Τι είναι η θετική ψυχολογία και σε τι χρησιμοποιείται;
“Η θεραπεία δεν έχει να κάνει μόνο με το να διορθώσουμε ό,τι είναι χαλασμένο, αλλά και με το να καλλιεργήσουμε το καλύτερο που έχουμε μέσα μας”. Αυτή είναι μια από τις κεντρικές ιδέες που προσπαθεί να μεταδώσει ο Martin Seligman, ένας από τους βασικούς θεμελιωτές για τη θετική ψυχολογία.
Η θετική ψυχολογία έχει ως στόχο να συνοδεύει τους ανθρώπους, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν ποιες είναι οι ιδιότητες και τα δυνατά τους σημεία. Αυτό είναι το εφαλτήριο που συμβάλλει στην ευημερία τους και στην καλύτερη επίλυση των δυσκολιών.
Τι είναι η θετική ψυχολογία;
Μαζί με τον Mihály Csíkszentmihályi, ο Seligman είναι ένας από τους θεμελιωτές της θετικής ψυχολογίας. Γι’ αυτούς, θετική ψυχολογία είναι εκείνη που εστιάζει στην ανάπτυξη του δυναμικού των ανθρώπων, δίνοντας έμφαση στις δυνάμεις και τις αρετές τους. Μια από τις θεμελιώδεις παραδοχές της είναι ότι, εστιάζοντας στους πόρους των υποκειμένων, είναι δυνατόν να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής τους.
Από εκεί και πέρα, η θετική ψυχολογία κάνει μια κριτική τοποθέτηση απέναντι στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η ψυχολογία γενικότερα: με μια προσέγγιση βασισμένη στην έλλειψη, με αποτέλεσμα να γίνεται μοντέλο ή συνώνυμο της ψυχοπαθολογίας αντί να ενισχύει το δυναμικό των ανθρώπων.
“Η θετική ψυχολογία είναι η επιστημονική μελέτη των θετικών εμπειριών, των θετικών ατομικών χαρακτηριστικών, των θεσμών που διευκολύνουν την ανάπτυξή τους και των προγραμμάτων που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων, ενώ παράλληλα προλαμβάνουν ή μειώνουν τη συχνότητα εμφάνισης της ψυχοπαθολογίας.”
Για τον Seligman, η παραδοσιακή ψυχολογία φέρει τις λογικές συνέπειες της μεταπολεμικής ψυχολογίας που προσανατολίζεται στην αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν. Για το λόγο αυτό, η θετική ψυχολογία εστιάζει αντίθετα σε στρατηγικές προσανατολισμένες στην αναγνώριση των δυνατών σημείων και στην ανάπτυξη πόρων που θα συνοδεύουν τους ανθρώπους στο δρόμο προς μια πληρέστερη ζωή ευημερίας και ποιότητας. Είναι επίσης ένας τρόπος να τους βοηθήσουμε να μάθουν να είναι ευτυχισμένοι.
Η έμφαση δίνεται στη διαχείριση των συναισθημάτων σε επαφή με εμπειρίες που μας παρακινούν και μας ενθουσιάζουν και που μας γεμίζουν με μια αίσθηση σκοπού. Όπως ακριβώς είναι σημαντικό να επουλώσουμε τις πληγές του παρελθόντος, η θετική ψυχολογία πιστεύει ότι η αυτογνωσία, η αυτοεκτίμηση, η ανθεκτικότητα και η ενδοσκόπηση είναι εξίσου σημαντικές.
Είναι επίσης βασικό να τονίσουμε ότι η θετική ψυχολογία είναι ένας τρόπος να λύσουμε τα προβλήματα άλλων θεωριών. Έννοιες όπως η θεωρία της προσκόλλησης του Bowlby, η θεωρία των αναγκών του Maslow και η συναισθηματική νοημοσύνη του Goleman είναι μερικές από τις ιδέες που επικεντρώθηκαν περισσότερο στο βέλτιστο και λιγότερο στην ψυχοπαθολογία.
Η θετική ψυχολογία έχει καταφέρει να διαμορφώσει ένα σώμα επιστημονικών ιδεών και εννοιών σχετικά με την ευτυχία και την ευημερία.
Πιστεύουμε ότι θα σας αρέσει να διαβάσετε: Πώς να αυξήσετε τον φωτισμό στον χώρο εργασίας σας
Για ποιο λόγο χρησιμοποιείται η θετική ψυχολογία;
Ορισμένοι από τους στόχους που επιδιώκονται από αυτή την προσέγγιση είναι οι ακόλουθοι:
- Να προσδιορίσουμε τους σκοπούς και τους στόχους μας, βοηθώντας μας έτσι να προσανατολιστούμε προς αυτό που επιθυμούμε.
- Να υιοθετήσουμε μια αισιόδοξη και ανθεκτική στάση. Αυτό σημαίνει να μπορούμε να σκεφτόμαστε ότι τα πράγματα μπορούν να εξελιχθούν καλά. Δεν σημαίνει ότι είμαστε παραπλανητικοί ή αφελείς, αλλά όπως ακριβώς έχουμε νιώθουμε ανησυχία, πρέπει επίσης να αφιερώνουμε χρόνο για να φανταζόμαστε ευνοϊκά και ικανοποιητικά σενάρια. Ταυτόχρονα, συνεπάγεται την αναγνώριση ευκαιριών παρά την κρίση και τη θεώρηση των καταστάσεων ως πηγών μάθησης.
- Να ασχολούμαστε με το εδώ και τώρα. Το προσανατολισμένο στο μέλλον άγχος και η προσανατολισμένη στο παρελθόν κατάθλιψη μας αποσπούν από τον χρόνο και τον χώρο στον οποίο μπορούμε να δράσουμε και να γίνουμε πρωταγωνιστές.
Το μοντέλο PERMA της θετικής ψυχολογίας
Το μοντέλο που πρότεινε ο Seligman περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:
- Θετικά συναισθήματα: Αναφέρεται στο να έρθουμε σε επαφή με θετικά και ευχάριστα συναισθήματα, όπως η ελπίδα, η χαρά και η ευγνωμοσύνη.
- Η δέσμευση είναι η σύνδεση μεταξύ επιθυμίας και πράξης. Πρόκειται για την είσοδο σε μια κατάσταση που μας επιτρέπει να νιώσουμε τη ροή του παρόντος.
- Επικεντρώνεται στη δημιουργία υγιών σχέσεων που κυριαρχεί ο σεβασμός.
- Το νόημα έχει να κάνει με το να μπορούμε να δώσουμε νόημα σε αυτό που κάνουμε.
- Επίτευξη είναι η επίτευξη αποτελεσμάτων που μας δίνουν ικανοποίηση και μας παρακινούν να προχωρήσουμε μπροστά. Μας δίνουν θετική ανατροφοδότηση.
Σας άρεσε αυτό το άρθρο; Μπορεί επίσης να σας αρέσει να διαβάσετε: Τι σημαίνει το μπλε χρώμα στην ψυχολογία;
Η θετική ψυχολογία δεν είναι το ίδιο με την τοξική θετικότητα
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η θετική ψυχολογία δεν προωθεί την τοξική θετικότητα – εκείνη που θεωρεί την ευτυχία ως άκριτη εντολή. Αντίθετα, προωθεί την εργασία με τα συναισθήματα και με την αναγνώριση και διαχείρισή τους.
Οι άνθρωποι ξοδεύουν πολύ χρόνο για να σκεφτούν πώς να αλλάξουν τις αδυναμίες τους, αλλά συχνά ξοδεύουν πολύ λίγο χρόνο για να σκεφτούν πώς να αναπτυχθούν από τις δυνάμεις τους. Αυτή είναι μια καλή σύνθεση των όσων προωθεί η θετική ψυχολογία.
Η ευτυχία βρίσκεται επίσης στα μικρά πράγματα της καθημερινής ζωής. Για παράδειγμα, κάνοντας ένα διάλειμμα με ένα φλιτζάνι καφέ ή απολαμβάνοντας μια βόλτα με τον σκύλο. Με αυτή την έννοια, κάθε άνθρωπος έρχεται να μάθει πώς να αναγνωρίζει τι είναι καλό για αυτόν, αφού δεν υπάρχουν καθολικές συνταγές για την ευτυχία.
Τα θετικά συναισθήματα αποτελούν πηγή υγείας και ευεξίας – εξ ου και η σημασία της σύνδεσης με αυτά. Εκτός από το γεγονός ότι υπάρχει ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών πάνω στο θέμα, κανείς σήμερα δεν θα αμφισβητούσε τον ουσιαστικό ρόλο της συμπεριφοράς και των θετικών σκέψεων στην ανάρρωση ενός ατόμου μετά από ένα ατύχημα ή μια ασθένεια.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η θετική ψυχολογία δεν είναι μια απλή δήλωση προθέσεων. Έχει επιστημονική υποστήριξη και μελέτες που πιστοποιούν την αποτελεσματικότητά της.
Όλες οι παραθέτονται πηγές ελέγχθηκαν προσεκτικά από την ομάδα μας για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η αξιοπιστία, η επικαιρότητα και η εγκυρότητά τους. Η βιβλιογραφία αυτού του άρθρου θεωρήθηκε αξιόπιστη και επιστημονικά ακριβής.
- Contreras, Francoise, & Esguerra, Gustavo. (2006). Psicología positiva: una nueva perspectiva en psicología. Diversitas, 2(2), 311-319. Recuperado em 26 de maio de 2022, de http://pepsic.bvsalud.org/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1794-99982006000200011&lng=pt&tlng=es.
- Lupano Perugini, María Laura, & Castro Solano, Alejandro. (2010). PSICOLOGÍA POSITIVA: ANÁLISIS DESDE SU SURGIMIENTO. Ciencias Psicológicas, 4(1), 43-56. Recuperado en 26 de mayo de 2022, de http://www.scielo.edu.uy/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1688-42212010000100005&lng=es&tlng=es.