Κατάγματα ισχίου: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Τα κατάγματα ισχίου έχουν υψηλό ποσοστό θνησιμότητας καθώς οι περισσότεροι ασθενείς που υπέφεραν από τέτοιον τραυματισμό είναι ηλικιωμένοι και πολύ συχνά η υγεία τους έχει ήδη φθαρεί.

Τα κατάγματα ισχίου είναι σοβαροί και, ορισμένες φορές, απειλητικοί για τη ζωή τραυματισμοί. Πρόκειται για την πιο σοβαρή επιπλοκή της οστεοπόρωσης και, δυστυχώς, ένα πολύ συχνό πρόβλημα υγείας στους ηλικιωμένους. Σε χώρες όπως η Ισπανία, για παράδειγμα, υπάρχουν περίπου 60.000 περιπτώσεις τον χρόνο, δηλαδή 1 περιστατικό ανά 1.000 άτομα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι από αυτούς που υποφέρουν από κατάγματα ισχίου είναι άνω των 80 ετών, κάτι που κάνει πολύπλοκη την κλινική προσέγγιση και την πιθανή ανάρρωση. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τα κατάγματα ισχίου και την πρόγνωσή τους, συνεχίστε την ανάγνωση.

Τι είναι τα κατάγματα ισχίου;

Ως κάταγμα ισχίου ορίζουμε έναν τραυματισμό και ένα ράγισμα του οστού που προκαλείται στο άνω άκρο του μηριαίου οστού, όπως περιγράφει το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών της Ισπανίας. Ανάλογα με τη θέση του, μπορεί να επηρεάσει τη μηριαία κεφαλή, τον αυχένα του μηριαίου οστού, τους τροχαντήρες, ή άλλα τμήματα.

Τα κατάγματα του αυχένα του μηριαίου οστού είναι ενδαρθρικά, δηλαδή, εντοπίζονται μέσα στην κάψουλα της άρθρωσης. Σε αυτή την περίπτωση, στο σημείο εισόδου ανάμεσα στο μηριαίο οστό και την πύελο. Οι τραυματισμοί των τροχαντήρων και άλλων τμημάτων χαρακτηρίζονται ως εξωαρθρικά, καθώς δεν επηρεάζουν την άρθρωση, αλλά το μήκος του οστού.

Σύμφωνα με έγγραφα στην επαγγελματική πύλη Medigraphic, οι διαφορετικοί τύποι καταγμάτων ισχίου ξεχωρίζουν μέσα από πολλές παραμέτρους. Ανάλογα με το πόσο έχει μετατοπιστεί το τραυματισμένο τμήμα, έχουμε τις ακόλουθες κατηγορίες:

• Βαθμού Ι: Ανολοκλήρωτο κάταγμα ή απαγωγή.
• Βαθμού ΙΙ: Ολοκληρωμένο κάταγμα, αλλά χωρίς μετατόπιση των δομών που επηρεάζονται.
• Τύπου ΙΙΙ: Ολοκληρωμένο κάταγμα με μερική μετατόπιση. Ο διαχωρισμός είναι κάτω από 50%.
• Τύπου IV: Ολοκληρωμένο κάταγμα με ολική μετατόπιση. Οι προηγουμένως ενωμένες οστικές δομές δεν ακουμπούν πλέον η μία την άλλη.

Πώς προκαλούνται τα κατάγματα ισχίου;

Όπως τονίζει η Κλινική Mayo, μια σοβαρή πρόσκρουση – όπως ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο ή μια πτώση από μεγάλο ύψος – μπορούν να προκαλέσουν κάταγμα ισχίου στον καθένα, ανεξάρτητα από το φύλο ή την ηλικία.

Ωστόσο, όπως προαναφέραμε, οι περισσότεροι ασθενείς είναι από 80 ετών και πάνω, και η παρουσία τους είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες. Ο λόγος είναι η συχνότητα της οστεοπόρωσης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα που κάνει τα οστά πιο ευάλωτα στη μηχανική πίεση και τις δονήσεις.

Τα οστά δεν είναι πλήρως θωρακισμένοι ιστοί καθώς δημιουργούνται και καταστρέφονται σύμφωνα με την ανάπτυξη και τις σωματικές απαιτήσεις του καθενός. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή και ως ανακατασκευή. Μετά την ηλικία των 30, ο ρυθμός καταστροφής του οστικού ιστού ξεπερνά τον ρυθμό παραγωγής, κάνοντας πιο ευάλωτα, πορώδη, και αδύναμα τα οστά.

Έτσι, η ίδια πρόσκρουση σε έναν ηλικιωμένο ασθενή με οστεοπόρωση δημιουργεί περισσότερες πιθανότητες να σπάσει το ισχίο απ’ ό,τι σε ένα νεαρό άτομο. Οι περισσότερες κλινικές περιπτώσεις προκαλούνται όταν το άτομο πέφτει από όρθια θέση, προκαλώντας κάταγμα του μηριαίου οστού με μεγαλύτερη ή μικρότερη σοβαρότητα.

Παράγοντες κινδύνου για τα κατάγματα ισχίου

Όπως αναφέραμε ήδη, η μεγάλη ηλικία είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου όταν μιλάμε για κατάγματα ισχίου. Όμως, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες αυτού του σοβαρού τραυματισμού.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται:

• Φύλο: Οι γυναίκες χάνουν πιο γρήγορα την οστική πυκνότητα από τους άνδρες, γι’ αυτό και το 80% των ασθενών που υποφέρουν από κατάγματα ισχίου είναι γυναίκες. Ο λόγος είναι, εν μέρη, η πτώση στην παραγωγή σεξουαλικών ορμονών – όπως του οιστρογόνου – κατά την εμμηνόπαυση.
• Οστεοπόρωση: Όπως προαναφέραμε, η οστεοπόρωση αυξάνει τις πιθανότητες να υποφέρετε από ένα κάταγμα ισχίου μετά από μια πτώση.
• Διατροφικά προβλήματα: Οι ανεπάρκειες σε ασβέστιο και σε ορισμένες βιταμίνες μπορούν να οδηγήσουν σε έλλειψη οστικής πυκνότητας κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης.
• Χρήση αλκοόλ και καπνού: Αυτές οι εθιστικές τοξίνες και άλλα ναρκωτικά παρεμποδίζουν τον ρυθμό της οστικής παραγωγής και, έτσι, φθείρονται.

Η προχωρημένη ηλικία, η απρόσεκτη οδήγηση, η χρήση ναρκωτικών, και η έλλειψη γυμναστικής είναι ορισμένα από τα πράγματα που μπορούν να οδηγήσουν σε κάποιο ατύχημα που μπορεί να προκαλέσει κάταγμα ισχίου. Ωστόσο, είναι σχεδόν απίθανο για ένα νεαρό άτομο με υγιεινό τρόπο ζωής να υποφέρει από έναν τέτοιο τραυματισμό.

Συμπτώματα ενός κατάγματος ισχίου

Όπως αναφέρουν τα εγχειρίδια MSD, το πιο συχνό σύμπτωμα είναι ένας πολύ σοβαρός και έντονος πόνος στη βουβωνική περιοχή μετά από μια πτώση. Αν τα τμήματα του οστού έχουν χωρίσει (όπως στις περιπτώσεις τύπου ΙΙΙ ή IV), το άτομο δε θα μπορέσει να περπατήσει, να σταθεί, ή ακόμη και να κουνήσει το επηρεασμένο πόδι.

Από την άλλη, αν το κάταγμα είναι ήπιο (τύπου Ι), ο ασθενής μπορεί να προσπαθήσει για λίγες μέρες ν’ ακολουθήσει έναν φυσιολογικό τρόπο ζωής, παρά τον πόνο. Αυτό δε συνιστάται καθώς θα οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο θανάτου, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Πιθανές επιπλοκές

Σύμφωνα με μελέτες, το 2% με 7% των ασθενών πεθαίνει στην οξεία φάση της νοσοκομειακής περίθαλψης, δηλαδή αμέσως μετά την εισαγωγή τους. Το 6% με 12% των ηλικιωμένων που επιβιώνουν από αυτή τη φάση πεθαίνει μέσα στον πρώτο μήνα μετά το κάταγμα και έως και το 33% σε λιγότερο από έναν χρόνο.

Έτσι, η πιθανότητα θανάτου αμέσως μετά τον τραυματισμό είναι 5% με 10%, και αυξάνεται στο 1/3 του συνόλου των ασθενών μετά από έναν χρόνο. Επιπλέον, πάνω από το 10% των επιζώντων είναι εντελώς ανάπηροι με καμία πιθανότητα επιστροφής στην προηγούμενη κατοικία τους. Δυστυχώς, η κατάσταση είναι ζοφερή.

Ποιος είναι ο λόγος γι’ αυτή τη θανατηφόρα πρόγνωση; Κάποιες από τις πηγές που ήδη παραθέσαμε εξηγούν ότι αυτό οφείλεται σε ορισμένες, συχνές, επιπλοκές των καταγμάτων ισχίου:

• Θρόμβοι που σχηματίζονται στα πόδια ή τους πνεύμονες: Αυτοί σταματούν τη φυσιολογική ροή του αίματος, οδηγώντας συχνά στον θάνατο.
• Κίνδυνος εμφάνισης ελκών πίεσης: Αυτό οφείλεται στην κατάκλιση των ασθενών για μεγάλο διάστημα στο κρεβάτι του νοσοκομείου. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε συστημικές λοιμώξεις που έχουν ως αποτέλεσμα τον θάνατο των ηλικιωμένων.
• Αυξημένη απώλεια μυϊκής μάζας: Όταν ένας ασθενής είναι κλινήρης θα χάσει μυϊκή μάζα, κάτι που μειώνει επιπλέον τις πιθανότητες ανάρρωσης.
• Λοιμώξεις: Όπως λοιμώξεις του ουροποιητικού, πνευμονία, σήψη.

Κατάγματα ισχίου – Διάγνωση

Μετά από μια σοβαρή πτώση η επείγουσα ιατρική παρέμβαση είναι απαραίτητη, ειδικά σε ηλικιωμένους. Ο γιατρός θα κάνει ακτινογραφίες οι οποίες θα δείξουν την έκταση του κατάγματος.

Ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού, ο γιατρός θα αποφασίσει πώς θα προχωρήσει η θεραπεία.

Χειρουργική επέμβαση μετά από ένα κάταγμα ισχίου

Παρά τα δεδομένα που παραθέσαμε μέχρι στιγμής, ένα κάταγμα ισχίου σε ένα ηλικιωμένο άτομο δε σημαίνει πάντα το τέλος της διαδρομής. Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να επιχειρήσουμε να το επιλύσουμε με μια χειρουργική επέμβαση.

Αυτή είναι μια ιδιαίτερα λεπτή διαδικασία, καθώς, όπως αναφέρει η Εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη των Ηνωμένων Πολιτειών, η ανάρρωση μπορεί να κρατήσει έως και έναν ολόκληρο χρόνο.

Ανάλογα με τον τύπο του κατάγματος, οι γιατροί μπορούν να εκτελέσουν διαφορετικά χειρουργεία. Στη συμπερασματική ενότητα του άρθρου μας θα σας δώσουμε περισσότερες πληροφορίες.

1. Εσωτερική οστεοσύνθεση με ειδικές βίδες

Όπως περιγράφουν οι Ορθοπεδικοί Κεντρικής Ακτής, αυτή η χειρουργική επέμβαση κάνει χρήση ειδικών μεταλλικών βιδών για την επιδιόρθωση του κατάγματος του μηριαίου οστού. Οι βίδες ίσως τοποθετηθούν σε μια μεταλλική πλάκα η οποία εισέρχεται στο οστό, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και μόνες τους, σε κάθε περίπτωση βοηθούν στην επανασύνδεση του ιστού.

2. Ολική αντικατάσταση ισχίου

Η κεφαλή και ο αυχένας του μηριαίου οστού και η θήκη του πυελικού οστού αντικαθίστανται πλήρως με τεχνητές προσθήκες. Αυτή είναι η καλύτερη επιλογή για όλες σχεδόν τις περιπτώσεις. Συνδέεται με αυξημένη ποιότητα ζωής σε όσους υποβάλλονται σε αυτή την επέμβαση.

3. Μερική αντικατάσταση ισχίου

Σε αυτή την περίπτωση, μόνο το τραυματισμένο τμήμα του μηριαίου οστού θα αντικατασταθεί, και όχι ολόκληρη η άρθρωση. Είναι πιο συχνή σε ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα ή σε άτομα που δε θα μπορέσουν ποτέ να ζήσουν ανεξάρτητα.

Ένας τραυματισμός με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας

Δυστυχώς, αν μάθετε πως ένα αγαπημένο σας πρόσωπο έχει υποφέρει από κάταγμα ισχίου η κατάσταση μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Παρόλο που είναι πιθανό να αναρρώσει ο ασθενής με μια ολική αντικατάσταση ισχίου και να έχει μια φυσιολογική ζωή, σε πολλές περιπτώσεις δε συμβαίνει αυτό και ο ασθενής πεθαίνει νωρίς.

Παρά τη σοβαρότητα του κατάγματος του ισχίου, το γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι που επηρεάζονται είναι ηλικιωμένοι και παρουσιάζουν ήδη υποκείμενα νοσήματα πριν τον τραυματισμό, περιπλέκει την κατάσταση. Γι’ αυτό και κοστίζει πολύ η ανάρρωση και το ποσοστό θνησιμότητας είναι τόσο υψηλό.