Μαύρο μασούα: Διατροφική σύνθεση και πιθανά οφέλη

Το μαύρο μασούα είναι ένας κόνδυλος που εκτιμάται για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Θα σας πούμε τα πάντα για τα οφέλη και τις χρήσεις του εδώ.

Γράφτηκε και επαληθεύτηκε από διατροφολόγο Maria Patricia Pinero Corredor.

Τελευταία ενημέρωση: 29 Νοεμβρίου, 2023

Το μαύρο μασούα, του οποίου η επιστημονική ονομασία είναι Tropaeolum tuberosum, είναι ένας κόνδυλος που προέρχεται από τα υψίπεδα της περιοχής των Άνδεων και περιλαμβάνει χώρες όπως το Περού, τη Βολιβία, τον Ισημερινό και την Κολομβία. Ανήκει στην οικογένεια Tropaeolaceae και ξεχωρίζει για το ιδιαίτερο κωνικό και αιχμηρό σχήμα του, το μέγεθος του οποίου κυμαίνεται από 7 έως 33 εκατοστά μήκος.

Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 100 είδη μασούα, γνωστά επίσης με ονόματα όπως πικρή πατάτα, cubio ή majua. Η κύρια διαφορά τους είναι το χρώμα τους, καθώς υπάρχει κίτρινη, πορτοκαλί, καφέ, μοβ, και μαύρη ποικιλία, την οποία θα εξετάσουμε παρακάτω.

Μασούα: Κύρια χαρακτηριστικά

Το μαύρο μασούα είναι μια από τις σπανιότερες ποικιλίες αυτού του είδους κονδύλων. Αναπτύσσεται συνήθως στα βουνά των Άνδεων, σε υψόμετρο 3000 έως 4000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η καλλιέργειά του δεν απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα και αναπαράγεται εύκολα και γρήγορα. Εξ ου και το γεγονός ότι χρησιμοποιείται στη μαγειρική.

Το σχήμα του μοιάζει με αυτό της κοινής πατάτας ή του chuño των Άνδεων, ωστόσο, η φλούδα του είναι μαλακή, σταθερή και κηρώδης. Μπορούμε να το βρούμε σε διαφορετικές αποχρώσεις του μοβ που είναι τόσο χαρακτηριστικοί για το τρόφιμο αυτό.

Όταν είναι ωμό, η γεύση του είναι πικάντικη και πικρή. Ωστόσο, αποκτά μια ελαφρώς γλυκιά γεύση όταν μαγειρεύεται.

Περίεργα στοιχεία

• Το φυτό του μασούα εκπέμπει έντονη οσμή. Στην πραγματικότητα, φαίνεται να λειτουργεί ως φυσικό εντομοαπωθητικό. Στο Περού και σε άλλες χώρες των Άνδεων, φυτεύεται συχνά σε κήπους για να απομακρύνει τα παράσιτα.
• Είναι επίσης ο τέταρτος σημαντικότερος κόνδυλος στην περιοχή των Άνδεων, μετά την πατάτα, την oca και το olluco.

Μαύρο μασούα: Διατροφική σύνθεση

Ένας από τους λόγους για τους οποίους το μασούα έχει κερδίσει το κοινό του είναι η διατροφική του αξία. Σύμφωνα με το Galoá Proceedings, ο κόνδυλος περιέχει πρωτεΐνες, φυτικές ίνες, υδατάνθρακες και υψηλά επίπεδα βιταμίνης C. Επιπλέον, συνεισφέρει σε μικρό βαθμό σε μέταλλα όπως σίδηρο, ψευδάργυρο και μαγγάνιο.

Οι ποσότητες αυτών των θρεπτικών συστατικών τείνουν να ποικίλλουν ανάλογα με τη μορφή και την περιοχή καλλιέργειας. Για να είμαστε λίγο πιο ακριβείς, το άρθρο Advances in Food and Nutrition Research αναφέρει λεπτομερώς ότι οι κόνδυλοι μασούα περιέχουν τα εξής:

• Υδατάνθρακες: μεταξύ 69,7% και 85,8%.
• Πρωτεΐνες: μεταξύ 6,9% και 15,7%.
• Φυτικές ίνες: μεταξύ 4,8% και 8,6%.
• Λιπαρά: μεταξύ 0,1 % και 1,0 %.
• Άμυλο: 41.35%

Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ότι οι αδιάλυτες φυτικές ίνες φτάνουν το 10,55%, ποσοστό που υπερβαίνει τη συνεισφορά άλλων κονδύλων, όπως η oca και το olluco, που συνεισφέρουν 6,85% και 7,22% αντίστοιχα. Επιπλέον, η συνολική περιεκτικότητά του σε σάκχαρα είναι 27,7%.

Εν τω μεταξύ, το βιβλίο Lost crops of the Incas: little-known plants of the Andes with promise for worldwide cultivation (από τη Wikipedia) αναφέρει ότι κάθε 100 γραμμάρια αποξηραμένου μασούα παρέχουν τα εξής:

• Θερμίδες: 371
• Ολικοί υδατάνθρακες: 78,6 γραμμάρια
• Πρωτεΐνη: 11,4 γραμμάρια
• Φυτικές ίνες: 5,7 γραμμάρια
• Λίπος: 4,3 γραμμάρια
• Ασβέστιο: 50 χιλιοστόγραμμα
• Φώσφορος:300 χιλιοστόγραμμα
• Σίδηρος: 8,6 χιλιοστόγραμμα
• Β-καροτένιο: 214 μικρογραμμάρια
• Θειαμίνη: 0,43 χιλιοστόγραμμα
• Ριβοφλαβίνη: 0,57 χιλιοστόγραμμα
• Νιασίνη: 4,3 χιλιοστόγραμμα
• Ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C): 476 χιλιοστόγραμμα

Το περιοδικό Engineering Research τονίζει ότι το μαύρο μασούα είναι ένας από τους κονδύλους με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το είδος Tropaeolum tuberosum είναι μια άφθονη πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών.

Μια μελέτη στο International Journal of Food Science χαρακτηρίζει αυτό το τρόφιμο ως “πολύτιμη φυσική πηγή φαινολών και ανθοκυανών με υψηλή αντιοξειδωτική δράση”. Ο ιστότοπος Peru Info προσθέτει ότι το μασούα παρέχει 9000 έως 10000 μονάδες αντιοξειδωτικών ουσιών, γεγονός που εξηγεί την ικανότητά του να συμβάλλει στην ανανέωση των κυττάρων και τη φροντίδα της υγείας.

Πιθανά οφέλη του μαύρου μασούα

Λόγω της ενδιαφέρουσας διατροφικής του αξίας, η κατανάλωση του μαύρου μασούα συνδέεται με ορισμένα οφέλη για την υγεία. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία που υποστηρίζουν τα αποτελέσματά του είναι ακόμη περιορισμένα. Τι είναι γνωστό μέχρι στιγμής;

Αντικαρκινικό δυναμικό

Τα συμπληρώματα μαύρου μασούα διαφημίζονταν ανέκαθεν ως “αντικαρκινικά” προϊόντα. Λόγω των αποτελεσμάτων ορισμένων ερευνών, διαδόθηκε η ιδέα ότι θα μπορούσε να είναι ένα φυσικό προϊόν για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι δεν αποτελεί εγκεκριμένη θεραπεία κατά της νόσου αυτής.

Αν και τα ευρήματα είναι ελπιδοφόρα, λείπουν μεγαλύτερες και πιο πειστικές μελέτες για να επιβεβαιωθούν οι επιδράσεις του στην ανθρώπινη υγεία. Τώρα που το ξεκαθαρίστηκε η κατάσταση, ας δούμε τι λένε οι έρευνες.

Μια in vitro μελέτη από ερευνητές του Southern Scientific University διαπίστωσε ότι το εκχύλισμα μαύρου μασούα παρουσίασε κυτταροτοξική και αντιφλεγμονώδη δράση, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να υποστηρίξει τη θεραπεία του καρκίνου και των ασθενειών φλεγμονώδους προέλευσης. Ενώσεις όπως τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες θα μπορούσαν να βρίσκονται πίσω από αυτές τις επιδράσεις.

Σε άλλη έρευνα στο περιοδικό Phytochemistry, διαπιστώθηκε ότι δύο αλκαλοειδή που απομονώθηκαν από τους μαύρους κονδύλους του Tropaeolum tuberosum έχουν τη δυνατότητα να σκοτώνουν καρκινικά κύτταρα σε καρκίνο του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης, των νεφρών και του προστάτη. Παρατηρήθηκε επίσης κυτταροτοξική δράση.

Τέλος, μια in vitro μελέτη στο Biomed and Pharmacotherapy κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα αιθανολικά εκχυλίσματα μαύρου μασούα, της μορίνγκα και του γλυκόμηλου έχουν ανασταλτικές ιδιότητες σε κυτταρικές σειρές καρκίνου του παχέος εντέρου. Και ενώ απαιτούνται περαιτέρω μελέτες, πιστεύεται ότι αποτελούν μελλοντικούς υποψήφιους για βελτιωμένη θεραπεία κατά αυτής της μορφής καρκίνου.

Φυσικό διουρητικό

Ως λαϊκή θεραπεία, το μαύρο μασούα χρησιμοποιείται για να προάγει την ανακούφιση από την κατακράτηση υγρών. Ανεπίσημα δεδομένα δηλώνουν ότι τα εκχυλίσματα του φυτού αυξάνουν τη διούρηση (έκκριση ούρων), η οποία με τη σειρά της προάγει την αποφλεγμονή.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετές φαρμακολογικές μελέτες για να επιβεβαιωθούν αυτές οι ιδιότητες. Σε μια μελέτη από το Universidad Peruana Unión, οι ερευνητές παρατήρησαν μια πιθανή διουρητική δράση όταν χρησιμοποίησαν ένα υδατικό εκχύλισμα Tropaeolum tuberosum σε ποντίκια. Αυτές οι επιδράσεις πιστεύεται ότι οφείλονται στην περιεκτικότητά του σε τανίνες, ανθοκυανίνες και φλαβονοειδή.

Καρδιαγγειακή υγεία

Το μαύρο μασούα είναι μία από τις ποικιλίες του Tropaeolum tuberosum με την υψηλότερη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών. Επιστημονικά στοιχεία έχουν καταφέρει να επιβεβαιώσουν την άφθονη περιεκτικότητά του σε φαινολικές ενώσεις, τανίνες, ανθοκυανίνες, φυτοστερόλες και λιπαρά οξέα, τα οποία αποτελούν κλειδί για την πρόληψη χρόνιων ασθενειών.

Όσον αφορά την καρδιαγγειακή υγεία, οι ουσίες αυτές συμβάλλουν στην αναστολή των αρνητικών επιδράσεων των ελεύθερων ριζών, που εμπλέκονται στην εμφάνιση καρδιακών και εγκεφαλοαγγειακών ασθενειών.

Επιπλέον, όπως αναφέρεται  σε ερευνητική μελέτη στο Journal of Ethnopharmacology, περιέχει δραστικές ενώσεις που ονομάζονται αλκαμίδια, οι οποίες του προσδίδουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Έτσι, ελαχιστοποιεί επίσης τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων που σχετίζονται με τη φλεγμονή.

Ανακούφιση από τον πόνο

Στη λαϊκή ιατρική, τα συμπληρώματα μαύρου μασούα θεωρούνται αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά. Εξαιτίας αυτού, χρησιμοποιούνται ως συμπλήρωμα για την προώθηση της ανακούφισης από διάφορες παθήσεις. Μια ανασκόπηση στο Journal of Ethnopharmacology αναφέρει τη χρήση του κατά του πόνου των νεφρών και της ουροδόχου κύστης.

Επιπλέον, λόγω της υψηλής συγκέντρωσης ανθοκυανινών, πιστεύεται ότι προάγει την ανακούφιση από τον πόνο στο στήθος, τους τραυματισμούς λόγω άθλησης και τον πόνο που σχετίζεται με τη χρόνια φλεγμονή.

Υγεία του δέρματος

Η κατανάλωση του μαύρου μασούα συνδέεται με διάφορα οφέλη για το δέρμα. Πρώτον, η άφθονη περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικά συμβάλλει στην αναστολή των αρνητικών επιδράσεων του οξειδωτικού στρες, μιας διαδικασίας που σχετίζεται με την πρόωρη γήρανση.

Οι ουσίες αυτές, μαζί με την περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C, έχουν επίσης θετικές επιδράσεις στην παραγωγή κολλαγόνου, η οποία βοηθά στη διαδικασία ανάπλασης του δέρματος. Από την άποψη αυτή, μελέτες σε ποντίκια διαπίστωσαν ότι τα τοπικά σκευάσματα του μασούα βοηθούν στην επούλωση των πληγών.

Αντισταμινικό δυναμικό

Αυτός ο κόνδυλος χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική ως φάρμακο για την καταπράυνση των συμπτωμάτων αλλεργίας. Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένες μελέτες σχετικά με αυτές τις ιδιότητες, πιστεύεται ότι οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητά του σε φλαβονοειδή.

Όπως αναφέρεται σε μελέτη στο Allergology International, η επαρκής πρόσληψη φλαβονοειδών χρησιμεύει ως προληπτική στρατηγική κατά των αλλεργικών ασθενειών. Έχει παρατηρηθεί ότι οι ουσίες αυτές συμβάλλουν στην αναστολή της απελευθέρωσης της ισταμίνης.

Αντιδιαβητική δράση

Οι ανθοκυανίνες, όπως και άλλες πολυφαινόλες που υπάρχουν στο μαύρο μασούα, συμβάλλουν στην αναστολή των ενζύμων που εμπλέκονται στην πέψη των υδατανθράκων. Έτσι, είναι χρήσιμες στη ρύθμιση της μεταγευματικής γλυκαιμικής απόκρισης (επίπεδα σακχάρου στο αίμα μετά τη λήψη γευμάτων).

Μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι ο κόνδυλος μασούα, όταν μαγειρεύεται στον ατμό παρέχει σημαντικές ποσότητες πολυφαινολών, οι οποίες προσδίδουν αντιδιαβητικές ιδιότητες. Συγκεκριμένα, συμβάλλει στη διαμόρφωση της απορρόφησης των σακχάρων και του οξειδωτικού στρες.

Άλλες χρήσεις

Η διατροφική αξία και οι ιδιότητες του μαύρου μασούα έχουν εκτιμηθεί από διάφορες εθνοτικές ομάδες που κατοικούν στην οροσειρά των Άνδεων. Σε αυτούς τους πολιτισμούς, ο κόνδυλος έχει λάβει και άλλες εφαρμογές, πέραν αυτών που μόλις αναφέρθηκαν.

Ωστόσο, τα στοιχεία για την αποτελεσματικότητά του είναι ανεπαρκή.

Προς το παρόν, οι χρήσεις αυτές υποστηρίζονται μόνο από ανεπίσημα στοιχεία. Αναφέρονται λεπτομερώς παρακάτω:

• Υγεία των νεφρών και του ήπατος: πιστεύεται ότι βοηθά στην εξάλειψη των λίθων στα νεφρά και προστατεύει το ήπαρ από φλεγμονές και συσσώρευση λίπους. Αυτό εξηγείται από τις επιδράσεις των αντιοξειδωτικών του. Ωστόσο, δεν υπάρχουν μελέτες που να το επιβεβαιώνουν.
• Θεραπεία για την αναιμία: στις χώρες προέλευσής του, το μαύρο μασούα θεωρείται συμπλήρωμα για την προώθηση της επίλυσης της αναιμίας, καθώς παρέχει σίδηρο.
• Θεραπεία για τις ψείρες: Η σκόνη της ρίζας εφαρμόζεται στο τριχωτό της κεφαλής για να βοηθήσει στην εξάλειψη των ψειρών. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί αφέψημα του κονδύλου.
• Αφροδισιακές και πνευμονικές λοιμώξεις: Τα εκχυλίσματα του Tropaeolum tuberosum έχουν αντιβακτηριακές ιδιότητες που υποστηρίζουν τη θεραπεία των αφροδισιακών και πνευμονικών λοιμώξεων.

Παρενέργειες και αντενδείξεις του μαύρου μάσουα

Η κατανάλωση του μαύρου μάσουα θεωρείται ασφαλής για τους περισσότερους υγιείς ενήλικες. Ωστόσο, πιστεύεται ότι η μακροχρόνια πρόσληψή του θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα γονιμότητας στους άνδρες.

Μια μελέτη σε ποντίκια δείχνει ότι μασούα μειώνει την αναπαραγωγική τους λειτουργία μειώνοντας τον αριθμό και την ποιότητα του σπέρματος. Ωστόσο, απαιτείται έρευνα για να διαπιστωθεί αν το ίδιο ισχύει και στους ανθρώπους.

Από την άλλη πλευρά, η χρήση του αντενδείκνυται σε παιδιά, έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες, καθώς και σε ασθενείς με υποθυρεοειδισμό και βρογχοκήλη. Επίσης, δεν συνιστάται η ταυτόχρονη κατανάλωσή του με φάρμακα για τον διαβήτη, την αρτηριακή υπέρταση, τα αντιπηκτικά και τα αντικαταθλιπτικά. Σε περίπτωση που βρίσκεστε υπό αυτές τις θεραπείες, είναι απαραίτητο να συμβουλευτείτε το γιατρό.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι υπερβολικές ποσότητες αυτού του κονδύλου συνδέονται με αφυδάτωση και βλάβες στο νευρικό σύστημα. Για το λόγο αυτό, προτείνεται η κατανάλωσή του μόνο 3 έως 4 φορές το μήνα.

Μασούα: Τρόπος κατανάλωσης

Το μασούα θεωρείται ένα ευέλικτο τρόφιμο, καθώς μπορεί να παρασκευαστεί με διάφορους τρόπους. Σύμφωνα με δημοσίευση του Peru Info, μπορεί να καταναλωθεί μαγειρεμένο, τηγανητό, σε πουρέδες, σε σούπες, σε βραστά, ακόμη και ως επιδόρπιο.

Μπορεί επίσης να προστεθεί σε ροφήματα. Για τον τελευταίο αυτό σκοπό, διανέμεται συνήθως σε μορφή σκόνης. Διατίθεται επίσης σε κάψουλες.

Τι πρέπει να θυμάστε για το μαύρο μασούα;

Το μαύρο μασούα είναι ένας κόνδυλος που προέρχεται από την περιοχή των Άνδεων της Νότιας Αμερικής. Όπως οι πατάτες και άλλοι κόνδυλοι, έχει αρκετές γαστρονομικές εφαρμογές.

Ωστόσο, έχει επίσης μακρά ιστορία ως φυσικό φάρμακο για την καταπράυνση του πόνου, την προστασία της καρδιαγγειακής υγείας και την πρόληψη ασθενειών που σχετίζονται με φλεγμονές. Λόγω της σημαντικής συγκέντρωσης αντιοξειδωτικών του, οι έρευνες έχουν συνδέσει τη χρήση των εκχυλισμάτων του με διάφορα οφέλη για την υγεία.

Παρόλα αυτά, υπάρχει ανάγκη για πιο εκτεταμένες μελέτες σε ανθρώπους. Ως εκ τούτου, προτείνεται η μέτρια κατανάλωσή του απλώς ως συμπλήρωμα διατροφής.