικό με φίλτρο στο σπίτι και στο αυτοκίνητό σας
• Αποφεύγετε την επαφή με χημικά ερεθιστικά, από τον καπνό έως το χλώριο
• Κάντε άσκηση με τρόπο που προάγει τη στένωση των αιμοφόρων αγγείων μέσω της συστολής των μυϊκών ινών (αγγειοσυστολή)
• Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εργαλεία όπως μάσκες για να περιορίσετε την επαφή σας με αλλεργιογόνα και ταινίες μύτης για να μειώσετε τη ρινική συμφόρηση

Φαρμακολογική θεραπεία

Σήμερα, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα φαρμάκων διαθέσιμα για  τη βοήθεια του ελέγχου των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας. Μεταξύ αυτών είναι: αποσυμφορητικά, αντιισταμινικά, χρωμόνες και τοπικά ρινικά αποσυμφορητικά.

Αντιισταμινικά

Συνιστάται να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε την φαγούρα, το φτέρνισμα και τη ρινική καταρροή. Ωστόσο, η ικανότητά τους να βελτιώνουν τη ρινική συμφόρηση και να εξαλείφουν τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι περιορισμένη. Τα από του στόματος φάρμακα τα οποία  είναι πιο αποτελεσματικά για αυτή τη κατάσταση είναι: σετιριζίνη και λοραταδίνη.

Πρέπει να αναφερθεί ότι τα αντιισταμινικά πρώτης γενιάς μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες όπως υπνηλία και μειωμένες ικανότητες. Όταν πρόκειται για τα αντιισταμινικά δεύτερης γενιάς, δεν υπάρχουν παρενέργειες και νιώθετε  ανακούφιση σχεδόν αμέσως, αλλά διαρκεί μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα.

Αποσυμφορητικά για τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας

Είναι φάρμακα μακράς διαρκείας, δεν προκαλούν τοπικό ερεθισμό. Ωστόσο, έχουν παρενέργειες όπως υπνηλία, ζάλη, άγχος και κατακράτηση ούρων. Μπορούν επίσης να αυξήσουν την αρτηριακή σας πίεση.

Εάν χρησιμοποιείτε τοπικά ρινικά αποσυμφορητικά για περισσότερο από δύο ή τρεις ημέρες, η αποτελεσματικότητά του θα μειωθεί, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο την υποτροπή και την επιδείνωση της χρόνιας ρινίτιδας. Γι’ αυτόν τον λόγο, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε από του στόματος αποσυμφορητικά.

Ενδορινικά κορτικοειδή

Αυτά τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά για την ανακούφιση των εξής συμπτωμάτων της ρινίτιδας: ρινική συμφόρηση, ρινική καταρροή, κνησμός και φτέρνισμα, ειδικά και στους δύο τύπους αλλεργικής ρινίτιδας και μη αλλεργικής ρινίτιδας.

Τα ενδορινικά κορτικοειδή μεταβολίζονται γρήγορα και η δράση τους διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, θα πρέπει να είστε προσεκτικοί κατά τη χρήση τους, καθώς έχουν σημαντικές παρενέργειες όταν χρησιμοποιούνται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους: καθυστέρηση ανάπτυξης, θέματα συμπεριφοράς, καταστολή του άξονα του υποθαλάμου κλπ.

Μεταξύ των πιο συνιστώμενων ενδορινικών κορτικοειδών είναι:

• Φλουνισολίδη
• Φουροϊκή μομεταζόνη
• Προπιονική φλουτικαζόνη
• Διπροπιονική βεκλομεθαζόνη

Ανοσοθεραπεία

Η ανοσοθεραπεία συνίσταται στην προοδευτική χορήγηση των σταδιακών συγκεντρώσεων ορισμένων εκχυλισμάτων των αλλεργιογόνων ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς. Αυτό παράγει ανοσολογική ανοχή στο αλλεργιογόνο.

Η ανοσοθεραπεία είναι ο πυλώνας των θεραπειών για την αλλεργική ρινίτιδα επειδή είναι πολύ αποτελεσματική. Ωστόσο, σε πολλές χώρες, ο μόνος τρόπος να εφαρμοστεί είναι υποδόρια. Για το λόγο αυτό, οι ασθενείς πρέπει να σκεφτούν τους παράγοντες όπως η συχνότητα των ενέσεων, η διάρκεια της θεραπείας, οι κίνδυνοι και η διάθεση του ασθενούς να συνεχίσει τη θεραπεία.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Mendoza Amatller, Alfredo, & Mansilla Canelas, Gonzalo. (2002). Rinitis alérgica. Revista de la Sociedad Boliviana de Pediatría, 41(1), 50-53. Recuperado en 11 de octubre de 2017, de http://www.scielo.org.bo/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1024-06752002000100017&lng=es&tlng=es.

Balziskueta, E., Encabo, B., Gaminde, M., Gutiérrez, A., Gracia, L., Gurrutxaga, A. and Sakona, L. (2017). Rinitis alérgica.Recuperado en 11 de octubre de 2017, de http://www.elsevier.es/es-revista-farmacia-profesional-3-articulo-rinitis-alergica-13028023

Instituto Mexicano del Seguro Social, IMSS. (2009). Guía de Práctica clínica para el Diagnóstico y Tratamiento de Rinitis Alérgica. Recuperado en 11 de octubre de 2017, de http://www.imss.gob.mx/sites/all/statics/guiasclinicas/041GER.pdf

U.S. Food and Drug Administration, FDA. (2017). Alivio para la alergia de su hijo. Recuperado en 11 de octubre de 2017, de https://www.fda.gov/ForConsumers/ConsumerUpdates/ucm317182.htm