Γιατί μερικοί άνθρωποι δεν κοιτούν τους άλλους στα μάτια;
Όταν επικοινωνούμε με κάποιον, το τι πραγματικά λέμε είναι εξίσου σημαντικό με το τι κάνουμε με τα χέρια μας, τις εκφράσεις του προσώπου μας και τις κινήσεις μας. Στην πραγματικότητα, έχει ειπωθεί ότι οι χειρονομίες αποτελούν το 65% της επικοινωνιακής διαδικασίας. Παρά το γεγονός αυτό, σίγουρα έχετε συναντήσει ανθρώπους που δεν κοιτούν τους άλλους στα μάτια όταν μιλούν. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε αυτό το φαινόμενο με βάση τις επιστημονικές εξηγήσεις. Φυσικά, είναι σημαντικό να αποφύγετε τις υπερβολικές γενικεύσεις και τα σενάρια, όπως το να υποθέσετε ότι το άτομο είναι ερωτευμένο μαζί σας ή ότι νιώθει τύψεις για κάτι που έκανε. Αν το φαινόμενο είναι συχνό, τότε υπάρχει κάποια υποκείμενη κατάσταση που προκαλεί την αδυναμία οπτικής επαφής.
Λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι δεν κοιτούν τους άλλους στα μάτια όταν μιλούν
Πριν σας παρουσιάσουμε τους λόγους για τους οποίους κάποιοι άνθρωποι δεν κοιτούν τους άλλους στα μάτια όταν μιλούν, πρέπει να σας προειδοποιήσουμε για κάτι: δεν υπάρχει πάντα κάποια κατάσταση που να εξηγεί αυτή τη συνήθεια. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που απλώς αποφεύγουν την οπτική επαφή από προτίμηση ή ακόμη κα επειδή αυτό διακόπτει τη διαδικασία της επικοινωνίας.
Από αυτή την άποψη, ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Cognition το 2016 επισημαίνει ότι η οπτική επαφή μπορεί να διακόψει ορισμένες γνωστικές διαδικασίες κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν αυτόν τον μηχανισμό πιο ευαίσθητο, οπότε θα προτιμήσουν να κοιτάξουν το πάτωμα, τα χέρια τους ή στο κενό, προκειμένου να συγκεντρωθούν σε αυτά που λένε και σε αυτά που ακούνε.
Εκτός από αυτό, υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που εξηγούν γιατί οι άνθρωποι δεν κοιτάζουν τους άλλους στα μάτια. Σε αυτό το άρθρο, συγκεντρώσαμε 5 από τις πιο σημαντικές και θα εξηγήσουμε τι κρύβεται πίσω από αυτές.
1. Διαταραχή κοινωνικού άγχους
Η διαταραχή κοινωνικού άγχους, γνωστή και ως κοινωνικό άγχος, περιγράφεται ως ο παράλογος φόβος του για τον κόσμο. Από την άλλη πλευρά, η κοινωνική φοβία αναφέρεται στον παράλογο φόβο που εμφανίζεται σε κάποιον σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Υπό αυτή την έννοια, η δημόσια ομιλία, η κοινή χρήση χώρου με πολλούς ανθρώπους και η συναναστροφή με αγνώστους, για παράδειγμα, μπορεί να γίνει μια αφόρητη κατάσταση αν κάποιος έχει κοινωνική φοβία.
Διαβάστε σχετικά: 9 πράγματα που συμβαίνουν στον εγκέφαλο με την άσκηση
Σύμφωνα με ερευνητές, έως και το 6,5% του πληθυσμού πάσχει από κοινωνική φοβία, άρα πρόκειται για μια πολύ συχνή διαταραχή. Ξεπερνάει τη συστολή, καθώς εκδηλώνεται χρόνια. Συχνά, όλη η ζωή του πάσχοντος ανατρέπεται, με αποτέλεσμα να διακυβεύονται συχνά η εργασία, οι φιλίες, οι σπουδές και ο ελεύθερος χρόνος του.
Ωστόσο, η διαταραχή αυτή αναπτύσσεται με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικούς ανθρώπους, αν και η αποφυγή της οπτικής επαφής είναι ένα από τα κλασικά συμπτώματα. Ας ρίξουμε μια ματιά σε άλλα σημάδια της κοινωνικής φοβίας:
- Άκαμπτη στάση του σώματος κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας
- Μιλούν με πολύ απαλή φωνή
- Ιδρώτας, τρέμουλο και κοκκίνισμα
- Ταχυκαρδία
- Φοβισμένη στάση (ιδίως μπροστά σε ξένους)
- Η ανεξέλεγκτη ανάγκη να αποφεύγονται μέρη όπου υπάρχουν πολλοί άνθρωποι
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα μιας τέτοιας διαταραχής, οπότε συνήθως δεν είναι κάτι που μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Κατά καιρούς είναι τόσο έντονα που οι άνθρωποι μπορεί ακόμη και να χάσουν τη δουλειά τους, να εγκαταλείψουν το σχολείο και να απομονωθούν εντελώς από την κοινωνία.
2. Λόγοι που κάποιοι δεν κοιτούν τους ανθρώπους στα μάτια: Σύνδρομο Asperger
Πρόκειται για μία από τις καταστάσεις που συνθέτουν τη διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού (ΔΦΑ). Σε γενικές γραμμές, επηρεάζει την ικανότητα κοινωνικοποίησης και επικοινωνίας με τους άλλους.
Μελέτες δείχνουν ότι έως και το 87% των ατόμων με αυτό το σύνδρομο αποφεύγουν την οπτική επαφή. Τη θεωρούν περιττή, καθώς και ενοχλητική και επιβεβλημένη. Από την άλλη πλευρά, μερικές φορές απλώς δεν γνωρίζουν ότι πρέπει να έχουν οπτική επαφή.
Άλλες πτυχές της επικοινωνίας που επηρεάζονται από το σύνδρομο Asperger είναι οι εκφράσεις του προσώπου, η στάση του σώματος και η χρήση των χεριών για τη συνοδεία της ομιλίας. Έτσι, η επικοινωνία τους μπορεί επίσης να φαίνεται ρομποτική, τυποποιημένη, ακόμη και κωδικοποιημένη.
Διαβάστε το άρθρο: Αυτές οι 7 τροφές θα σας βοηθήσουν να ενισχύσετε τη δίαιτά σας
3. Ντροπαλότητα
Σε αρμονία με την κοινωνική φοβία είναι η ντροπαλότητα. Ωστόσο, δεν πάσχουν όλα τα ντροπαλά άτομα από κοινωνική φοβία, κάτι που πρέπει να ληφθεί υπόψη εκ των προτέρων. Ωστόσο, μοιράζονται κάποια χαρακτηριστικά που αναπτύσσονται σε μικρότερο βαθμό. Ούτε αυτή είναι μια μοναδική ή γενική συμπεριφορά, αλλά εκδηλώνεται διαφορετικά σε κάθε άτομο.
Γι’ αυτό ορισμένοι ειδικοί έχουν προτείνει την ακόλουθη ταξινόμηση: ντροπαλός-κοινωνικός, ντροπαλός-αντικοινωνικός, όχι πολύ ντροπαλός-κοινωνικός και όχι πολύ ντροπαλός-αντικοινωνικός. Ένα σύμπτωμα που όλοι μοιράζονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό είναι η απόκλιση του βλέμματός τους, ακόμη και σε σημείο που να μην υπάρχει οπτική επαφή όταν μιλούν με άλλους ανθρώπους.
Από μόνη της η συστολή δεν αποτελεί διαταραχή, αν και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ενός ατόμου. Μπορεί επίσης να εξελιχθεί σε επεισόδια άγχους ή κατάθλιψης, γι’ αυτό συνιστάται η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας για να ξεπεραστεί η ντροπαλότητα και να αποφευχθούν έτσι αυτές και άλλες συνέπειες.
4. Λόγοι που κάποιοι άνθρωποι δεν κοιτούν τους άλλους στα μάτια: Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Μια άλλη πιθανή εξήγηση για το γιατί οι άνθρωποι δεν κοιτούν τους άλλους στα μάτια είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αυτή αναφέρεται στο σύνολο των αρνητικών αντιλήψεων, συναισθημάτων και σκέψεων για τον εαυτό μας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους η χαμηλή αυτοεκτίμηση εκδηλώνεται σε ένα άτομο, μερικοί από τους οποίους είναι εμφανείς στη διαδικασία της επικοινωνίας.
Για παράδειγμα, ορισμένα σημάδια περιλαμβάνουν το να μιλάει κανείς με πολύ χαμηλή φωνή, να φοβάται να εκφράσει ή να υπερασπιστεί απόψεις ή θέσεις, να αισθάνεται άβολα σε μεγάλες ομάδες και, φυσικά, να αποφεύγει την οπτική επαφή. Όσοι πάσχουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση φοβούνται ότι θα κριθούν ανά πάσα στιγμή, γι’ αυτό και θα προσπαθήσουν να περάσουν απαρατήρητοι με κάθε δυνατό τρόπο.
5. Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
Τέλος, είναι επίσης πιθανό οι άνθρωποι που δεν κοιτάζουν στα μάτια τους άλλους να πάσχουν από Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Πρόκειται για μια χρόνια πάθηση που έχει πολλαπλές εκδηλώσεις, οι οποίες ξεκινούν από την παιδική ηλικία και μπορεί να επεκταθούν και στην ενήλικη ζωή.
Μια ποικιλία στοιχείων συνδυάζονται για να κάνουν αυτούς τους ανθρώπους να αποφεύγουν το βλέμμα των άλλων. Για παράδειγμα, τους είναι συχνά δύσκολο να κάνουν τις εργασίες τους, τείνουν να αποσπούν εύκολα την προσοχή τους, ορισμένες δραστηριότητες τους κάνουν ανήσυχους και δεν είναι σε θέση να εκτελέσουν εντολές ή διαταγές.
Δεν υπάρχει πάντα λόγος
Λάβετε υπόψη σας αυτό που αναφέραμε στην αρχή: μερικές φορές δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος για αυτή τη συμπεριφορά. Κάποιοι προτιμούν να επικεντρώνονται στις ιδέες και τις σκέψεις τους όταν μιλούν, ώστε να μη χάνουν τη ροή της σκέψης τους. Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει στο να παραμελήσουν τη γλώσσα του σώματος, συμπεριλαμβανομένης της οπτικής επαφής.
Και φυσικά, πολλές άλλες συνθήκες μπορούν να εξηγήσουν το γιατί οι άνθρωποι αποφεύγουν την οπτική επαφή κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν ακόμη και παροδικές καταστάσεις, όπως η απόσπαση της προσοχής λόγω ανησυχίας, η ανασφάλεια και η κούραση, που μπορούν να το εξηγήσουν.
Ευτυχώς, όλες οι παραπάνω καταστάσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν και το άτομο μπορεί να μάθει δεξιότητες αλληλεπίδρασης και να αποδώσει καλύτερα κατά τη διάρκεια μια συζήτησης. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να δημιουργηθούν κανονικές κοινωνικές σχέσεις.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Cheek, J. M., & Buss, A. H. Shyness and sociability. Journal of personality and social psychology. 1981; 41(2): 330.
- Faravelli, C., Zucchi, T., Viviani, B., Salmoria, R., Perone, A., Paionni, A., … & Abrardi, L. Epidemiology of social phobia: a clinical approach. European Psychiatry. 2000; 15(1): 17-24.
- Kajimura, S., & Nomura, M. When we cannot speak: Eye contact disrupts resources available to cognitive control processes during verb generation. Cognition. 2016; 157: 352-357.
- Roy, M., & Wolfgang, D. Eye contact in adult patients with Asperger syndrome. Fortschritte der Neurologie-psychiatrie. 2015; 83(5): 269-275.